Pamior rasijski akademik, jaki braŭ udzieł u pieršym Čarnobylskim šlachu
U Maskvie va ŭzroście 89 hadoŭ pamior viadomy rasijski fizik-jadzierščyk, akademik Jaŭhien Vielichaŭ. U jahonaj bijahrafii była i biełaruskaja staronka.
Jaŭhien Vielichaŭ z 1975 hoda ŭznačalvaŭ savieckuju prahramu raspracoŭki kiravanych termajadziernych reaktaraŭ, siarod inšaha byŭ datyčny i da raspracoŭki reaktaraŭ dla Čarnobylskaj AES. Paśla taho, jak na AES 26 krasavika 1986 hoda adbyłasia avaryja, jon braŭ aktyŭny ŭdzieł u likvidacyi jaje nastupstvaŭ, ź im supracoŭničaŭ Aleś Adamovič, kali zmahaŭsia z utojvańniem nastupstvaŭ katastrofy i dabivaŭsia, kab ułady prymali adpaviednyja zachady.
Aleś Adamovič zhadvaŭ u svajoj knizie «Apakalipsis pa hrafiku»:
«Kali ŭ Minsku pa zakliku Biełaruskaha narodnaha frontu adbyvaŭsia marš, nazvany Čarnobylskim (vosieńniu 1989 hoda), ja ŭhavaryŭ pajechać sa mnoju fizika-atamščyka Jaŭhiena Paŭłaviča Vielichava, jaki taksama ŭ 1986 hodzie tušyŭ reaktar: «Pahladzicie, jak jašče šmat treba tušyć!»
Chacia minskija i rajonnyja ŭłady pa zvyčcy sprabavali pieraškodzić ludziam pryjechać z zaražanych viosak (viedali, jakija buduć łozunhi i što pačujuć na mitynhach na svoj adras), sabrałasia bołyš za 30 tysiač čałaviek. Nad kožnaj hrupaju ludziej «adtul» čornyja pałotniščy ź ličbami: jakaja i dzie radyjacyja, cezij, płutonij, stroncyj.
Pabačyŭ, pasłuchaŭ novy dyrektar Kurčataŭskaha jadziernaha instytuta, dzie tak chvaravita ŭsprymali zaŭždy «zamach» hramadskaści na «mirnuju» atamnuju prahramu, i kali my viarnulisia na pasiadžeńni Viarchoŭnaha Savieta, Vielichaŭ sam prapanavaŭ: treba pisać piśmo Harbačovu, treba vyvozić dziaciej.
I voś tady ŭźnikła ideja: źviarnucca da zachodnich, mižnarodnych fondaŭ, arhanizacyj z prośbaju zaprašać dziaciej Čarnobyla na adpačynak i lačeńnie».
Vielichaŭ, u svaju čarhu, taksama zhadvaŭ pra Adamoviča, što jon «adnym ź pieršych u śviecie asensavaŭ i acaniŭ maštaby najbujniejšaj technahiennaj katastrofy XX st., jaje nastupstvy dla losaŭ jaho rodnaj ziamli i našaj takoj nievialikaj płaniety».
U 1992—2015 hadach akademik Jaŭhien Vielichaŭ byŭ prezidentam Navukova-daśledčyckaha centra «Kurčataŭski instytut» — hałoŭnaj rasijskaj navukovaj ustanovy, adkaznaj za atamnuju enierhietyku. Siarod inšaha ŭ 2012 hodzie byŭ davieranaj asobaj Pucina na prezidenckich vybarach, na jakich toj išoŭ paśla pierapynku na treci termin.
Jak ciapier vyhladaje palitźniavoleny Juraś Ziankovič. Jon nie ŭ robie, a ŭ cyvilnym kaściumie2
Kamientary