Bolšaść biełarusaŭ spačuvajuć Ukrainie, a nie Rasii — sacdaśledavańnie
Biełarusy ličać siabie daśviedčanymi ŭ padziejach va Ukrainie, spačuvajuć ukrainskamu boku, ale nie adčuvajuć siabie adkaznymi za vajnu i kateharyčna suprać uciahvańnia Biełarusi ŭ vajenny kanflikt. Takija vyniki daśledavańnia, jakoje praviała Biełaruskaja analityčnaja majsternia (Varšava) 15-26 sakavika 2022 hoda.
27.04.2022 / 11:49
Prafiesar Vardamacki. Skryn ź videa
Abjom vybarki skłaŭ 1000 respandentaŭ. Apytańnie pravodziłasia pa telefonie. Vyniki pradstaŭlenyja da tak zvanaha ŭzvažvańnia i paśla (z ulikam sacyjalna-demahrafičnych pakazčykaŭ), raspaviadaje reform.by.
Udzieł u vajnie
Prafiesar Vardamacki źviarnuŭ uvahu na istotnyja adroźnieńni ŭ staŭleńni biełarusaŭ da prysutnaści rasijskich vojskaŭ na našaj terytoryi, rasijskaj ahresii suprać Ukrainy i ŭdziełu ŭ ahresii ŭzbrojenych sił Biełarusi.
Mienš za pałovu biełarusaŭ stanoŭča stavicca da taho, što biełaruskaja ŭłada dazvoliła rasijskim vojskam prysutnaść na terytoryi krainy. Pry hetym 2/3 admoŭna pastavilisia da vykarystańnia terytoryi i vajskovaj infrastruktury Biełarusi dla napadu na Ukrainu. I ŭžo pieravažnaja bolšaść (85%) vystupaje suprać udziełu biełaruskaha vojska ŭ vajnie z Ukrainaj.
Daśledčyk vyłučyŭ cikavy momant. Akazvajecca, etničnyja biełarusy (ludzi, jakija siabie adnieśli da etničnych biełarusaŭ) mienš schilnyja padtrymlivać udzieł biełaruskich vojskaŭ u ahresii suprać Ukrainy. Jon nazvaŭ heta redkim vypadkam, kali paramietr «nacyjanalnaść» prajaŭlajecca ŭ vyvučeńni hramadskaj dumki.
U daśledavańniach na inšyja temy pa Biełarusi nacyjanalny faktar raniej praktyčna nie ŭpłyvaŭ na adkazy respandentaŭ.
Pry hetym čakana ludzi z bolš vysokim uzroŭniem adukacyi byli nastrojenyja bolš antyvajenna i vystupali kateharyčna suprać udziełu Biełarusi ŭ vajnie.
Biełarusy praciahvajuć zastavacca prychilnikami niejtralitetu i vystupajuć za pazabłokavy status krainy.
Hetaja tendencyja zachoŭvajecca na praciahu dziasiatkaŭ hadoŭ, jak i niežadańnie ŭstupać u skład Rasii, zaznačyŭ prafiesar.
Chto vinavaty ŭ vajnie?
Adnym z samych nieadnaznačnych vynikaŭ pradstaŭlenaha daśledavańnia stała ŭjaŭleńnie biełarusaŭ ab tym, chto vinavaty ŭ raźviazvańni vajny va Ŭkrainie.
Mienš za 25% respandentaŭ vinu ŭskładajuć na Rasiju. Adnak, kali pahladzieć na inšyja adkazy, to vychodzić, što bolš za 50% biełarusaŭ bačać vinavatymi krainy Zachadu ci navat samu Ukrainu. I tolki 3,5% ličać, što vinavatyja abodva baki.
Prafiesar ličyć, što svaju rolu va ŭsprymańni hetaj vajny adyhryvaje miedyjakanstrukt, jaki pastupaje biełarusam.
Va ŭmovach poŭnaha daminavańnia rasijskaj prapahandy i biełaruskaj dziaržprapahandy, jakaja zmykajecca ź joju, adkazy respandentaŭ nie zdajucca supiarečlivymi.
Pry hetym jon źviartaje ŭvahu, što vina ZŠA interpretujecca pa-roznamu, u tym liku i jak niedastatkovaja aktyŭnaść, jakaja dazvoliła Rasii raźviazać vajnu.
Jašče adnym pakazalnym vynikam Vardamacki ličyć uzrovień nieŭchvaleńnia dziejańniaŭ Rasii, jaki ŭ dva razy vyšejšy za ŭzrovień viny. Nahadajem, hetyja danyja atrymanyja jašče da abnarodavańnia faktaŭ masavych zabojstvaŭ, maradziorstva i zhvałtavańniaŭ u akupavanych rajonach Ukrainy, adkul syšli rasijskija vojski (pra trahiedyju ŭ Bučy stała viadoma na pačatku krasavika).
Pry hetym biełarusy ŭ bolšaści svajoj (62,9%) nie ličać siabie ŭdzielnikami kanfliktu i nie hatovyja brać na siabie vinu za ahresiju ŭ dačynieńni da Ukrainy.
Bolš za toje, biełarusy ŭ hetym kanflikcie chutčej spačuvajuć Ukrainie, jak paciarpiełamu boku. Abo spačuvajuć abodvum bakam. Tolki 20,6% spačuvajuć tolki Rasii.
Pryznańnie «DNR» i «ŁNR»
Jašče adzin pakazalny vynik — heta pryznańnie niezaležnaści tak zvanych «DNR» i «ŁNR». Bolš za pałovu respandentaŭ stanoŭča pastaviłasia da pryznańnia Rasijaj hetych sieparatysckich utvareńniaŭ. Ale pry hetym tolki 39,1% adobryli b takoje pryznańnie ŭładami Biełarusi.
Paradoks miedyjasubjektyŭnaści
Sami siabie biełarusy ličać dobra infarmavanymi pa situacyi va Ukrainie. Andrej Vardamacki vielmi sumniavajecca, što heta tak, adnak prapanuje źviarnuć uvahu na atrymanyja vyniki.
Kab zrazumieć, adkul mienavita biełarusy daviedvajucca pra situacyju va Ukrainie i ahresiju Rasii, daśledčyk prapanavaŭ aznajomicca z krynicami, ź jakich hramadzianie našaj krainy čerpajuć infarmacyju pra hramadska-palityčnuju situacyju ŭ samoj Biełarusi ŭ apošni čas.
Na pieršych miescach telehram-kanały, Youtube i dziaržaŭnaje biełaruskaje i rasijskaje telebačańnie.
Vardamacki ličyć miedyjaŭździejańnie telebačańnia niedaacenienym. A ŭ situacyi aśviatleńnia padziej va Ukrainie jaho rola, mahčyma, jašče bolšaja.
Bazavy hieapalityčny vybar
Pačatak vajny Rasii i Ukrainy pryvioŭ da kryštalizacyi bazavaha hieapalityčnaha vybaru, ličyć prafiesar Vardamacki. Usio mienš zastajecca ludziej, jakija nie vyznačylisia. I tut jon adznačaje nie tolki sam fakt vajny, a toje miedyjaŭździejańnie, jakoje akazvajecca na respandenta.
Efiekt kryštalizacyi zaŭvažny pry acency danych, atrymanych u vyniku ŭzvažvańnia z ulikam sacyjalna-demahrafičnych pakazčykaŭ. Kolkaść prychilnikaŭ sajuza z Rasijaj uzrasła amal na 3 pracenty da 46 pracentaŭ u paraŭnańni z kancom minułaha hoda. Pry hetym i kolkaść prychilnikaŭ intehracyi ź ES taksama ŭzrasła z 25,2 da 29,6 pracenta.
«Raźviłka — bazavy termin hieapalityčnaha vybaru biełarusaŭ», — ličyć daśledčyk. Heta značyć, što da hetaha času biełarusy kančatkovaha vybaru nie zrabili.
U jakaści vyniku «na padumać» Andrej Vardamacki prapanavaŭ acanić adčuvańni biełarusaŭ nakont ułasnaha dabrabytu. Vyniki daśledavańnia pakazvajuć, što ludzi adčuli rezkaje paharšeńnie ŭłasnaha stanovišča.
Za dva hady kolkaść tych, chto ličyć, što dabrabyt ich siemjaŭ paciarpieŭ, uzrasła z 38,1 da 47 pracentaŭ.