Biełaruś stała rezka mienš kuplać abstalavańnia. Jak vajna i sankcyi adbilisia na handli
Kali vy dumali, što jašče bolš zaležać ad Rasii ŭžo niemahčyma, biełaruskaja ekanomika pakazvaje: možna.
27.01.2023 / 09:42
Ekspart jakich tavaraŭ i pasłuh značna skaraciŭsia
Pavodle danych za studzień-listapad 2022 hoda, ekspart tavaraŭ pieravysiŭ impart, u vyniku čaho skłałasia stanoŭčaje salda ŭ pamiery 903,3 miljona dalaraŭ. Dla paraŭnańnia, za anałahičny pieryjad minułaha hoda hety pakazčyk mieŭ admoŭnaje značeńnie — minus 125,3 miljona dalaraŭ.
Kažučy prostymi słovami, u minułym hodzie Biełaruś pradała tavaraŭ na 903,3 miljona dalaraŭ bolš, čym kupiła. Adnak, niahledziačy na pazityŭnyja na pieršy pohlad ličby, vyniki hoda takimi nazvać składana.
«Takija źmieny ŭ salda pa handli adbylisia nie z pryčyny naroščvańnia abjomaŭ ekspartu, a za košt taho, što značna skaraciŭsia abjom impartu. Abjomy ekspartu (pa vynikach 11 miesiacaŭ 2022 hoda) u biahučych cenach skaracilisia na 4,2%, abo na 1,5 miljarda dalaraŭ.
U toj ža čas impart za anałahičny pieryjad pamienšaŭ na 8,5%, abo na 3,2 miljarda dalaraŭ», — tłumačyć staršy navukovy supracoŭnik BEROC Nastaśsia Łuzhina.
Pa niekatorych acenkach, ekspart kaliju — važnaj dla Biełarusi pazicyi — moh upaści na 50—60% u paraŭnańni z 2021 hodam.
Kali kazać pra impart, to bolš za ŭsio skaraciŭsia impart inviestycyjnych tavaraŭ (da ich adnosicca, naprykład, abstalavańnie, technika) — na 26,4%, abo kala 969 miljonaŭ dalaraŭ. Adzinaja hrupa tavaraŭ, impart jakoj pajšoŭ u plus, heta spažyvieckija tavary. Tam pryrost skłaŭ kala 3,3%.
«Ale adbyłosia heta chutčej za ŭsio dziakujučy inflacyi ŭ krainach, adkul pastaŭlalisia tavary», — adznačaje Łuzhina.
Što tyčycca pasłuh, to situacyja vyhladaje nastupnym čynam. Kali ŭ studzieni—listapadzie 2021 hoda stanoŭčaje salda składała 4,13 miljarda dalaraŭ, to za anałahičny pieryjad 2022 hoda hetaja ličba skaraciłasia da 3,8 miljarda.
«U adroźnieńnie ad tavaraŭ, pa pasłuhach u nas tradycyjna było stanoŭčaje salda. U pieršuju čarhu za košt IT-siektara, hruzapieravozak i budaŭnictva. Adnak, jak pakazvaje statystyka, situacyja z ekspartam pasłuh paharšajecca za košt IT-siektara, jaki ŭ našaj krainie pastupova ściskajecca. Akramia IT, u minułym hodzie značnaje skaračeńnie było ŭ śfiery hruzapieravozak», — adznačaje ekśpiert.
Pa vynikach 2022 hoda, uniosak IT-siektara ŭ VUP skłaŭ minus 0,2%. Uniosak siektara «Transpartnaja dziejnaść, składziravańnie, paštovaja i kurjerskaja dziejnaść» — minus 0,9%. Bolš za ŭsio niehatyŭny ŭpłyŭ na VUP akazała praca siektara «Pramysłovaść» — minus 1,5%.
Za 2021 hod hetyja siektary mieli lepšyja pakazčyki. IT tady dadali VUP plus 0,7%, transpartnaja dziejnaść, składziravańnie, paštovaja i kurjerskaja dziejnaść — plus 0,1% (raźvićciu transpartu pieraškadžała pandemija), pramysłovaść — plus 1,6%.
Pieraaryjentacyja na Uschod i krainy SND
Paśla ŭviadzieńnia sankcyj, straty ŭkrainskaha rynku i častki jeŭrapiejskaha Biełaruś pajšła pa šlachu pieraaryjentacyi ekspartu i impartu. Kali ŭ studzieni—listapadzie 2021 hoda na dolu krain SND prypadała 59,4% biełaruskaha ekspartu tavaraŭ, to pa vynikach studzienia—listapada 2022 hoda ich dola vyrasła da 67,5%.
U toj ža čas dola impartu z krain SND amal nie źmianiłsia — 62,5% za 11 miesiacaŭ minułaha hoda suprać 62,2% hodam raniej.
U 2019-2020 hadach na tavaraabarot z krainami SND prychodziłasia kala 59-60%. Dola Rasii ŭ tavaraabarocie ŭ 2020 hodzie była 47,9%. Pa vynikach 10 miesiacaŭ minułaha hoda jana vyrasła da 60%.
Čaho čakać ad 2023 hoda?
Stan biełaruskaj ekanomiki budzie zaležać ad taho, jakoj budzie ekanamičnaja situacyja ŭ Rasii, pakolki ŭ 2022 hodzie i biez taho tradycyjna vysokaja dola tavaraabarotu z RF stała jašče bolšaj, adznačaje ekśpiert.
«Taksama budzie ŭpłyvać situacyja ŭ Kitai, dzie zdymajuć kavidnyja abmiežavańni. Jaho ekanomika paśla vychadu z łakdaŭnu pavinna pačać raści. Kali heta adbudziecca, to dla biełaruskich vytvorcaŭ źjaviacca novyja mahčymaści, choć i abmiežavanyja z-za hieahrafičnaj addalenaści ad Kitaja.
I ŭ cełym, čym lepš buduć siabie adčuvać ekanomiki inšych krain, tym bolš spryjalnymi buduć prahnozy pa biełaruskim eksparcie. Va ŭmovach vysokaha popytu biełaruskim vytvorcam budzie praściej znajści pakupnikoŭ svajoj pradukcyi».
Nakolki realnyja prahnozy ŭrada?
Pa zajavach urada, Biełaruś u 2023 hodzie płanuje naraścić abjomy ekspartu i impartu na 5%, pryčym nie ŭ hrašovym, a ŭ realnym vyražeńni.
Nastaśsia Łuzhina ličyć, što, prynamsi, u vartasnym vyražeńni abjomy źniešniaha handlu pavialičacca, ale tolki pry ŭmovie, što na praciahu hoda nie ŭźniknie dadatkovych šokaŭ dla ekanomiki.
«Vierahodniej za ŭsio ŭ hetym hodzie my ŭbačym adnaŭlenčy rost, kali, viadoma, nie budzie ŭviedziena dadatkovych surjoznych sankcyj, jakija zmohuć paŭpłyvać na źniešni handal», — adznačaje ekanamist.
Asnoŭnaja ryzyka dla biełaruskaha źniešniaha handlu ŭ biahučym hodzie — adtok IT-kampanij i rełakacyja śpiecyjalistaŭ.
«Źniešni handal u nas mieŭ stanoŭčaje salda mienavita za košt pasłuh. Siektar «Infarmacyja i suviaź» dasiahaŭ pakazčykaŭ bolš za dva miljardy na hod. Sioleta, chutčej za ŭsio, skaračeńnie IT pradoŭžycca».
Paralelny impart u dapamohu
Pry hetym ekśpiert miarkuje, što sioleta budzie adnaŭlacca impart: paŭpłyvaje rašeńnie ŭrada ab lehalizacyi paralelnaha impartu.
Zhodna z zajavami ŭrada, rost VUP płanujuć taksama za košt inviestycyj.
«Całkam mahčyma, što heta pryviadzie da rostu impartu inviestycyjnych tavaraŭ, jaki ŭ minułym hodzie značna prasieŭ. U biahučym hodzie z ulikam zachavańnia sankcyj, pastupovaj adaptacyi ekanomiki da novych realij i pieraaryjentacyi źniešniaha handlu na Uschod, całkam mahčyma, što stanoŭčaje salda zachavajecca, ale pakazčyki buduć bolš ścipłyja, čym letaś», — ličyć ekśpiert.