U Navahradku pastavili kałonu sa skulpturaj śviatoha zastupnika horada
Fotazdymki novaha pomnika apublikavali ŭ fejsbuk-supołcy «Kataliki Biełarusi».
29.05.2023 / 20:28
Ahulny vyhlad pomnika. Fota: fejsbuk-supołka «Kataliki Biełarusi»
Pazałočanaja skulptura Śviatoha Michała Archanioła na terytoryi adnajmiennaha kaścioła pastaŭlena na 7-mietrovaj daryčnaj kałonie z pjedestałam, upryhožanym pa bakach zahłyblenymi filonhami. Kult Archanioła Michała zdaŭna viadomy na Navahradskaj ziamli, a na hierbie horada jaho vyjava prysutničaje z časoŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.
Skulptura Archanioła Michała. Fota: fejsbuk-supołka «Kataliki Biełarusi»
Na navahradskim hierbie vyjava Archanioła Michała źjaviłasia jašče, mahčyma, u 1507—1517 hadach, u čas zasnavańnia Navahradskaha vajavodstva. Kančatkova hierb zamacavaŭsia za vajavodstvam na Vilenskim sojmie 1529 hoda. Pieršapačatkovy vyhlad hierba źmieščany ŭ arsienalskim hierboŭniku Stemmata Polonica 1555 hoda: na błakitnym poli Archanioł Michał u siarebranym chitonie ź miačom u pravaj ruce, z raskinutymi za śpinaj kryłami. Praŭda, u hetym vydańni hierb nie mieŭ podpisu i moh być zbłytany z aniołam z hierba Kijeŭskaha vajavodstva, ale ŭ toj čas apošniaje ŭžo karystałasia vyjavaj z čornym miadźviedziem.
Hierb Navahradskaha vajavodstva z «biełym aniołam».
Padabienstva hierbaŭ, mahčyma, nievypadkovaje, bo vialiki kniaź Žyhimont Stary pieravioŭ kijeŭskaha vajavodu, kniazia Ivana Lvoviča Hlinskaha ŭ Navahradak, dzie jon staŭ pieršym navahradskim vajavodam.
«Pačarnieŭ» archanioł trochi paźniej. Pieršym «čornaha anioła» ŭ jakaści hierba vajavodstva zhadvaje polski historyk i hieraldyst Bartaš Paprocki. U svajoj knizie «Hniazdo cnoty…» ŭ 1578 hodzie jon adznačyŭ, što Navahradskaje vajavodstva vykarystoŭvaje hierb u vyhladzie čornaha anioła na čyrvonym poli. Na dumku biełaruskaha historyka Alaksieja Šałandy, heta adbyłosia ŭ vyniku pamyłki, a pryčynaj jaje stała ŭsio toje ž padabienstva kijeŭskaha anioła z navahradskim. Razumiejučy, što ŭ dvuch roznych vajavodstvaŭ nie moža być adnolkavaha hierba, jon zrabiŭ navahradskaha archanioła čornym na čyrvonym poli (možna skazać, što inviertavaŭ kolery) i prybraŭ ź jaho ruk mieč. Nie vyklučana taksama i pamyłka raźbiara hraviury, jaki zrabiŭ jaje ŭ niehatyvie.
«Čorny anioł» Navahradčyny, nadrukavany ŭ knizie Bartaša Patrockaha, 1578
«Čorny anioł» z hetaha času nazaŭždy zamacavaŭsia za Navahradkam. U 1595 hodzie karol polski i vialiki kniaź litoŭski Žyhimont Vaza nadaŭ horadu hierb ź jahonaj vyjavaj, praŭda, u ruki archanioła viarnuŭsia mieč, a taksama dadalisia šali, jakimi jon sudzić ludziej pierad bramaj raju.
Vyjava hierba z «čornym aniołam» u pryvilei karala polskaha i vialikaha kniazia litoŭskaha Žyhimonta III Vazy 1595 hoda
Sučasny hierb Navahradka, pryniaty ŭ 2001 hodzie
Kala 1624 hoda pa fundacyi Kryštofa Chadkieviča va ŭschodniaj častcy Rynačnaj płoščy byŭ zasnavany navahradski klaštar daminikanaŭ. Spačatku kaścioł byŭ draŭlany, miarkujecca, što ŭžo ŭ hety čas jon moh nasić imia Michała Archanioła. Asablivaje šanavańnie Archanioła Michała ŭ horadzie pačałosia paśla vajny 1654—1667 hadoŭ, kali, pavodle padańnia, jon vyratavaŭ horad ad poŭnaha źniščeńnia. Praz stahodździe, u 1724 hodzie, na miescy draŭlanaha ŭźviedzieny muravany chram u styli baroka.
Kaścioł u Navahradku, aśviečany pad tytułam zastupnika horada — Śviatoha Michaiła Archanioła. Fota: Wikimedia Commons
Chram hareŭ u 1751 i 1831 hadach, ale abodva razy paśpiachova adnaŭlaŭsia. Paśla apošniaha adnaŭleńnia kaścioł nabyŭ rysy poźniaha kłasicyzmu. Pry chramie dziejničała daminikanskaja škoła, u jakoj vučylisia Adam Mickievič i Jan Čačot.
U 1853 hodzie daminikanski manastyr byŭ zakryty carskimi ŭładami, a chram Śviatoha Michała z manastyrskaha staŭ zvyčajnym parafijalnym. U 1948 hodzie kaścioł byŭ zakryty savieckimi ŭładami, vykarystoŭvaŭsia pad skład i mahazin, pastupova razburaŭsia.
Kałona pa fonie padaminikanskaha kaścioła Śviatoha Michała Archanioła. Fota: fejsbuk-supołka «Kataliki Biełarusi»
Tolki ŭ 1992 hodzie chram byŭ viernuty viernikam u paŭrazburanym stanie. Budynki ž byłoha klaštara nie zachavalisia — mienavita na terytoryi dvoryka, jakija jany ŭtvarali, siońnia pastaŭleny pomnik śviatomu zastupniku horada.
Čytajcie taksama:
U Breście płanujecca čarhovy nastup na histaryčnuju zabudovu vulicy Savieckaj?
U Pinsku na pomniku architektury «adnavili» miezanin, ale vyjaviłasia, što jon niehistaryčny
U Mahilovie zadumali dekamunizavać najstarejšy skvier horada