Krach režymu za 11 dzion. Čamu armija Asada tak chutka razvaliłasia?

Na praciahu apošnich čatyroch hadoŭ zdavałasia, što hramadzianskaja vajna faktyčna skončyłasia. Urad Asada adnaviŭ kantrol nad bolšaj častkaj siryjskaj terytoryi z dapamohaj Rasii, Irana i apałčencaŭ, jakija padtrymlivalisia Iranam, takich jak hrupoŭka «Chiezbała».

Amal usie linii frontu byli zamarožanyja. Adnak značnaja terytoryja pa-raniejšamu zastavałasia pa-za kantrolem urada. Na miažy z Turcyjaj, u paŭnočnaj častcy pravincyj Idlib i Alepa, daminavali paŭstancy: džychadzisckaja hrupoŭka «Chajat Tachryr aš-Šam» i pratureckaja Siryjskaja nacyjanalnaja (byłaja narodnaja) armija.

Nakolki mahutnaj była siryjskaja armija?

Da pačatku 2024 hoda kolkaść Siryjskaj arabskaj armii (uradavych Uzbrojenych sił) aceńvałasia ekśpiertami ŭ 130 tys. čałaviek. U jaje rasparadžeńni byli tysiačy adzinak braniatechniki, artyleryjskija i rakietnyja sistemy, a taksama avijacyja.

Da hramadzianskaj vajny, jakaja pačałasia ŭ 2011 hodzie, siryjskaja armija ličyłasia adnoj z samych mahutnych u arabskich dziaržavach. Ale paśla armija značna asłabła. SAA straciła značnuju častku žyvoj siły: mnohija zahinuli ŭ bajach, inšyja dezierciravali abo pierajšli na bok apazicyjnych hrupovak, pierš za ŭsio Siryjskaj nacyjanalnaj armii. Vajskova-pavietranyja siły taksama panieśli značnyja straty ŭ vyniku hramadzianskaj vajny i amierykanskich avijaŭdaraŭ.

Nizkija zarobki

Ekanamičnaja situacyja ŭ Siryi ŭ apošnija hady była nie najlepšaj. Kraina była razburanaja paśla hramadzianskaj vajny. Ale horš za ŭsio pryjšłosia rajonam, jakija znachodzilisia pad kantrolem urada Asada.

U śniežni 2019 hoda prezident ZŠA padpisaŭ tak zvany «Akt Cezara» — dakumient, jaki ŭvodziŭ ekanamičnyja sankcyi ŭ dačynieńni da lubych dziaržaŭnych orhanaŭ abo asob, jakija majuć spravu ź siryjskim uradam.

Situacyja ŭ Siryi istotna źmianiłasia za apošnija try hady, patłumačyŭ Arabskaj słužbie Bi-bi-si prafiesar Łondanskaha ŭniviersiteta Favaz Hierhies. Adna z hałoŭnych pryčyn, na jaho dumku, «amierykanskija sankcyi, jakija pryviali da źbiadnieńnia siryjskaha naroda i, u pryvatnaści, vajskovych aficeraŭ. Jość paviedamleńni, jakija śviedčać, što sałdaty nie atrymlivali zarobku».

Paviedamlałasia taksama, što sałdaty ŭradavaj armii atrymlivali prykładna pa 15-17 dalaraŭ na miesiac, čaho, pa słovach surazmoŭcaŭ Arabskaj słužby Bi-bi-si, «nie chapaje navat na try dni».

U minułuju sieradu, kali nastup paŭstancaŭ byŭ u samym razhary, siryjskaje dziaržaŭnaje infarmacyjnaje ahienctva paviedamiła pra ŭkaz Asada ab pavyšeńni zarobkaŭ sałdatam na 50%. Vidavočna, hetaja miera była nakiravanaja na pavyšeńnie maralnaha duchu sałdat. Ale, padobna, hety krok byŭ zrobleny zanadta pozna.

Historyk i žurnalistka En Epłbaum ličyć, što režym, mahčyma, niedaacaniŭ biadotnaje stanovišča siłavych struktur.

«U kožnaj dyktatury jość adno i toje ž słaboje miesca: sałdaty i palicejskija taksama źjaŭlajucca pradstaŭnikami hramadstva. Elita moža žyć pad sankcyjami, kraści hrošy, a paśla vykarystoŭvać mižnarodnyja afšory. Ale prostyja ludzi ŭ takich miescach, jak Siryja, robiacca ŭsio biadniejšymi i biadniejšymi».

Akramia taho, piša Epłbaum, svajaki i siabry sałdat dakładna hetak ža sama padviarhalisia represijam, jak i astatnija siryjcy.

«Jak tolki hetyja sałdaty ŭbačyli, što režym zanadta słaby, kab supraciŭlacca, jak tolki jany zrazumieli, što jon bolš nie abaronić ich ad hnievu ich stryječnych bratoŭ i siabroŭ, jakija skidajuć statui z pjedestałaŭ, — jany pierajšli na inšy bok».

Zaležnaść ad sajuźnikaŭ

«Prablemy, pra jakija havaryli i raniej, akazalisia značna bolš hłybokimi. Paśla pieramirja 2020 hoda, pa jakim bajeviki evakujavalisia ŭ zonu Idliba, Asad spačyvaŭ na łaŭrach. Jon ličyŭ, što schapiŭ Boha za baradu. Niejkich palityčnych reformaŭ nie było, niejkaha ekanamičnaha palapšeńnia ŭ krainie nie było. Armija nie ŭzmacniałasia, nie rychtavałasia. Jon ličyŭ, što raz Rasija i Iran vyratavali, značyć, dalej usio budzie dobra, možna asabliva nie napružvacca», — tłumačyć Bi-bi-si izrailski vajskovy ekśpiert David Hiendelman.

Adkaznaść za krach siryjskaj armii niasie piersanalna Bašar Asad, upeŭnieny supracoŭnik Blizkaŭschodniaha centra Karniehi ŭ Biejrucie Jazid Saih. Siarod pryčyn skryšalnaj parazy jon nazyvaje masavaje deziercirstva, ahulnaje paharšeńnie ŭzroŭniu žyćcia, paŭsiudnuju karupcyju i pieraboi z pastaŭkami ježy dla vajskoŭcaŭ. Usio heta padarvała łajalnaść armii Asadu — navat siarod ałavitaŭ, jakich, jak praviła, pryznačali na kiraŭničyja pasady.

U vyniku padčas bajoŭ za Alepa, Chamu i Choms sałdaty i aficery raptam adstupili, pakidajučy prosta na darohach vajskovuju techniku i ŭzbrajeńnie. Karespandentka Bi-bi-si ŭ Damasku Barbara Plet-Ašer paviedamlała, što ŭ stalicy Siryi sałdaty pazbaŭlalisia ad zbroi i pieraapranalisia ŭ cyvilnaje.

Brytanski vajskovy ekśpiert Majkł Kłark miarkuje, što vielizarnyja abjomy vajskovaj dapamohi, jakuju siryjskija ŭłady atrymlivali ad svaich zamiežnych sajuźnikaŭ, pastavili Asada ŭ zaležnaje stanovišča. Jon hrebavaŭ važnaściu ŭłasnaj armii, tamu

«ŭzrovień padrychtoŭki vajskoŭcaŭ značna pahoršyŭsia, jak i lidarskija jakaści aficeraŭ. Kali padraździaleńni Siryjskaj arabskaj armii sutyknulisia z «Chajat Tachryr aš-Šam», mnohija aficery, vidać, adstupili, a niekatoryja pabiehli».

A kali biahuć aficery, to nie dziva, što hetak ža robiać i sałdaty, raskazaŭ Bi-bi-si Majkł Kłark.

U sajuźnikaŭ znajšlisia bolš važnyja spravy

Usie apošnija hady hałoŭnymi sajuźnikami Asada byli Rasija i Iran. Iran pry hetym pry viadzieńni niepasrednych bajavych dziejańniaŭ u bolšaj stupieni spadziavaŭsia na «Chiezbału», adznačaje Jazid Saih ź Blizkaŭschodniaha centra Karniehi.

Tehieran taksama straciŭ šmat aficeraŭ i vajennych daradcaŭ u vyniku izrailskich napadaŭ, a šyrokamaštabnaja padtrymka niepasredna ad Irana była niemahčymaja z-za pastajannaha kantrolu za pieramiaščeńniami pa sušy i pa pavietry z boku ZŠA i Izraila. Tamu hałoŭnaja nadzieja ŭskładałasia na atrady prairanskich apałčencaŭ ź Livana i Iraka.

«Chiezbała», u svaju čarhu, paśla taho, jak Izrail faktyčna pazbaviŭ arhanizacyju kiraŭnictva i pierajšoŭ livanskuju miažu, była vymušanaja adciahnuć svaje siły ź Siryi. Rasija ž z 2022 hoda zasiarodziłasia na vajnie z Ukrainaj i vyvieła značnuju častku avijacyi sa svaich baz na mižziemnamorskim uźbiarežžy. A ŭ Siryju stali adpraŭlać hienierałaŭ, jakija praštrafilisia padčas bajavych dziejańniaŭ va Ukrainie.

Spynieńnie vajskovaj, arhanizacyjnaj i kiraŭničaj padtrymki z boku Irana, «Chiezbały» i Rasii «było adnoj z fundamientalnych pryčyn, jakija pryviali da takoha chutkaha padzieńnia siryjskich haradoŭ», miarkuje Favaz Hierhies z Łondanskaha ŭniviersiteta.

Siła paŭstancaŭ

Narešcie, jašče adna važnaja pryčyna krachu siryjskaj armii — arhanizavanaść paŭstancaŭ. Isłamisty z «Chajat Tachryr aš-Šam» i pratureckija farmiravańni Siryjskaj nacyjanalnaj armii zmahli abjadnacca i stvaryć ahulny kamandny centr, jaki spłanavaŭ apieracyju.

Akramia taho, na dumku ekśpiertaŭ, važnuju rolu adyhrała i rytoryka paŭstancaŭ: lidar «Chajat Tachryr aš-Šam» Abu Machamied al-Džułani pastajanna supakojvaŭ cyvilnaje nasielnictva i zapeŭnivaŭ usich u imknieńni da zachavańnia relihijnych i hramadzianskich svabod. Heta nie dapamahło paźbiehnuć uciokaŭ dziasiatkaŭ tysiač siryjcaŭ u susiedni Livan, ale zabiaśpiečyła pieravahu nad armijaj Asada padčas imklivaha nastupu.

• 11
• 0
• 2
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0