U Słonimie reniesansny chram XVII stahodździa pafarbavali ŭ jarka-zialony koler
Dziesiać hadoŭ tamu prychod niezakonna pastaviŭ na chramie XVII stahodździa niepraparcyjna vialikija załatyja kupały-cybuliny i vypraŭlać ničoha nie źbirajecca.
21.09.2024 / 15:04
Troickaja carkva ŭ Słonimie pafarbavanaja ŭ jarka-zialony koler. Fota: telehram-kanał «Spadčyna»
Źmieny na Troickaj carkvie, jakaja źjaŭlajecca historyka-kulturnaj kaštoŭnaściu respublikanskaha značeńnia, zaŭvažyŭ telehram-kanał «Spadčyna». Jak zaŭvažajuć aŭtary kanała, takoha koleru nie mahło być u XVII stahodździ praz adsutnaść ustojlivych pihmientaŭ.
Uvohule zialony koler na fasadach až da XX stahodździa byŭ redkim praz svaju darahaviznu i niepraktyčnaść. Apošnija hady Troickaja carkva mieła pastelna-zialony koler, a raniej była prosta pabielenaj. Sapraŭdny koler pomnika nieviadomy, jon musić być vyznačany pry praviadzieńni fizika-chimičnych daśledavańniaŭ fasadaŭ.
Troickaja carkva ŭ Słonimie pafarbavanaja ŭ jarka-zialony koler. Fota: telehram-kanał «Spadčyna»
U 2012 hodzie było pryniata rašeńnie zamianić šatrovy kupał na kantavany fihurny šlem, jaki možna pabačyć na fotazdymkach 1930-ch hadoŭ. Zamiena vyklikała krytyku ŭ peŭnych kołach, maŭlaŭ, źniščyli aŭtentyku i reniesansny vobraz chrama. Adnak heta nie tak — šatrovy dach na chramie źjaviŭsia nie raniej za 1939 hod.
Troickaja carkva z šatrovym zaviaršeńniem. 2008. Fota: sobory.ru
Nichto navat nie ŭjaŭlaŭ, što miascovamu śviataru hetaha budzie mała. Užo ŭ 2015 hodzie jon samavolna źniaŭ kupał, raspracavany restaŭratarami, i pastaviŭ na jaho miesca niepraparcyjna vielizarnuju cybulinu z załacistaha nitrydu tytanu — materyjału, upadabanaha Ruskaj pravasłaŭnaj carkvoj. Anałahičnyja kupały byli pastaŭleny nad bakavymi ryźnicami.
Chram z kupałam, uznoŭlenym pa histaryčnaj formie. 2014. Fota: Wikimedia Commons
Ministerstva kultury paćvierdziła niezakonnaść hetych dziejańniaŭ, za samavolnuju zamienu ŭ 2016 hodzie skłali administracyjny pratakoł. Adnak heta nijak nie paŭpłyvała na vyhlad pomnika. Jak zvyčajna byvaje ŭ takich situacyjach, paśla niezakonnych rabot prychod patłumačyŭ, što nijak nie moža vypravić zroblenaje, bo nie maje hrošaj. U vypadku sa Słonimam u heta ciažka pavieryć, bo za dva hady chram źmianiŭ try kupały.
Zamiena kupała carkvy na vielizarnuju cybulinu. 2015. Fota: Gs.by
U 2020 hodzie miascovyja ŭłady adkazali aktyvistam, što nastajacielu słonimskaha prychoda, protaijereju Dźmitryju Siomuchu ŭkazana na nieabchodnaść uzhadnić navukova-prajektnuju dakumientacyju. Siomucha ž paviedamiŭ, što navukovym kiraŭnikom na abjekcie była vyznačana Natalla Hołasava z prajektnaha filijała «Biełrestaŭracyi» i viadziecca rabota pa ŭzhadnieńni zamieny kupałoŭ ź Ministerstvam kultury.
Troickaja carkva z załatym kupałam-cybulinaj. Fota: tabibito.ru
Załaty kupał nad ryźnicaj chrama. Fota: Huhł Karty
Minuła jašče čatyry hady, i stała tolki horš: u daviesak da niezakonnych cybulin jašče i nienavukova źmianili koler staradaŭniaha chrama, jakomu ŭžo bolš za 380 hadoŭ.
Troickaja carkva — heta były kaścioł pry klaštary biernadzincaŭ. U Słonim biernardzincy byli zaprošany Janam Žarnoŭskim, jaki vydzieliŭ im 3 000 złotych i pačaŭ vykuplać u horadzie ziemli pad budaŭnictva klaštara.
Vykuplenyja ziemli na vulicy Spaskaj pieršapačatkova naležali adnoj sa starejšych u horadzie pravasłaŭnaj Troickaj carkvie, pieradadzienaj paśla 1596 hoda ŭnijatam.
Chram z kupałam, jaki nabyŭ u vyniku pierabudovy ŭ carkvu. Fota Adama Visłockaha, zroblenaje ŭ 1923 hodzie. Fota: Wikimedia Commons
U mai 1630 hoda jepiskap Ježy Tyškievič, jaki zajmaŭ pasadu administratara vilenskaj dyjacezii, daŭ zhodu na budaŭnictva klaštara, zatym paćvierdžanuju jepiskapam Abracham Vojnam.
30 maja 1639 hoda ŭ ich prysutnaści adbyłosia ŭračystaje zakładańnie fundamienta pad muravany kaścioł. Paśla śmierci fundataraŭ budaŭnictva klaštara praciahvali sami biernardzincy. Byli ŭźviedzieny adnaviežavy kaścioł i draŭlany budynak klaštara. Pracami kiravaŭ majstar ź Niaśviža Šymon Taraškievič.
Kaścioł, pabudavany ŭ duchu reniesansu, aśviacili ŭ honar Śviatoj Trojcy. U chramie znachodzilisia dva abrazy Maci Božaj, viadomyja svaimi cudami. U 1655 hodzie padčas vajny z Maskovijaj Słonim byŭ zaniaty varožymi vojskami, a kaścioł z klaštaram byli spaleny.
U 1930-ja hady, kali chram viarnuli katolikam, kupał nabyŭ formu fihurnaha šlema. Hety kupał byŭ adnoŭleny ŭ 2012 hodzie, ale prastajaŭ niadoŭha. Fota: Wikimedia Commons
Paśla paŭstańnia 1864 hoda klaštar byŭ zakryty. Na budynki kaścioła i klaštara, akramia pravasłaŭnaj carkvy, pretendavała 3-ja artyleryjskaja bryhada, raskvataravanaja ŭ horadzie. Ale ŭ vyniku damovy hienierał-hubiernatara Muraŭjova ź mitrapalitam Iosifam chram z klaštaram byli pieradadzienyja słonimskamu kliru.
Kaścioł pieraabstalavany pad Troickuju pravasłaŭnuju carkvu ŭ 1866 hodzie hrodzienskim hubiernskim inžynieram Vasilom Niebalsinym, aśviačony ŭ 1867 hodzie. Klaštar rekanstrujavany architektaram Mikałajem Cichvinskim pad duchoŭnaje vučylišča.
Ramont chrama ŭ 2009 hodzie. Fota: tikho.narod.ru
Za polskim časam chram viarnuli katolikam, jakija pierarabili jaho pa svaim huście. U hady niamieckaj akupacyi chram byŭ pieradadzieny pravasłaŭnym viernikam.
Heta daloka nie pieršy vypadak, kali ŭ Biełarusi malujuć u dziŭnyja kolery važnyja histaryčnyja pomniki. Najbolš kurjozny vypadak adbyŭsia pry restaŭracyi pałaca Sapiehaŭ u Ružanach. Siońnia try častki ansamblu, jakija adnaŭlalisia paśladoŭna, pamalavanyja absalutna pa-roznamu — ad kisłotna-zialonaj da pastelnaj hamy — i nivodny varyjant nie adpaviadaje histaryčnamu. Zusim niadaŭna ŭ jarka-zialony koler pafarbavali i adzin z budynkaŭ BNTU, jaki vychodzić fasadam na praśpiekt Niezaležnaści.
Śledam za Ružanami. BNTU pieramaloŭvajuć u kisłotna-zialonyja kolery
Ružanski pałac pierafarbujuć. Ale vypraŭlać buduć zusim nie toje, čaho ŭsie čakali
U Stoŭbcach raskapali padmurki kaścioła, źniščanaha savietami. Płanujuć adnavić