Chłopcy z hranitu: repartaž pra rabočych ź Mikaševič

Aŭtobus da Mikaševič ź Minska idzie čatyry hadziny.

U sałonie, aproč nas z fatohrafam, usiaho adzin čałaviek, i toj jedzie da Salihorska. Nie samy papularny maršrut.

Pa darozie, praŭda, nabirajecca jašče trochu pasažyraŭ, jakija prosiać padvieźci da susiednich viosak. Kiroŭca nikomu nie admaŭlaje.

Mikaševičy — horad na miažy Bresckaj i Homielskaj abłaściej. Łuninieččyna. Uschodni kutok rajona, adviečnaja hłuš.

U 1880-ja praź Mikaševičy pralehła paleskaja čyhunka. Ale i heta nie dało asablivaha žyćcia stancyi. Uzdymu daviałosia čakać jašče amal cełaje stahodździe.

U 1970-ja hieołahi znajšli ŭ biełaruskaj hłybincy bujnoje radovišča pryrodnaha kamienia: skały, što padnimalisia z-pad ziamli, pad nievialikim płastam piasku.

U 1975 pačałasia zdabyča hranitu i pierapracoŭka jaho na ščabionku, jakaja źjaŭlajecca adnym z najbolš papularnych budaŭničych materyjałaŭ.

Bežavyja aharodžy

Siońnia nasielnictva Mikaševičaŭ składaje 13 tysiač čałaviek, ź jakich bolš za 3000 pracuje na RUP «Hranit».

Choć u horadzie jašče jość «Śpiecžalezabieton», lasnaja pramysłovaść.

Pracavać na «Hranit» jeduć z Žytkavič, Łuninca, Lubani, Łachvy.

Pracavać davodzicca pa nastupnym hrafiku: dzień (ad 8 ranicy da 20 viečara), noč (ad 20 da 8), dva vychadnyja. Praca nie ź lohkich. Ale zarobki prystojnyja. Pradpryjemstva pracuje z vyhadaj, nie stratnaje.

Tym nie mienš, uražańnia bahataha horada Mikaševičy nie robiać.

Horad sustrakaje płatami spres bežavaha koleru. Jaŭna, što pafarbavali nie haspadary, a dziaržava. U dvarach šmat dzie lažyć kamieńnie na budoŭlu.

Mašyn choć i šmat, ale novych adzinki.

Na patrymanaj «Aŭdzi» la jarka-žoŭtaha aŭtavakzała nas sustrakaje lidar miascovych niezaležnych prafsajuzaŭ Aleh Stachajevič z paplečnikami. «Kola. Siarhiej», — pradstaŭlajucca surazmoŭcy. Prosiać nie nazyvać ich proźviščy, a Siarhiej admaŭlajecca i fatahrafavacca. Usie miascovyja.

Zaskokvajem da ich u aŭtamabil. «Nu što, jak zvyčajna?» — pytajecca Kola, Aleh u znak zhody kivaje hałavoj.

«Sapsavalisia adnosiny? Sapsavalisia»

Chvilin praź piać my ŭžo siadzim za doŭhim draŭlanym stałom u miascovaj kaviarni druhoj nacenačnaj katehoryi.

«Ała, chočaš u hazietu?» — pytajucca chłopcy ŭ dziaŭčyny za stojkaj. Horad maleńki, usie adzin adnaho viedajuć.

«Kali čałaviek niemiascovy, adrazu kidajecca ŭ vočy», — kaža Aleh.

Siarhiej idzie paprasić pacišyć huk FM-stancyi, kab možna było pačać razmovu.

Stachajevič apranuty ŭ čornuju kurtku, akuratna vyprasavanyja štany, načyščanyja boty.

Maleńkaja skuranaja sumka, naviutki mabilny telefon. Nichto z kampanii nie kuryć.

«Kaša tut daŭno varyłasia, a my jaje prosta pačali jeści», — vobrazna raskazvaje Kola.

«Pačałosia ŭsio nie siońnia, a hadoŭ 10 tamu, — kaža Stachajevič. — Starejšyja mahli ciarpieć, ale moładź maŭčać nie stała. Raniej niejak išli nasustrač rabaciaham, a ciapier stanavicca ŭsio horš i horš».

Vyhladaje, što hałoŭnaj pryčynaj dla sacyjalnaha niezadavalnieńnia stała jakraz chamstva, niepavaha z boku načalstva.

Aleh byŭ adnym z najmacniejšych spartsmienaŭ pradpryjemstva (mieŭ čverć staŭki treniera), udzielničaŭ u spabornictvach pa mnahaborji (čatyry razy byŭ čempijonam respubliki siarod rabočych). Trojčy pra jaho pazityŭna pisała miascovaja rajonka.

Za ŭdzielnikami spabornictvaŭ pakidali poŭny zarobak, ale letaś Stachajeviču nie apłacili dźvie źmieny, kali jon vystupaŭ za «Hranit». «Sapsavalisia adnosiny? Sapsavalisia», — zadaje pytańnie i sam daje adkaz Aleh.

«Kali dziesiać hadoŭ nazad kiroŭcy BiełAZaŭ atrymlivali najbolš siarod rabaciah, to ŭ śniežni vadzicieli atrymlivali 3–3,5 miljona, a zvarščyki — 4». Kiroŭcam BiełAZa Stachajevič adpracavaŭ 11 hadoŭ, ale niadaŭna jaho zvolnili.

ATP i pahruzka

Jadrom novaj prafsajuznaj supołki stali supracoŭniki aŭtatranspartnaha parku (ATP) i pahruzki. Usiaho 202 čałavieki.

«Jašče ŭ minułym studzieni ŭ majoj bryhadzie było 40 zajavaŭ ab vychadzie z aficyjnaha prafsajuza. Potym hetych ludziej niejak zakałychali, ale prachodzić čas i ničoha nie mianiajecca. Apošniaj iskraj było, kali zabrali paŭhadziny rabočaha času. Było pytańnie ź pierapracoŭkaj: ci davać adhuły, ci dapłočvać hrošy. Vyrašyli prosta skasavać hety čas.

Za hod ža hetyja paŭhadziny vylivalisia amal u miesiačny zarobak», — apaviadaje Stachajevič.

Tak mikaševičaŭcy pačali šukać dapamohi ŭ internecie. Vyjšli na niezaležny prafsajuz «Biełaruśkalija». Źjeździli ŭ Salihorsk, parazmaŭlali. Praz tydzień , 24 śniežnia, praviali schod, dzie zajavili pra ŭtvareńnie niezaležnaha prafsajuza na «Hranicie».

Chłopcy kažuć, što hetym damahlisia niejkich sastupak, chacia nie ŭ płanie staŭleńnia da siabie: «Za śniežań na čyhunačnych pahruzkach padniali zarobki až na miljon kožnamu, — kaža Kola. — Niekatoryja kiroŭcy taksama atrymali pa 6 miljonaŭ, astatnija ŭ miežach 4—5».

Źjavilisia pucioŭki, jakich raniej nie było, premii za prafmajsterstva. Chacia, kažuć «hranitaŭcy», heta nie datyčyć tych, chto napisaŭ zajavu na vychad z FPB. Jany premij jak nie bačyli, tak i nie bačać. «Kažuć, u ciabie ž byŭ zalot», — tłumačyć Kola.

Raskazvajuć, što ŭ kiraŭnictva jość płan pazvalniać usich padpisantaŭ.

«Suprać mianie napisali dźvie dakładnyja, choć da hetaha nie było nivodnaj, — kaža Kola. — Kantrakt u mianie ŭ mai skančajecca».

Stachajeviča zvolnili, kab inšym navuka była, miarkujuć «buntary». Inšaj pracy nie prapanavali, chacia ŭ toj momant išoŭ nabor ludziej na piatuju liniju pa zdabyčy hranitu.

«Skazali, niama miescaŭ». Stachajevič budzie sudzicca, choć i nie nadta vieryć u pravasudździe.

«Nie ja byŭ inicyjataram hetaha, a da mianie padbiahali, prasili dapamahčy. Chłopcy prosta ŭłamali. Zhadziŭsia, kali načalnik ATP, ź jakim ja byŭ u dobrych adnosinach, zakryŭ mnie publična rot».

«Nakalili tak situacyju, što nam dalej darohi niama. Buduć zvalniać», — ustupaje ŭ razmovu Siarhiej, jaki amal uvieś čas siadzić moŭčki.

U chłopcaŭ vyraznaje biełaruskaje vymaŭleńnie, chacia i razmaŭlajuć pa-rasiejsku. «Ja biełaruskuju movu jašče sa škoły lubiŭ, — potym pryznajecca Aleh. — A ciapier, kali niezaležnyja sajty čytaješ, to viartajecca ŭsio».

Nie čekist, a «złodziej»

Praź piaćdziasiat chvilin vychodzim z kaviarni, chłopcy chočuć pakazać nam miascovyja słavutaści.

Pačynajuć z Doma kultury «Hranit». Kažuć, dyrektar zavoda zachacieŭ, kab litary na dachu śviacilisia. Ukłali ŭ heta kruhłuju sumu — śvieciacca. Tut prachodzić adzinaja ŭ horadzie dyskateka.

Za kaviarniaj staić mašyna milicyi. «Vidać, niechta znoŭ ŠOS napisaŭ, — robić vysnovu Kola.

— Jość niejkija «Ultras», pišuć». Ja tak i nie zrazumieŭ, ci heta fanaty miascovaha futbolnaha kłuba, ci niechta jašče.

Jedziem na kanviejer pahruzki dla porta.

Tak, Mikaševičy — partovy horad. Tut jość štučny kanał, što viadzie da Prypiaci, pa jakim spłaŭlajuć kamień. Ciapier kanał zamierzły, na im tolki čarniejuć siłuety rybakoŭ.

Achovy niama, załazim navierch na kanviejer. Źnizu na čyhuncy stajać dziasiatki zahružanych ščabionkaj vahonaŭ. Adny pojduć praz Łuniniec, inšyja na ŭschod — na Homiel.

Pobač z našaj «Aŭdzi» parkujecca nieviadomy aŭtamabil. Chłopcy naściarožvajucca.

Prosiać fatohrafa źniać mašynu bližej, kab vyśvietlić, kamu jana naležyć. Vynikaŭ heta nie daje.

Pakul złazim, mašyna adjazdžaje niekudy bližej da partovych budynkaŭ. Pačynajem užo padazravać sačeńnie. Zdavałasia b, varta jaho paźbiehnuć, ale mikaševičcy śmieła jeduć nie ŭ advarotnym kirunku, a da mašyny, kab pahladzieć čałavieku ŭ tvar. Prajazdžajem mima «Falksvahiena Turana», ale heta akazvajecca nie milicyjanier i nie čekist. Mužčyna čakaŭ kahości na darozie. «Niejki złodziej», — pa-biełarusku kaža Kola i śmiajecca.

Nižej za mora

Prajazdžajem praz vulicy Śvietłuju i Kalinoŭskaha, dzie žyvuć miascovyja načalniki.

Spadarožniki raskazvajuć, čyj katedž kamu naležyć, na jakich mašynach jeździać treniery futbolnaha «Hranita», a taksama načalniki pradpryjemstva. Horad maleńki...

Pabudavać adnapakajoŭku ŭ Mikaševičach kaštuje dzieści 25 tysiač dalaraŭ.

Stachajevič zachodzić praz telefon u internet, kab na karcie pakazać ichni karjer, kudy my rušyli. Kaniečnie, uražvaje. Zdajecca, vizualna jon navat bolšy, čym płošča horada — 683 hiektary. Niedzie ŭnizie šparka biehajuć 45-tonnyja BiełAZy. Im davodzicca apuskacca na 140 mietraŭ uhłybiniu. Heta nižej za ŭzrovień mora. Kab apuścicca na samaje dno, treba prajechać 17 kiłamietraŭ pa sierpancinie.

Pradpryjemstva dzieści za piać kiłamietraŭ ad horada. Štodnia ranicaj i viečaram rabočych advoziać na pracu śpiecyjalnymi aŭtobusami. Zimoj, kali haspadary bierahuć ułasnyja aŭtamabili, trapić u aŭtobusy nie zaŭsiody mahčyma. Davodzicca rabić paŭtornyja rejsy.

Butelki budziem zdavać

Kola znoŭ viartajecca da aktualnych pytańniaŭ:

«Jość zahad adpravić nas usich u armiju. Byŭ u vajenkamacie: analizaŭ niama — hodny i ŭsio. U mianie strasieńnie mozhu było.

Ničoha, narmalna. My ŭžo pieražyvajem, kab nam na hetych zborach nie padstroili jakoha kalectva». «Ja im kažu zastrachavacca na samuju vialikuju sumu», — kaža Siarhiej.

Raskazvajuć, što miascovaje načalstva baicca trapić u śpisy nievyjaznych na terytoryju Jeŭrasajuza, ale na rehistracyju niezaležnaha prafsajuza na «Hranicie» ŭsio adno nie idzie.

Pytajusia: što budziecie rabić, kali ŭsich pazvalniajuć? «Butelki zdavać, mietałałom. Pajedziem da fiermieraŭ pracavać, u Alšany, Rasiju».

«Ciapier, bratcy, my z hranitu»

Havorym z hetymi rabočymi, i ŭ hałavie krucicca radok z bajavoha vierša Ciotki «Viera biełarusa»: «Ciapier, bratcy, my z hranitu».

Nichto z palitykaŭ na «hranitaŭcaŭ» nie vychodziŭ. «Moža, na vybarach budziecie ŭdzielničać?» «Nie», — kaža Stachajevič.

«Adzin užo staŭ u nas deputatam. Dźmitryj Miadźviedzieŭ z BPS-Banka. Nie moža ciapier užo piać hadoŭ na pracu ŭładkavacca. Chacieŭ navieści paradak u horadzie. Ciapier vo «Śbierbank» nazad biare, choć im i kazali nie prymać na pracu. Ale tam adkazali: nam biez roźnicy, vy nami kamandavać nie budziecie», — takija jany, pravincyjnyja realii.

«Źviartajem uvahu na niejkija niaspraŭnaści, a zamiest hetaha iduć zahady pakarać ludziej, a nie pieraabstalavać techniku», — kaža Kola.

Uładkavacca na inšaje miesca pracy taksama nie atrymlivajecca.

Mužčyna z bryhady Stachajeviča chacieŭ syści ŭ «Lespramhas», ale tam zahadali nikoha ź niezaležnych prafsajuzaŭ nie brać.

Prostyja chłopcy, biez pafasu. I jość u hetych chłopcaŭ stryžań, hranitny.

Nie dajuć zadniuju pieradaču, vierać, što «ŭsio budzie supier». Spadziavańni «na siabie, mižnarodnuju supolnaść i zakon».

«Nie škadujem, što ŭviazalisia», — choram adkazvajuć jany.

Ź niezaležnaha prafsajuza «Hranit» usio jašče tak nichto i nie vyjšaŭ.

U hetych rabočych jość takoje redkaje ŭ Biełarusi razumieńnie, što ŭ kožnaha čałavieka jość pravy, što hetyja pravy treba abaraniać razam i nielha dapuskać, kab łamali tvaich siabroŭ.

* * *

Aleh Stachajevič — kiroŭca BiełAZa na RUP «Hranit». Lidar miascovaha niezaležnaha prafsajuza, jaki admaŭlajucca rehistravać. Niežanaty. Maje vyšejšuju adukacyju. Čatyrochrazovy čempijon krainy pa mnahaborji siarod rabočych. Aleh Stachajevič skončyŭ Maskoŭski horny instytut, ale pracavaŭ prostym šafioram. Jakraz jaho kalehi abrali lidaram niezaležnaha prafsajuza.

Hranit — mahmatyčnaja hornaja paroda, adna z najbolš pašyranych u ziamnoj kary.Składajecca ŭ asnoŭnym z kvarcu, palavoha špatu (artakłazu), płahijakłazu i śludy. Koler ružovy, šery, žoŭty, biełavaty, zielenavaty. Vialikija radoviščy jość u Homielskaj i Bieraściejskaj abłaściach. Vykarystoŭvajecca jak budaŭničy i ablicovačny materyjał. U Biełarusi vyraby z hranitu viadomy sa staradaŭnich časoŭ.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0