«Kab hetuju ikonu viedali va ŭsim śviecie»

27 červienia biełaruskija hreka‑katoliki adznačajuć śviata ikony Maci Božaj Niastomnaj Dapamohi. Hetaja Ikona — nie dekaratyŭny elemient. Heta abraz, jaki niasie peŭnaje pasłańnie; heta katechizacyja, jakaja tłumačyć hałoŭnuju tajamnicu našaj viery.

Z historyi ikanahrafii

Važnaje miesca siarod pradmietaŭ kultu ŭ Carkvie zajmajuć ikony. Praces ich farmavańnia pačaŭsia ź pieršych stahodździaŭ chryścijanstva. Ikanahrafičnaja mova, žanry kampazicyj farmavalisia pavolna, prachodziačy roznyja etapy. Tolki paśla lehalizacyi Carkvy ŭ 313 h. byli ŭstanoŭlenyja tradycyjnyja ikanahrafičnyja kampazicyi, jakija biaz značnych źmienaŭ dajšli da siońniašniaha dnia.

Pieršyja chryścijanskija simvały (rybak, ryba kala košyka, Baharodzica z prarokam i inš.), jakija malavali na ścienach, byli źmiastoŭnymi i zrazumiełymi tolki dla chryścijanaŭ, a dla inšych — zvyčajnym azdableńniem, što było abumoŭlena ŭ značnaj stupieni niebiaśpiekaj pieraśledavańnia. Ich metaj było zaachvocić pieršych chryścijanaŭ da samaaddanaj viery. Takaja pačatkovaja ikanahrafičnaja propaviedź cudoŭna vykanała zadańnie ŭ niebiaśpiečnych abstavinach, abviaščajučy Chrystovuju praŭdu viernym, ale chavajučy jaje pierad vorahami. Na Zachadzie takaja simvolika isnavała da rańniaha siaredniaviečča. Na Ŭschodzie, kali adpała patreba vykarystoŭvać tajamničyja simvały, pačali pašyracca realnyja vyjavy Chrysta i Baharodzicy. Pačaŭsia praces aduchaŭleńnia ikanahrafii i napaŭnieńnia jaje bahasłoŭskim źmiestam.

Asablivaściu ikony stała toje, što jana pakazvała čałavieka žyvoha paśla śmierci, nadpryrodnaha, abožanaha. Ikona pieradaje Božuju praŭdu srodkami mastactva, jak Śviatoje Pisańnie pieradaje jaje srodkami movy. Jak prajava chryścijanskaj viery, jana źjaŭlajecca nośbitam duchoŭnaści. Ikanahrafija naradziłasia va ŭłońni vierujučaj Carkvy i stała svojeasablivym simvaličnym vaknom u duchoŭny śviet. Kožnaja ikona heta peŭny simvał, znak, jaki adkryvaje nam realnaść Vaładarstva Božaha, jakoje nie ad hetaha śvietu.

Historyja ikony

Značnuju častku ikanahrafii składajuć ikony Baharodzicy. Isnuje padańnie, što pieršuju ikonu Baharodzicy jašče pry žyćci napisaŭ jevanhielist Łuka, adnak, histaryčnych dokazaŭ hetaha da VI st. niama. Siarod mnostva vyjavaŭ vydzialajuć siem asnoŭnych typaŭ ikon Baharodzicy: Pravadnica (Adyhitryja), Zamiłavańnie, Aranta, Znamieńnie, Balesnaja, Pasad Mudraści i Nieapalimaja Kupina.

Siaredniaviečnaje padańnie raspaviadaje pra kupca, jaki ŭkraŭ cudatvornuju ikonu ŭ adnoj z cerkvaŭ vyspy Kryt. Praz hod jon razam z vykradzienaj ikonaj apynuŭsia ŭ Rymie, dzie zachvareŭ i pamior, zapaviadajučy pieradać ikonu ŭ chram.

27 sakavika 1499 h. jaje pieradali manacham, jakija słužyli ŭ chramie śv. Maćvieja Apostała. U hetym chramie ikona šanavałasia na praciahu nastupnych 300 hadoŭ. U 1819 h. ikonu Baharodzicy z chramu śv. Maćvieja pieranieśli ŭ pabudavanuju nad Tybram carkvu Santa‑Maryja‑in‑Pasteruła, dzie jana znachodziłasia, zakinutaja i zabytaja.

U 1866 h. pra ikonu daviedalisia manachi‑redemptarysty, jakija adšukali jaje, i 26 krasavika 1866 h. cudatvornaja ikona była vystaŭlena dla ŭsieahulnaha pakłanieńnia ŭ rymskim chramie śv. Alfonsa. Pavodle padańnia, Papa Pij IX pry hetym skazaŭ: «Zrabicie tak, kab hetuju ikonu viedali va ŭsim śviecie», — daručyŭšy takim čynam Kanhrehacyi redemptarystaŭ spravu raspaŭsiudžańnia kultu Maci Božaj Niastomnaj Dapamohi.

Ikanahrafičnyja asablivaści

Ikona napisanaja ananimnym aŭtaram u adpaviednaści z kanonam Baharodzicy Balesnaj, jaki ŭžyvaŭsia dla pradstaŭleńnia chryścijanskaj tajamnicy adkupleńnia. Na joj Najśviataja Maci piaščotna hladzić na svaich šanavalnikaŭ i hatovaja paśpiašacca im na dapamohu ŭ luboj patrebie.

Ikona Maci Božaj Niastomnaj Dapamohi — heta nie dekaratyŭny element, heta vobraz, jaki niasie peŭnaje pasłańnie. Heta katechizacyja, jakaja tłumačyć hałoŭnuju tajamnicu našaj viery. Roznyja elementy, pakazanyja ŭ joj, havorać nam pra Boha, jaki prysutničaje siarod nas, pra Kryžovy šlach, pra poŭnaje lubovi zastupnictva Maryi i pra źziańnie budučaj słavy.

U centry ikony — złučanyja ruki Maci i Niemaŭla, namalavanyja tak, što Dzieva Maryja pakazvaje na svajho syna Isusa Chrysta, Syna Božaha, jaki achviaruje žyćcio za ŭsich nas. Niemaŭla Isus pakazany jak achviara, pryhatavanaja dla prynašeńnia, što ździejśnicca tak, jak heta apisvaje jevanhielist u scenie pryniesieńnia da chramu (Łk. 2:22‑40). A toje, jak staić Baharodzica, nahadvaje nam słovy Jevanhiella: «Kala kryža Isusa stajała Maci Jahonaja» (Jan. 19:25), — staić ćviorda, niazłomlenaja bolem.

Usie elemienty kampazicyi padkreślivajuć realnaść pakuty, jakaja vyjaŭlena na tvary Maci, u rezkim ruchu Niemaŭlaci Isusa i ŭ najaŭnaści pryładaŭ pakuty. Adnak u toj ža čas padkreślivajecca ŭračystaść Isusa, paznačanaja załatym fonam, i tym, jak uračysta anioły trymajuć pryłady śmierci. Jany zdajucca nia stolki pryładami kary, jak trafiejami pieramohi; ich byccam zabrali z Hałhofy ŭ ranicu Ŭvaskrasieńnia. Zrazumieła, čamu vobraz Maci Božaj Niastomnaj Dapamohi kliča da malitvy. Bo ŭ im — usia Tajamnica Adkupleńnia.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0