Tadevuš Kaściuška — most i kaktejl
+ recept kaktejlu
U tym samym 2017 hodzie, kali ja rychtavaŭ da vydańnia knihu «Sakatała Bočačka», pryśviečanuju historyi biełaruska-litoŭskich ałkaholnych napojaŭ, i šukaŭ u tym liku recepty kaktejlaŭ z zubroŭkaj, polskija markietołahi raspracavali jašče adzin, jaki nie paśpieŭ trapić u pole majho zroku. «Most Kaściuški» — The Kosciuszko Bridge — byŭ prydumany da adkryćcia novaha mosta praz raku Ńjutaŭn Kryk, nazvanaha ŭ honar nacyjanalnaha hieroja niekalkich krain, Tadevuša Kaściuški, jaki staŭ simvałam zmahańnia za svabodu i hodnaść. Raka padzialaje ńju-jorkskija rajony Bruklin i Kuinz, a most ich złučaje. U mosta davoli cikavaja historyja, jakoj mnie zachaciełasia padzialicca jak vielmi pavučalnym prykładam. Piša doktar historyi Aleś Bieły.
01.10.2023 / 21:40
Most Kaściuški. Fota ź Vikipiedyi
Novy most, a dakładniej ažno dva masty dla ruchu ŭ sustrečnych kirunkach, zamianili saboj stary, jaki nasiŭ toje samaje imia. Adkryty 23 žniŭnia 1939 hoda fiermavy most spačatku nazvali Meeker Avenue Bridge, tamu što z boku Bruklina na jaho vychodzić vulica Mikier Avieniu. (A ŭvohule most na hetym miescy ŭpieršyniu byŭ pabudavany ŭ 1803 h.)
Ale ŭsiaho praz tydzień vybuchnuła Druhaja suśvietnaja vajna, achviaraj jakoj vielmi chutka stała polskaja dziaržaŭnaść. I tady simpatyki Polščy, pieradusim imihranty, pastavili pytańnie pra pierajmienavańnie mosta. Amieryka tady jašče nie była ŭ stanie vajny z Hiermanijaj. Va ŭładzie i ŭ hramadstvie pieravažała pazicyja izalacyjanistaŭ, padobnaja da sučasnaj trampaŭskaj: usio heta, maŭlaŭ, spravy Staroha śvietu, «upraŭlajciesia sami sa svaim Baniakam-šałudziakam». Ale meram Ńju-Jorka, na ščaście, byŭ tady lehiendarny Fjoreła Hienry Ła Huardyja. Syn italjanca i habrejki, čałaviek małoha rostu, ale vialikaj dušy, žyvoje ŭvasableńnie kłasičnaj «amierykanskaj mary». Farmalna respublikaniec, ale ź libieralnaha kryła partyi, ź vielmi šyrokimi, u najlepšym sensie demakratyčnymi i, jak skazali by siońnia, «multykulturnymi» pohladami. Trahiedyja Polščy i apielacyja da pamiaci hieroja vajny za niezaležnaść ZŠA nie pakinuli jaho abyjakavym, jak nie pakidali abyjakavym prablemy samych biednych žycharoŭ horada, imihrantaŭ, tvorčaj intelihiencyi.
I ŭ 1940-m most atrymaŭ novaje imia. Jon złučyŭ nie tolki dva rajony miehapolisa fizična, ale i simvalična — dźvie nacyi, histaryčnaja pamiać jakich tak mocna hruntujecca na zmahańni za svabodu. Dźvie ź viežaŭ mosta byli ŭviančanyja vyjavami arłoŭ — polskaha i amierykanskaha, adpaviedna.
Na aficyjnaj cyrymonii pierajmienavańnia 22 vieraśnia 1940-ha Ła Huardyja vyraziŭ upeŭnienaść, što nacysckaja akupacyja Polščy nie praciahniecca doŭha. Chto ž moh tady viedać, nakolki doŭhim i pakručastym akažacca šlach da sapraŭdnaj svabody? Dyj ci moža hety šlach być kali-niebudź projdzieny «da kanca»?
Pabudavanyja Kaściuškam palavyja ŭmacavańni adyhrali klučavuju rolu ŭ pieramozie amierykancaŭ u znamianalnaj bitvie pry Saratozie. Fota: fot.John Trumbull/domena publiczna
Fiermavy most Kaściuški, z tryma pałosami ruchu ŭ kožnym kirunku, spraŭna słužyŭ amal 80 hadoŭ. Ale ź ciaham času i rostam trafiku pierastaŭ davać rady svaim funkcyjam i patrabavańniam biaśpieki.
U 2014-m pačałosia budaŭnictva adrazu novaha mosta — dakładniej, pieršaha z dvuch zapłanavanych jamu na zamienu. Spačatku pobač byŭ pabudavany piacipałosny most, jaki ŭ budučyni mieŭsia słužyć tolki dla ruchu va ŭschodnim kirunku, skončany akurat u krasaviku 2017 hoda, kali ŭ Biełarusi i ŭsim śviecie adznačalisia 200-ja ŭhodki śmierci Kaściuški.
Da kastryčnika taho ž hodu stary most byŭ častkova razabrany, a častkova ŭzarvany, i na jahonym miescy pačali budavać čatyrochpałosny most dla ruchu ŭ zachodnim kirunku — u bok Bruklina. Da jaho zakančeńnia ŭ žniŭni 2019-ha novaja «pałavinka» časova vykarystoŭvałasia dla ruchu ŭ abodvuch kirunkach.
Novy padvojny vantavy most zachavaŭ imia Kaściuški, simvalizujučy ŭžo stratehičnaje partniorstva pamiž dźviuma krainami, jakoje prachodzić niaprostaje vyprabavańnie ŭ našy dni i słužyć ci nie hałoŭnaj nadziejaj na svabodu taksama i Ukrainy, i Biełarusi. Jaho budaŭnictva kaštavała kala 600 miljonaŭ dalaraŭ — što zrabiła jaho samym darahim abjektam u historyi transpartnaj infrastruktury Ńju-Jorka.
Pad druhoj častkaj mosta z boku Bruklina na terytoryi 2,8 ha raźbity novy hramadski park z sučasnymi zabavami, kulturnymi i art-placoŭkami pad nazvaj «Under the K». K — bo anhłamoŭnamu čałavieku nie tak prosta vymavić Kosciuszko. Sistema aśviatleńnia mosta sprajektavanaja ŭ raźliku na vidoviščnyja śvietłavyja šou, i ŭ parku raz-poraz pravodziacca adpaviednyja fiestyvali.
Fota: secretnyc.co
Što cikava, most Kaściuški ŭ Ńju-Jorku — nie adziny z takoj nazvaj u štacie Ńju-Jork!
Jašče adzin most Tadevuša Kaściuški, pabudavany ŭ 1959 hoda na šašy Interstate 87 u bok kanadskaj miažy, złučaje stalicu štata, Ołbani, z horadam Kołani, praz raku Machaŭk.
Jašče adzin most Kaściuški. Photo courtesy of the Governor's office
Pa im štodzień prajazdžaje ŭ siarednim kala 100 000 mašyn.
Nu a firmovy kaktejl, nazvany ŭ honar masta The Kosciuszko Bridge, byŭ raspracavany da jaho aficyjnaha adkryćcia i ŭ pamiać pra 200-hodździe śmierci Kaściuški. Adnym ź jahonych kampanientaŭ źjaŭlajecca harełka «Zubroŭka». Uličvajučy, što Mieračoŭščyna, dzie naradziŭsia Kaściuška, znachodzicca pobač ź Biełaviežskaj puščaj, histaryčnaj mietrapolijaj zubroŭki, simvalizm treba pryznać tym hłybiejšym.
Darečy, kali ŭ 2017 hodzie hety napoj zajmaŭ 5 miesca ŭ śpisie samych pradavanych harełak u śviecie, dyk u apošni pieradkavidny hod, 2018-ty, staŭ ažno trecim. Sastupiŭšy tolki Smirnoff i Absolut.
Što ž, možna tolki paapładziravać nastojlivaści tych markietołahaŭ, dziaržaŭnych słužačych i hramadskich aktyvistaŭ, jakija tak paśladoŭna i vynachodliva prasoŭvajuć pamiać pra Kaściušku ŭ śviecie. I heta čarhovaja nahoda zadumacca, što možam zrabić my, biełarusy, kab viarnucca ŭ siamju svabodnych narodaŭ. Kab dakazać, što nie tolki palaki i amierykancy, ale i my — spadkajemcy słavy vialikaha litvina.
Kaktejl «Most Kaściuški» (The Kosciuszko Bridge Cocktail)
- 1 uncyja (kala 30 mł) zubroŭki
- 1 uncyja džynu (u aficyjnym varyjancie — Distilling Dorothy Parker Gin)
- 1 uncyja naturalnaha sidru (naprykład, Doc's Draft Cider)
Złučycie ŭsie inhredyjenty, dobra pieramiašajcie i padavajcie ź lodam u astudžanym kielichu dla kaktejlu. Upryhožcie suchoj ściablinkaj zubroŭki abo łupinaj revieniu.
Čytajcie taksama:
Što ahulnaha pamiž dranikami i chešteham?
Kali ŭ Biełarusi źjaviłasia słova «draniki»?
Z čaho varać i jak nazyvajuć tradycyjnyja biełaruskija supy
Kvietka hetaha dnia: załatyja klučyki
Niezvyčajnaja historyja radziviłaŭskich paleskich spanielaŭ