Nastupleńniem paŭstancaŭ u Siryi kiruje Abu Machamied al-Džułani. Chto jon taki i čamu jaho ličać prahresiŭnym džychadzistam?

Kiraŭnictva hrupoŭki zajaŭlaje, što paŭstancy nie spyniacca, pakul nie dasiahnuć pastaŭlenaj mety — zrynuć režym Bašara Asada. Adnak navat mnohija praciŭniki siryjskaha prezidenta aścierahajucca, što, akramia jaho źviaržeńnia, džychadzisty źbirajucca nasadžać fundamientaliscki isłamski paradak, padobny na toj, jaki taliby ŭstalavali ŭ Afhanistanie.

Šmat chto pamiataje, što «Chajat Tachryr aš-Šam» — pieraradžeńnie stvoranaj u 2011 hodzie hrupoŭki ź inšaj nazvaj, jakaja stvarałasia jak filijał «Al-Kaidy».

Kiraŭnik «Chajat Tachryr aš-Šam» Abu Machamied al-Džułani zrabiŭ niekalki zajaŭ, u jakich pasprabavaŭ raźviejać strachi siarod etničnych mienšaściaŭ Siryi, siarod siryjcaŭ, jakija padtrymlivajuć Asada, a taksama siarod skieptykaŭ na Zachadzie. Jon abiacaje talerantnaje staŭleńnie da ŭsich žycharoŭ krainy i pamiarkoŭnuju sacyjalnuju i relihijnuju palityku.

Chto taki Abu Machamied al-Džułani i ci možna vieryć jaho abiacańniam?

Syn inžyniera — vučań «Al Kaidy» al-Džułani (imia pry naradžeńni Achmied Chusiejn al-Šaraa) naradziŭsia ŭ 1982 hodzie ŭ Er-Ryjadzie, stalicy Saudaŭskaj Aravii, dzie jahony baćka pracavaŭ inžynieram u naftavaj industryi. U Siryju siamja viarnułasia ŭ 1989 hodzie i pasialiłasia kala Damaska.

Pra dziacinstva al-Džułani ŭ Siryi viadoma mała. Nabyvać viadomaść siarod džychadzistaŭ jon pačaŭ u 2003 hodzie, kali ŭ 19 hadoŭ źjechaŭ u Irak i ŭstupiŭ u šerahi «Al-Kaidy», kab, jak jon sam raskazvaŭ, supraćstajać uvarvańniu ZŠA. U 2006 hodzie jon byŭ aryštavany amierykanskimi siłami ŭ Iraku i amal piać hadoŭ pravioŭ u turmie.

Faktyčna adrazu paśla vyzvaleńnia «Al-Kaida» daručyła al-Džułani stvaryć adździaleńnie ŭ Siryi. Dla vykanańnia hetaj zadačy jamu ŭ dapamohu dali samych vopytnych členaŭ hrupoŭki. Adnym ź ich byŭ budučy lidar «Isłamskaj dziaržavy» ŭ Iraku Abu Bakr al-Bahdadzi (zabity ŭ 2019 hodzie), ź jakim Al-Džułani ŭ toj pieryjad šmat raiŭsia.

Nieŭzabavie (u studzieni 2012 hoda) u Siryi źjaviłasia hrupoŭka «Džebchat an-Nusra», viadomaja taksama jak «Front dapamohi ludziam Levanta». Hetaja hrupoŭka, što kaardynavała svaje dziejańni z al-Bahdadzi, vielmi chutka atrymała ŭpłyŭ u rehijonach Siryi, niezadavolenych uładaj Bašara Asada, asabliva ŭ pravincyi Idlib.

U svaim pieršym teleintervju ŭ jakaści kiraŭnika daččynaj hrupoŭki «Al-Kaidy» ŭ 2014 hodzie Abu Machamied al-Džułani skazaŭ, što ŭ vypadku pierachodu Siryi pad jahony kantrol kraina budzie žyć u adpaviednaści ź interpretacyjaj zakonaŭ isłamu, pryniataj u šerahach «an-Nusry». Jon taksama skazaŭ, što miesca mienšaściam, takim jak chryścijanie i ałavity, u krainie nie budzie.

Mienavita tyja słovy ŭspaminajuć ciapier pradstaŭniki siryjskich mienšaściaŭ, tłumačačy svaju tryvohu z-za patencyjnaha prychodu «Chajat Tachryr aš-Šam» da ŭłady. Adnak sam al-Džułani i jaho prychilniki paryrujuć, što tady jon havaryŭ jak čałaviek, źviazany z «Al-Kaidaj», a ciapier jahonaja fiłasofija, maŭlaŭ, źmianiłasia.

Sapraŭdy, pačynajučy z 2016 hoda al-Džułani pačaŭ ideałahična addalacca ad «Al-Kaidy». Ideja stvareńnia hłabalnaha chalifata stała jamu nie blizkaja. Jon u bolšaj stupieni byŭ zacikaŭleny va ŭmacavańni pazicyj svajoj hrupoŭki ŭnutry Siryi.

Takim čynam ad «Frontu an-Nusra», jaki zastaŭsia filijałam «Al-Kaidy», adkałołasia niešmatlikaja hrupa pad kiraŭnictvam al-Džułani, jakuju jon nazvaŭ «Džabchat Fatech aš-Šam». Ale ŭžo ŭ pačatku 2017 hoda ŭ rehijon Idlib, dzie ŭ toj momant znachodziŭsia al-Džułani, pryjšli tysiačy paŭstancaŭ — uciekačoŭ ad uradavych vojskaŭ, jakija zaniali Alepa. Mnohija ź ich zhurtavalisia vakoł daśviedčanaha al-Džułani, i ŭźnikła hrupoŭka «Chajat Tachryr aš-Šam».

Mety al-Džułani i mietady ich dasiahnieńnia

Z tych časoŭ al-Džułani ŭsialak imkniecca admiežavacca ad inšych uzbrojenych hrup, padkreślivajučy takim čynam svaju unikalnuju misiju ŭ losie Siryi.

Hałoŭnaja zajaŭlenaja meta «Chajat Tachryr aš-Šam», — vyzvalić Siryju ad aŭtarytarnaha ŭrada Asada i «vyhnać iranskich apałčencaŭ» z krainy. Pry hetym, źviartajuć uvahu ŭ Vašynhtonskim centry stratehičnych i mižnarodnych daśledavańniaŭ, siarod metaŭ hrupoŭki zachoŭvajecca stvareńnie dziaržavy ŭ adpaviednaści ź jaje ŭłasnaj interpretacyjaj isłamskich zakonaŭ.

Roŭna pra heta samaje al-Džułani kazaŭ u 2014 hodzie, kali jašče znachodziŭsia ŭ šerahach «Al-Kaidy». Ci aznačaje heta, što jaho fiłasofija z tych časoŭ źmianiłasia nie nastolki, jak jon sprabuje pradstavić heta ciapier?

Pavodle śviedčańniaŭ siryjskich aktyvistaŭ, žurnalistaŭ i pradstaŭnikoŭ šerahu siryjskich supołak, «Chajat Tachryr aš-Šam» kiruje padkantrolnymi joj terytoryjami žorstkaj rukoj i nie cierpić inšadumstva.

Niezaležnaja asacyjacyja siryjskich žurnalistaŭ Syria Direct zajaŭlaje, što hrupoŭka staić za źniknieńniami aktyvistaŭ i pahrozami fizičnaj raspravaj pratestoŭcam, jakija advažylisia abvinavacić jaje ŭ žorstkim staŭleńni da supołak, jakija nie vykazvajuć joj poŭnaj padtrymki.

Roznyja pravaabarončyja hrupy zadakumientavali vypadki katavańniaŭ palityčnych apanientaŭ «Chajat Tachryr aš-Šam» u rehijonie Idlib, jaki hrupoŭka kantraluje ŭžo šmat hadoŭ, kažuć u Vašynhtonskim instytucie blizkaŭschodniaj palityki.

Praca nad imidžam

Pry hetym, adznačajuć ekśpierty, prykładna z 2021 hoda al-Džułani ŭsialak imkniecca palepšyć imidž svajoj hrupoŭki ŭ vačach Zachadu. Jon nieadnarazova zajaŭlaŭ, što daremna mnohija zachodnija krainy nazyvajuć «Chajat Tachryr aš-Šam» terarystami.

Pavodle jaho słoŭ, jahonaja arhanizacyja nie imkniecca zabivać abo nasadžać standarty ID, a choča vyratavać Siryju. Hrupoŭka nie abaviazvaje žančyn na padkantrolnych joj terytoryjach całkam zakryvać tvar, a mužčynam-kurcam dazvolena nie kidać svaju zvyčku. Bajcy hrupoŭki nie pavinny rabić dziejańni, jakija mohuć napałochać dziaciej, havorycca ŭ zbory praviłaŭ «Chajat Tachryr aš-Šam».

Na internet-kanałach hrupoŭki kruciać roliki, u jakich pakazana, jak chryścijanie Idliba i inšych zachoplenych terytoryj žyvuć svaim zvyčajnym žyćciom — biez pahroz i abmiežavańniaŭ. Archijepiskap Alepa Afram Małuj zajaviŭ niadaŭna, što, pa ŭzhadnieńni z džychadzistami, paśla zachopu imi horada nabaženstvy buduć prachodzić u raniejšym režymie.

Al-Džułani taksama niekalki razoŭ źviartaŭsia da studentaŭ univiersiteta Idliba, dajučy im zrazumieć, što bačyć u ich aporu dla stvareńnia budučyni dziaržavy.

U minuły aŭtorak lidar «Chajat Tachryr aš-Šam» i ŭvohule skazaŭ frazu, jakuju, pa słovach ekśpiertaŭ vašynhtonskaha Instytuta blizkaŭschodniaj palityki, nijak nie čakaješ pačuć ad bajevika-džychadzista.

«Raznastajnaść — heta siła», — abviaściŭ al-Džułani.

Nastup paŭstancaŭ praciahvajecca. Siryjskim mienšaściam, pravaabaroncam i Zachadu zastajecca tolki spadziavacca, što bajeviki nie admoviacca ad svaich słoŭ, kali simpatyi naroda stanuć im bolš nie patrebnyja.

• 5
• 0
• 1
• 2
• 1
• 0
• 0
• 0