Rasija ŭniesła ŭ papiaredni śpis JUNIESKA Bresckuju krepaść. Ale čamu Rasija?
Traplańnie ŭ papiaredni śpis aznačaje, što abjekt aficyjna stanovicca kandydatam na ŭniasieńnie ŭ śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA.
11.09.2024 / 07:00
Bresckaja krepaść źjaŭlajecca važnym ideałahičnym abjektam dla «ruskaha śvietu». Fota: fejsbuk Hienkonsulstva Rasii ŭ Breście
Zajaŭka dla budučaj rasijska-biełaruskaj transnacyjanalnaj naminacyi «Miemaryjały hierojam Vialikaj Ajčynnaj vajny: Bresckaja krepaść i Mamajeŭ kurhan» była padrychtavanaja kalektyvam adździeła suśvietnaj spadčyny i mižnarodnaha supracoŭnictva Rasijskaha navukova-daśledčaha instytuta kulturnaj i pryrodnaj spadčyny imia D. S. Lichačova pad kiraŭnictvam Nadziei Fiłatavaj.
Praca nad zajaŭkaj była simvalična zavieršana da 9 maja hetaha hoda. Jana viałasia va ŭzajemadziejańni ź miemaryjalnym kompleksam «Bresckaja krepaść-hieroj» i Dziaržaŭnym historyka-miemaryjalnym muziejem-zapaviednikam «Stalinhradskaja bitva».
Zajaŭka prezientuje dva maštabnyja miemaryjalnyja kompleksy, źviazanyja z pačatkam i pierałomnym momantam bajavych dziejańniaŭ na Uschodzie, jak
«hrandyjoznyja tvory čałaviectva, jakija farmirujuć novuju mastackuju movu, i jak unikalnyja śviedčańni, zaklikanyja ŭviekaviečyć podźvih savieckaha naroda-pieramožca i ŭšanavać pamiać abaroncaŭ Ajčyny, jakija zahinuli ŭ samym krovapralitnym kanflikcie XX stahodździa».
Dla Rasii heta 32-hi abjekt u papiarednim śpisie, dla Biełarusi — šosty. U 2004 hodzie tudy byli ŭklučanyja Aŭhustoŭski kanał, Spasa-Praabraženskaja carkva i Safijski sabor u Połacku, Barysahlebskaja (Kałožskaja) carkva ŭ Hrodnie, kultavyja zbudavańni abaronnaha typu ŭ Biełarusi, Polščy i Litvie, draŭlanyja cerkvy Paleśsia. Nasamreč byŭ i siomy abjekt — ansambl praśpiekta Niezaležnaści, jaki siońnia biasśledna źnik z sajta JUNIESKA.
Bolšaść abjektaŭ u biełaruskim papiarednim śpisie — heta transnacyjanalnyja sieryjnyja naminacyi, jakija ŭklučajuć pomniki adrazu ŭ niekalkich krainach. Isnuje raspaŭsiudžanaje mierkavańnie, što Kamitet suśvietnaj spadčyny bolš spryjalna stavicca da zajavak, jakija zaśviedčvajuć transhraničnaje kulturnaje supracoŭnictva pamiž krainami, čym da indyvidualnych, jakija prasłaŭlajuć nacyjanalnuju asablivaść.
Miemaryjał «Mužnaść» u Bresckaj krepaści. Fota: sajt Sajuznaj dziaržavy
Niežadańnie ŭklučać šmatlikija indyvidualnyja zajaŭki tłumačycca tym, što JUNIESKA finansujecca ledź nie całkam krainami Zachadu. Tak, naprykład, na dolu ZŠA vypadaje 22% biudžetu arhanizacyi. Bienieficyjarami ad uklučeńnia ŭ śpis Suśvietnaj spadčyny stanoviacca mienš raźvityja krainy, uniosak jakich mizerny. Kab paźbiehnuć finansavaha kałapsu, Kamitet staŭ bolš stroha stavicca da zajavak asobnych krain.
Dla Biełarusi takoje supracoŭnictva važnaje, bo ŭ krainie adsutničajuć intelektualnyja mahčymaści padrychtavać daśje całkam. Ideja była ŭ tym, što susiednija krainy pryčepam uciahnuć u śpis Suśvietnaj spadčyny i biełaruskija abjekty. Ale za 20 hadoŭ, jakija minuli z uklučeńnia ŭ papiaredni śpis, hetaja schiema nie spracavała.
Susiedzi zdoleli samastojna padrychtavać daśje dla indyvidualnych zajavak: Łatvija — dla histaryčnaha centra Kułdyhi, Litva — dla madernisckaj architektury Koŭna. U Biełarusi ž u hetym kirunku nie zroblena ničoha.
Abjekty ŭ sumiesnych prapanovach stali zakładnikami palityki režymu Łukašenki. Paśla falsifikacyi i zdušeńnia pratestaŭ u 2020 hodzie i saŭdziełu va ŭvarvańni Rasii va Ukrainu ŭ 2022 hodzie supracoŭnictva ź jeŭrapiejskimi susiedziami stała niemahčymym. U hetaj situacyi zastajecca tolki supracoŭnictva z Rasijaj, jakaja amal štohod paśpiachova ŭnosić svaje abjekty ŭ śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA. Biełaruś iznoŭ čakaje, što Rasija zrobić usiu pracu za jaje.
Heta nie pieršaja sproba ŭklučyć Bresckuju krepaść u śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA. U tym ža 2004 hodzie było składziena daśje na transhraničnyja fartyfikacyjnyja zbudavańni XIX — pačatku XX stahodździa. Z Papiaredniaha śpisu krepaść była vyklučana ŭ 2016-2017 hadach. Mahčyma, pryčynaj stała ŭźviadzieńnie za savieckim časam na terytoryi krepaści manumientaŭ Vialikaj Ajčynnaj vajny.
Bresckuju krepaść sprabavali ŭklučyć u Śpis JUNIESKA jak pomnik fartyfikacyi XIX — pačatku XX stahodździa, ale pieraškodzili savieckija manumienty na jaje terytoryi. Fota: Wikimedia Commons
Reč u tym, što da 2021 hoda dziejničaŭ maratoryj na ŭniasieńnie ŭ Śpis JUNIESKA abjektaŭ, źviazanych z padziejami vajennaj historyi. Choć z hetaha praviła było i vyklučeńnie — zbudavańni byłoha kancentracyjnaha łahiera «Aŭšvic».
U 2020 hodzie znoŭ prapracoŭvali pytańnie ab prapanovie dla ŭklučeńnia Bresckaj krepaści ŭ Śpis JUNIESKA nie ŭ jakaści abjekta Vialikaj Ajčynnaj vajny, a jak abarončaha abjekta Rasijskaj impieryi XIX-XX stahodździaŭ.
Ciapier ža, kali maratoryj źniaty, Bresckaja krepaść uklučanaja ŭ Papiaredni śpis vyklučna jak miemaryjał Vialikaj Ajčynnaj vajny.
Trochmiernaja rekanstrukcyja kaścioła biernardzinak u Breście, nakładzienaja na fotazdymak ruin klaštarnaha kompleksu. Uklučeńnie Bresckaj krepaści ŭ śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA moža pieraškodzić adnaŭleńniu baročnych kultavych kompleksaŭ na jaje terytoryi. Fota: A. Nievar
Nastupnym etapam raboty budzie padrychtoŭka zajaŭki na Papiaredniuju acenku — novy abaviazkovy etap naminacyjnaha pracesu. Atrymańnie miemaryjalnym kompleksam «Bresckaja krepaść-hieroj» statusu abjekta Suśvietnaj spadčyny moža stać pieraškodaj dla cełasnaj rekanstrukcyi staražytnaha Bieraścia, źniščanaha pry pabudovie krepaści.
Architekturnyja tvory aŭtara bieła-čyrvonaha-biełaha ściaha pryznanyja Suśvietnaj spadčynaj JUNIESKA
Bierlinskaje techna stała kulturnaj spadčynaj JUNIESKA
Hienprakuratura choča ŭklučyć Bresckuju krepaść u śpis Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA