Lepš namienkłaturnaja pryvatyzacyja, čym nijakaj

Chočacca pahadzicca i nie pahadzicca ź niadaŭnim artykułam Siarhieja Bohdana pra pryvatyzacyju ŭ Biełarusi, a hałoŭnaje — adreahavać na apisanyja ŭ im fakty, da čaho zaklikaje sam aŭtar.

U finansavym płanavańni jość taki paniatak, jak sunk costs (dasłoŭna, «patanułyja košty») — relevantnyja dla budučyni zatraty, jakija ci ŭžo ździejśnienyja, albo pra jakija dakładna viadoma, što jany buduć. Možna ź vialikaj dolaj upeŭnienaści skazać, što takim «patanułym koštam» kiravańnia A. Łukašenki dla Biełarusi jość

nieefiektyŭnaja pryvatyzacyja mnohich klučavych pradpryjemstvaŭ nacyjanalnaj ekanomiki. Heta ŭžo taja vidavočnaja strata, jakuju Biełaruś paniasie pa vynikach kiravańnia siońniašniaha režyma.

Jaki supraciŭ moža pracesu prodažy biełaruskaje hramadstva? Badaj što nijakaha. Hramadstva ściarpieła kudy bolš vidavočnyja dziejańni ŭładaŭ, stratu bazavych demakratyčnych svabodaŭ, stratu nacyjanalnaj simvoliki i dziaržaŭnaj biełaruskaj movy, usio bolš vidavočnaje adstavańnie ŭ sacyjalna-ekanamičnym raźvićci ad susiedziaŭ. Toje, što pierad demakratyčnymi pieraŭtvareńniami pradpryjemstvy kštałtu Biełaruśkalija ŭ vyniku nieprazrystaha i niesumlennaha prodažu apynucca ŭ rukach nieidealnych pryvatnych ułaśnikaŭ varta było b usprymać jak ździejśnieny fakt. Uličvajučy pryjarytety apazicyi i, hałoŭnaje, jaje siłu — nam, na žal, zastajecca tolki siadzieć i moŭčki nazirać za hetym i płanavać budučyniu z ulikam hetaha, aceńvajučy plusy i minusy hetaha stanovišča.

Kali my chočam, kab Biełaruśkali, Biełšyna, biełaruskaja naftapierapracoŭka byli i nadalej kankurentazdolnymi na mižnarodnym uzroŭnie, jany ŭsio roŭna pavinny być pa maksimumie pryvatyzavanyja.

Dziaržava nie zdolnaja efiektyŭna kiravać rynkavymi pradpryjemstvami — heta fakt, jaki viadomy i studentam pieršaha kursa ekanamičnaha ŭniviersiteta.

Da čaho viadzie pieraplacieńnie čynaviectva i top-menedžmienta ŭ krainie ź niedaraźvitymi demakratyčnymi instytutami jaskrava vidno pa rasijskich «Hazpromie», «Rośniefti», banku «VTB» — vierchavinu ajśbierha zirnicie chacia b u ŽŽ viadomaha zmahara ź dziaržkarparacyjami Alaksieja Navalnaha.

Inšaja reč, što ŭ ideale:

1) Pryvatyzacyja pavinna być kryštalna prazrystaj: pradavać treba pa častkach na adkrytym aŭkcyjonie ci, jašče lepiej, šyrokamu kołu inviestaraŭ praź biržu (čamu pa praviłach luboje biržy musić papiarendničać adpaviadalnaść kampanii šerahu kryteraŭ što da prazrystaści i karparatyŭnaha kiravańnia);

2) Prodaž pavinien adbyvacca za maksimalna vialikuju canu i/albo mieć u jakaści formy apłaty abaviazalnictvy pa inviestavańniu ŭ kampaniju;

3) Hrošy ad prodažu pavinny być sumlenna vykarystanyja na raźvićcio ekanomiki, a nie apaści ŭ kišeniach čynoŭnikaŭ ci pajści na papulisckija mierapryjemstvy napiaredadni čyjojści pieradvybarčaj kampanii.

Ničoha ź pieraličanaha ŭ Biełarusi nie budzie, treba z hetym žyć. Možna sabie ŭjavić, što biełaruskaja kiraŭničaja elita zdolnaja raźniavolić umovy dla novaha pryvatnaha pradprymalnictva (što nibyta adbyvajecca) i navat dapuścić adnosnuju svabodu słova ci adnosna demakratyčnyja vybary, ale z krynicaj hrošaj hetyja ludzi «za tak» rasstanucca ŭ samuju apošniuju čarhu.

Vykažu kramolnuju dumku:

pryvatny ŭłaśnik z šerahaŭ byłoj namienkłatury ci prybližany da jaje byŭ by lepš, čym nijakaha pryvatnaha ŭłaśnika.

Rasijskaja pryvatyzacyja była praviedzienaja vielmi drenna, ale pierahladać jaje vyniki było b jašče bolšaju pamyłkaj, jakaja b pryniesła vializnyja straty ekanomicy. Čym adkatvać niby niespraviadlivuju pryvatyzacyju nazad i pačynać usio z pačatku,

kudy praciej raścić z «aliharchaŭ» jakasnych ułaśnikaŭ, stvarać adekvatnaje ekanamičnaje zakonadaŭstva, pieraduchilać karupcyju i prymušać pradprymalnikaŭ, niezaležna ad pamieru i ŭpłyvovaści, dziejničać u adpaviednaści z zakonami — što, vidavočna, rabić daviadziecca ŭ lubym vypadku.

U Rasii najiaskravym prykładam taho, jak «aliharch» pieraŭtvaryŭsia ŭ efiektyŭnaha ŭłaśnika, byŭ «JUKOS», jaki pierad svajoj hvałtoŭnaj likvidacyjaj byŭ adnym z suśvietnych (!) lidaraŭ što da efiektyŭnaści i jakaści kiravańnia. Palityčna matyvavanaja likvidacyja «JUKOSa» była vialikim udaram pa rasijskaj ekanomicy — kudy bolšym, čym nieprazrystaje stvareńnie pieršasnaha kapitała ludźmi kštałtu Chadarkoŭskaha va ŭmovach biezuładździa 1990-ch.

Siarod centralnych prablemaŭ biełaruskaj ekanomiki — mienavita adsutnaść bolš-mienš šyrokaha kłasa nacyjanalnych pradprymalnikaŭ.

Zhublenaść apošnich piatnaccaci hadoŭ dla biełaruskaj ekanomiki ŭ samuju pieršuju čarhu vyražajecca ŭ tym, što talenavityja i inicyjatyŭnyja ludzi, jakija mahli b pieraŭtvarycca ŭ bujny biełaruski biznes, byli zbolšaha vycisnutyja z krainy i ciapier płociać zarobki i padatki ŭ Rasii, Polščy i Čechii albo ŭvohule siadziać pa turmach.

Heta aznačaje, što biełaruskaha pakupnika na zhadanyja aktyvy, prosta niama, chacia hrošy ad ich prodažu patrebnyja biełaruskaj dziaržavie na čarhovaje pieraabrańnie prezidenta ŭ 2011 h., a, na žal, nie na likvidacyju dziaržaŭnaj pazyki paźniej. A značyć jość važkija padstavy mierkavać, što

Biełaruśkali i naftapierapracoŭka rychtujucca da prodažu rasijskamu biznesu, jaki adziny hatovy prymać źviazanyja z hetym ryzyki.

Prodaž «Trajpłu» ci schiema abmiena palityčnaj ułady na ekanamičnuju — pakul što hetyja rečy dla režyma, zdajecca, nie aktualnyja.

Vyhladaje, što atrymańnie kantrolu nad klučavymi pradpriemstvami za minimalnuju canu — heta toje, što rasijcy chacieli b vycisnuć z Łukašenki pierad tym, jak pierajści da bolš aktyŭnaj fazy pa adchileńni jaho ad ułady. Pamiž imi i biełaruskimi pradpryjemstvami staić, na žal, tolki dypłamatyčny talent biełaruskaha prezidenta.

Pry hetym u prodažy pradpryjemstvaŭ rasijcam taksama nie było b čahoś drennaha, kali b Rasija nie była niedemakratyčnaj krainaj z postimpierskim sindromam, a rasijski aliharchičny biznes nie byŭ pravadnikom hieapalityčnych intaresaŭ Kramla. Chacia z ekanamičnaha punktu hledžańnia trahiedyjaj i heta nie budzie — pradpryjemstvy zastanucca ŭ Biełarusi, buduć płacić tut padatki dziaržavie, zarobki rabočym i hrošy pastaŭščykam, pry hetym atrymaŭšy kapitałaŭkładańni i raźvićcio.

Z ekanamičnaha punktu hledžańnia pryvatny ŭłaśnik z Rasii — taksama lepš, čym nijakaha pryvatnaha ŭłaśnika. Z palityčnaha punktu hledžańnia heta moža być i inakš.

Hady kiravańnia Alaksandra Łukašenki pryviali da adstavańnia Biełarusi ad jaje susiedziaŭ u technałahičnym, instytucyjanalnym i śvietapohladnym płanach. My zhubili paŭtara dziesiacihodździa rynkavych reformaŭ, jeŭrapiejskaj intehracyi, nacyjanalnaha adradžeńnia, pabudovy demakratyčnaj dziaržavy i zdarovaj hramadzianskaj supolnaści. Ale hety pieryjad biełaruskaj historyi jašče nie skončyŭsia, i tamu jašče vielmi rana akreślivać jaho vynikovy košt dla krainy. Niezrazumieła, što jašče daviadziecca zhubić, ale vidavočna, što šaniec na efiektyŭnuju i prazrystuju pryvatyzacyju my ŭžo stracili.

// Błoh Alesia Čajčyca

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0