U Barysavie adramantujuć unikalnuju Šuchaŭskuju viežu
Hipierbałoidnaj kanstrukcyi chutka spoŭnicca sto hadoŭ. Razabralisia, čym admietnyja zbudavańni inžyniera Šuchava i ŭ jakim siońnia stanie vieža ŭ biełaruskim rajcentry.
05.09.2024 / 19:52
Šuchaŭskaja vieža ŭ Barysavie. Fota: Wikimedia Commons
Barysaŭskija ŭłady šukajuć taho, chto raspracuje prahramu rabot na biahučy ramont. Heta abaviazkovy etap dla abjektaŭ, jakija źjaŭlajucca historyka-kulturnymi kaštoŭnaściami. Status pomnika respublikanskaha značeńnia vieža maje z 2011 hoda.
Vadaciažnaja vieža ŭ Barysavie była pabudavanaja ŭ 1927 hodzie dla patreb ekipiroŭki paravozaŭ pry ruchu ciahnikoŭ praz stancyju Barysaŭ. Siońnia jana raźmieščanaja na rahu vulic Enhielsa i Hasteły, pasiarod pryvatnaha siektara ŭ Novabarysavie. Vyšynia viežy składaje kala 27 mietraŭ. Na stvale raźmiaščajecca draŭlany šacior, jaki praduchilaŭ bak ad achaładžeńnia i zamiarzańnia ŭ im vady.
Hipierbałoidnuju kanstrukcyju ŭvioŭ u architekturu ŭ kancy XIX stahodździa rasijski inžynier i architektar Uładzimir Šuchaŭ (1853-1939). Usiaho było pabudavana kala 200 takich viežaŭ, 11 ź jakich dajšli da našych dzion. U Biełarusi ŭ jakaści vodanapornych viežy Šuchava pabudavali na stancyjach Puchavičy, Kochanava, Barysaŭ i Ściapianka. Ź ich zachavalisia tolki dźvie, što robić ich unikalnymi histaryčnymi abjektami.
Znutry sietkavaha stvała vadaciažnaj viežy ŭ Barysavie. Fota: Wikimedia Commons
Druhaja vieža, uźviedzienaja ŭ 1929 — 1932 hadach, znachodzicca na stancyi Kochanava ŭ vioscy Źvianiačy Tałačynskaha rajona. Jaje pryznali historyka-kulturnaj kaštoŭnaściu tolki ŭ 2019 hodzie.
Šuchaŭ paśpiachova skončyŭ Maskoŭskaje techničnaje vučylišča i prajšoŭ hadavuju stažyroŭku ŭ ZŠA. Jon raspracoŭvaŭ prajekty dla pieršych rasijskich naftapravodaŭ i naftapierapracoŭčaha zavoda. Jamu ŭdałosia ŭpieršyniu ŭ śviecie prymianić dla budaŭnictva viežavych zbudavańniaŭ sietkavyja abałonki. Jon ža ŭvioŭ u architekturu formu adnapołasnaha hipierbałoida viarčeńnia, stvaryŭ pieršyja ŭ śviecie hipierbałoidnyja kanstrukcyi, na jakija atrymaŭ patent jašče ŭ 1899 hodzie.
Šuchaŭ na rovary typu «Pavuk». Fota: Wikimedia Commons
Kanstrukcyja, raspracavanaja Šuchavym, žorstkaja i dobra zachoŭvaje svaju formu pad uździejańniem źniešnich sił. Niebiaśpiečnaja dla vyšynnych zbudavańniaŭ vietravaja nahruzka dla takich sietkavych kanstrukcyj nievialikaja. Hetaja asablivaść robić hipierbałoidnyja kanstrukcyi tryvałymi, niahledziačy na nievysokuju materyjałajomistaść.
Pieršaja ŭ śviecie hipierbałoidnaja vieža Šuchava ŭ Nižnim Noŭharadzie. 1896 hod. Fota: Wikimedia Commons
Da hetaj formy paśla źviartalisia mnohija vydatnyja architektary. Pabudavanaja ŭ 1963 hodzie ŭ porcie japonskaha horada Kobe 108-mietrovaja hipierbałoidnaja vieža pa typu šuchaŭskaj vystajała ŭ adnym z samych razburalnych u historyi ziemlatrusaŭ, jaki adbyŭsia ŭ 1995 hodzie. Kančatkova sietkavyja abałonki ŭ sučasnuju praktyku budaŭnictva ŭviali Ryčard Bakminster Fuler i Norman Foster.
Šuchaŭskaja vieža ŭ porcie japonskaha horada Kobe vytrymała adzin z najbolš razburalnych ziemlatrusaŭ u krainie. Fota: Wikimedia Commons
Słužba na karyść Radzimy i ŭsieahulnaje pryznańnie ŭ SSSR samomu inžynieru ščaścia nie pryniesła. Apošnija hady žyćcia Šuchava byli azmročanyja palityčnymi represijami 1930-ch hadoŭ, pastajannaj bojaźziu za dziaciej, biespadstaŭnymi abvinavačvańniami, śmierciu žonki, zvalnieńniem sa słužby pad ciskam biurakratyčnaha režymu. Usio heta padarvała jaho zdaroŭje, pryviało da rasčaravańnia i depresii. Apošnija jahonyja hady prajšli ŭ adzinocie. Jon trahična zahinuŭ paśla niaščasnaha zdareńnia, u jakim inžynier atrymaŭ ciažkija apioki 80% cieła.
Dźvie 128-mietrovyja viežy Šuchava na bierazie Aki. 1988 hod. Fota: Wikimedia Commons
Usie pravy na svaje vynachodnictvy i ŭsie hanarary Šuchaŭ pieradaŭ savieckaj dziaržavie. Ale adkupicca ad represiŭnaj mašyny jahonaj siamji heta nie dapamahło. Paśla jahonaj śmierci byŭ represavany siaredni syn inžyniera, jaki pamior ad suchotaŭ u vysyłcy, i pryjomny syn, jakomu jon daŭ adukacyju.
Paśla taho, jak vadaciažnaja vieža ŭ Barysavie straciła svaju asnoŭnuju funkcyju, jaje vykarystoŭvali jak reziervovuju dla vodazabieśpiačeńnia horada. U apošnija hady jana była zakinutaja i pryjšła ŭ poŭny zaniapad.
Frahmient sietkavaha karkasa vadaciažnaj viežy ŭ Barysavie. Fota: Wikimedia Commons
Abśledavańnie, praviedzienaje ŭ 2023 hodzie, zaśviedčyła karoziju mietału apornaha kolca i złučalnych elemientaŭ karkasa, zaklopak, hajek i ankiernych bałtoŭ, pravisańnie i asłableńnie ciažoŭ. Ale ŭsie hetyja defiekty nie vyhladajuć krytyčnymi, niahledziačy na pavažny ŭzrost viežy, jakaja amal nie viedała značnych ramontaŭ.
Nieahatyčnaj vodanapornaj viežy ŭ Minsku znajšli ŭžytak
U Stoŭbcach raskapali padmurki kaścioła, źniščanaha savietami. Płanujuć adnavić
U Biełarusi znajšoŭsia karanavany cudatvorny abraz. Źbirajuć hrošy na jaho restaŭracyju