«Rasijanie staviacca da paranienych prahmatyčna». Manałoh eks-palitviaźnia, jaki addaŭ 8 hadoŭ USU

Alaksandr Małčanaŭ naradziŭsia 22 červienia 1988 hoda ŭ Barysavie. Byŭ siabram ruchu «Zubr». Pracavaŭ na Barysaŭskim ramontna-miechaničnym zavodzie, «Hidraŭzmacnialniku», BATE. U studzieni 2011 hoda byŭ aryštavany za toje, što padčas Płoščy-2010 sarvaŭ dziaržaŭnyja ściahi z budynku KDB, a taksama nanios niekalki ŭdaraŭ pa dźviarach Doma ŭradu. Byŭ prysudžany da 3 hadoŭ źniavoleńnia. Vyzvaleny pa pamiłavańni ŭ vieraśni 2011 hoda.

Viasnoj 2012-ha atrymaŭ 1,5 hoda źniavoleńnia za kradziež mietałałomu. Źbirajučy mietałałom, jon prajšoŭ na terytoryju miascovaha zavodu ciažkich štampovak, jakaja nie achoŭvałasia. Kali paśla vyzvaleńnia siłaviki pačali cisnuć za «parušeńnie previentyŭnaha nahladu», źjechaŭ va Ukrainu, tam i zastaŭsia. 

«Byli ŭ Hastomieli, u siale Maščun — tam prachodziła vyrašalnaja bitva, i naša rota pryniała ŭ joj udzieł»

Užo paru tydniaŭ, jak ja ŭ Kijevie. Čamu vyrašyŭ pakinuć USU? Dy prosta stamiŭsia. Bolš za vosiem hadoŭ pravioŭ u armii, chočacca niejkaha inšaha žyćcia.

Trochi adstaŭ ad žyćcia, stolki času pryjazdžaŭ dachaty tolki jak redki hość. Kaniečnie, pryjazdžaŭ siudy ŭ adpačynak, ale heta tolki raz na hod. Dyj toje, naprykład, u 2022-m nam nie dali adpačynku. A tak ty zaŭždy abo na froncie, abo na palihonach ci niedzie jašče, tolki nie ŭ siabie doma. Ludzi chodziać, stvarajuć siemji, žyvuć svaim žyćciom, a ŭ armii navat schadzić u kaviarniu — vialikaja padzieja.

Ciapier ja zajmajusia dakumientami i vyrašaju roznyja pytańni, jakija nie moh vyrašyć u hetyja vosiem hadoŭ.

Pryjechaŭ na front jašče ŭ 2014-m, chacieŭ pavajavać. Potym padpisaŭ kantrakt. Paśla vučebki trapiŭ u 12-ty bataljon abarony Kijeva, jaki vajavaŭ na Danbasie, potym jon uvajšoŭ u 72-ju bryhadu, tak i ja tam apynuŭsia, razam ź imi prajšoŭ uvieś šlach.

Da mianie va ŭkrainskuju armiju ŭžo pryjazdžali biełarusy, ale tady nas nie było tak šmat, jak ciapier. Byŭ čas, kali ŭ našaj rocie było try biełarusy na 80 čałaviek roty, u susiednich rotach jany taksama byli. Niejak navat słužyŭ z chłopcam z majho horada, Barysava.

Vajavaŭ zbolšaha ŭ Danieckaj vobłaści, ale byŭ i ŭ Łuhanskaj. U 2022-m trochi pavajavali pad Kijevam. Za dzień da ŭvarvańnia nas pierakinuli na paŭnočny ŭskrajek Kijeva, i a piataj ranku, jak pačałosia ŭvarvańnie, my tam zajmali pazicyi. Trapili ŭ samaje cikavaje miesca — pačałasia sapraŭdnaja miasarubka, nastup rasijan na Kijeŭ. Byli ŭ Hastomieli, u siale Maščun — tam prachodziła vyrašalnaja bitva, i naša rota pryniała ŭ joj udzieł. Pad Irpieniem troški pavajavali.

Niekalki tydniaŭ naš bataljon dysłakavaŭsia ŭ Čarnobylskaj zonie, a potym my pajechali ŭ Danieckuju vobłaść, pad [miastečka] Ńju-Jork. Tam byli bai, ale nie nadta ŭražalnyja. Potym nas pierakinuli ŭ rajon Bachmuta — voś tam sapraŭdy było vielmi ciažka.

U nas byli straty, nas pierapravili ŭ rajon Vuhladara, dzie tady było adnosna spakojna. Pierad nami stajali deeneraŭcy, jak bajcy jany słabyja. Ciaham niekalkich miesiacaŭ ničoha surjoznaha nie adbyvałasia — my stralali pa ich, jany stralali pa nas. Potym tudy pierakinuli rasijskuju marskuju piachotu, heta pasurjoźniej. Jany mocna abvastryli situacyju: spačatku zachapili siało Paŭłaŭka, potym paleźli na našy pazicyi.

Pavialičyć

U 2023-m mianie druhi raz paraniła, i mianie pieraviali ŭ tyłavuju častku. Tam aformiŭ sabie invalidnaść i ŭ chutkim časie zvolniŭsia (Alaksandr byŭ paranieny ŭ pravaje voka — NN).

«Rasijanie zabaraniajuć sałdatam evakujavać paranienych, kali heta ryzykoŭna, tamu ciapier jość sotni videa z suicydami sałdataŭ»

Ci sumuju pa froncie? Z adnaho boku, tak, chočacca jašče pavajavać. Ź inšaha, razumieju, što treba i adpačyć. Ja ciapier pračynajusia i zasynaju na svajoj kanapie, u ciepłyni i čyścini, zaŭždy maju mahčymaść pamycca, u mianie zaŭsiody jość elektryčnaść — heta toje, čaho na froncie sapraŭdy nie chapała ŭsie vosiem hadoŭ. Dla bolšaści ludziej heta prostyja rečy, ale mianie jany ciapier mocna ŭražvajuć. Kali šmat času pražyŭ u frantavych umovach i potym trapiŭ va ŭmovy zvyčajnaha cyvilnaha čałavieka, usio heta vyklikaje zachapleńnie.

Adzinaje, što na froncie zastalisia ludzi, jakich ja zaŭždy byŭ by rady pabačyć. Tolki ich mnie ciapier i nie chapaje. Heta zvyčajnyja ludzi, tym bolš ciapier šmat mabilizavanych, u minułym heta prostyja mužyki ź mirnymi prafiesijami. Byli tam deputaty miascovych savietaŭ, čynoŭniki ź nievialikich haradkoŭ, ajcišniki, drobnyja biznesmieny. Z nami słužyŭ namieśnik dyrektara adnoj surjoznaj zamiežnaj firmy, byŭ ciažka paranieny. 

Kali armija jašče była całkam kantraktnaja, tam słužyli tyja, chto pryjšoŭ u armiju asensavana, chacieli vajavać. U mianie zastałosia šmat takich znajomych, i kali niechta ź ich siudy pryjedzie, abaviazkova znajdu čas sustrecca, my daŭno ź imi siabrujem.

Siabroŭstva na vajnie — heta toje samaje, što i ŭ zvyčajnym žyćci: pazityŭnaja kamunikacyja, uzajemadapamoha. Inšaja reč, što na froncie ludzi časta žyvuć u adnym blindažy i chodziać na adnu pazicyju. U mirnym žyćci, navat kali čałaviek najcudoŭniejšy i tvoj najlepšy siabar, ciažka znachodzicca ź im blizka ciaham niekalkich miesiacaŭ ci hadoŭ, chočacca pamianiać kampaniju. 

Mnie nie chapała hetaha. Naprykład, siońnia ja nie žadaju ni z kim hutaryć, zaŭtra hatovy sustrecca z adnym čałaviekam, paślazaŭtra — ź inšym. Na froncie vybirać nielha, ty zaŭždy ź ludźmi. 

Na vajnie bolšaść ludziej imknucca dapamahać adno adnamu, bo kali ty adzin, ty nie vyžyvieš. Kali siarod ludziej jość uzajemadapamoha, takoje padraździaleńnie bolš efiektyŭnaje i niasie mienš strataŭ. Treba viedać, što kali niešta zdarycca, čałaviek ciabie nie kinie, vyniesie ciabie i dapamoža.

Ci byvaje pa-inšamu? Moža być usio što zaŭhodna, ale ŭ našym padraździaleńni nikoli nie było takoha, kab niechta kinuŭ svaich. Rasijanie zvyčajna zabaraniajuć svaim sałdatam evakujavać svaich paranienych, kali heta moža być ryzykoŭna dla tych, chto evakujuje. Tamu ciapier jość sotni videa z suicydami paranienych sałdataŭ, źniatyja z dronaŭ. Nasamreč hetych vypadkaŭ bolš, na videa tolki tyja suicydy, dzie paranienyja siabie padryvajuć hranatami ci stralajuć u siabie.

Rasijanie staviacca da hetaha prahmatyčna — lepš niachaj adzin sydzie kryvioju, zatoje čatyry čałavieki, jakija mahli b jaho vynosić, dakładna zastanucca cełyja i zabjuć bolš ukraincaŭ.

«Pračynaješsia, a pa tabie biehajuć myšy i zalazajuć pad adzieńnie»

Na kožnaha čałavieka vajna ŭpłyvaje pa-roznamu, usio zaležyć ad charaktaru i taho, nakolki psichika mocnaja. Nie liču, što ja źmianiŭsia ŭ horšy bok, napeŭna, što i nie maju posttraŭmatyčnaha razładu. Prosta čałaviek na vajnie zvykajecca ź ciažkaściami, vučycca ich pieraadolvać.

Pavialičyć

Čytaju ŭ siecivie, jak ludzi skardziacca, što ŭ ich z-za bambardzirovak adklučajuć śviatło na niekalki hadzin abo što rastuć ceny. Mnie hetyja prablemy padajucca takimi śmiešnymi! Na froncie śviatła ŭvohule niama, hienieratar zavodziać na paru hadzin, kab zaradzić hadžety. Niedzie i hienierataraŭ niama: zanios na susiedniuju pazicyju paŭerbank — i ŭžo dobra.

Ludzi nie dumajuć, što pakul dla ich paru hadzin bieź śviatła — prablema, dziasiatki tysiač vajskoŭcaŭ siadziać uvohule biez elektryčnaści, u ich prablemy ź internetam. Časam, kab dasłać paviedamleńnie ŭ telehramie, niedzie biehaješ i šukaješ, kab łaviła suviaź. Heta moža być vielmi ryzykoŭna dla žyćcia, bo ciabie mohuć zaŭvažyć, i tady ŭ ciabie niešta moža prylacieć. Mianie samoha niejak zaŭvažyŭ dron, prosta tamu što ja vyjšaŭ na miesca, dzie bolš-mienš była suviaź.

Šmat jakija prablemy ja ciapier uvohule nie razhladaju surjozna. Dumaju, heta plus, bo maralna słabym ludziam žyviecca ŭ śviecie ciažej, čym mocnym. Tam, dzie čałaviek sa słabym charaktaram kinie spravu, bo ŭ jaho niešta nie atrymlivajecca, ja, napeŭna, zdoleŭ by damahčysia vyniku.

Z tymi, chto nikoli nie vajavaŭ, hutaryć pra vajnu składana. Ludzi majuć pra jaje ŭjaŭleńnie tolki ź filmaŭ, kampjutarnych hulniaŭ, mahčyma, z knižak, a ŭ žyćci ŭsio nie tak. Šmat chto dumaje, što na vajnie tolki i śvistajuć kuli, vybuchajuć snarady i padajuć bomby. Heta sapraŭdy tak, ale heta tolki 10% ad usiaho času na vajnie.

Tam sapraŭdy ciažkija i strašnyja bai, ludzi atrymlivajuć ranieńni i robiacca kalekami, hinuć. Ale astatniaje — zvyčajnyja pobytavyja spravy: dobry ŭ ciabie blindaž ci drenny, kolki ŭ im myšej. Byvaje, pračynaješsia, a pa tabie biehajuć myšy i zalazajuć pad adzieńnie. Heta niekatorych razdražniaje, a mnie tolki nie padabajecca, što hetyja myšy mohuć ciabie hryźci — pieražyvaŭ, što mohuć pieradać jakuju-niebudź chvarobu.

Na novaj pazicyi ŭ ciabie moža i nie być blindaža. Chutka vykopvaješ sabie jaminu, kładzieš tudy karemat, zalazaješ u spalnik, niečym zakidvaješsia źvierchu i śpiš tak pry 15-hradusnym marozie. Kali front stabilny i ty doŭha na pazicyi, pastupova tvaje ŭmovy palapšajucca. A potym traplaješ na novaje miesca i musiš abžyvacca nanava.

Kab razumieć vajnu, treba tam pabyvać. Možna šmat pra heta kazać, ale heta ŭsio nie toje. Cyvilnyja časta ŭjaŭlajuć vajnu bolš strašnaj, čym jana źjaŭlajecca, ličać, što tam nierealna vyžyć. Ale ŭ padraździaleńni, dzie ja słužyŭ, ciapier słužać pracentaŭ 60 ad tych chłopcaŭ, jakija tam byli ŭ pačatku poŭnamaštabki. I heta pry tym što šmat chto pieravioŭsia. Tych, chto zahinuŭ ci byŭ paranieny, nie tak i šmat, chacia kožnaje žyćcio važnaje.

«Vajna — vielmi darahaja zabava»

Niekatoryja dumajuć, što na vajnie vajujuć admarožanyja zabojcy, jakija prosta zarablajuć hrošy. Jość ludzi, jakija sami nie chacieli na front, atrymali adterminoŭku, ale pry hetym ličać, što nam na froncie vielmi dobra płociać. Kali ty ličyš, što ja tak šmat zarablaju, čamu sam nie chočaš słužyć?

Pavialičyć

Byvaje, ludzi falsifikujuć daviedki abo biaruć fiktyŭny šlub z žančynaj ź invalidnaściu, kab ich nie zabrali na front. Da ich ja staŭlusia adnaznačna niehatyŭna. Taki ŭchilist padstaŭlaje ŭ pieršuju čarhu svajho susieda abo kalehu pa pracy, jaki bolš zakonapasłuchmiany i nie biehaje ad armii.

Vajenkamat spačatku zabiraje tych, chto nie zaniaty na važnych prafiesijach i maje dobraje zdaroŭje. Ale kali takich niedastatkova, zabiaruć čałavieka z bolš važnaj prafiesijaj ci z bolš słabym zdaroŭjem, i zamiest zdaraviennaha łba, jaki nabyŭ sabie daviedku, pojdzie niechta słabiejšy. Na froncie jon budzie mienš karysny jak vajar, bo takija ludzi časam navat nie mohuć u spakojnym tempie danieści da svajoj pazicyi dźvie skryni patronaŭ. Toj zdaraviaka ŭ pieršuju čarhu byŭ patrebny nie supracoŭniku vajenkamata, a svajmu susiedu, jaki nie moža biehać.

Ludzi ŭ Kijevie dahetul chodziać u kaviarni, restarany, kłuby. Ja nie suprać, dobra, što takija ŭstanovy dahetul pracujuć. Prosta heta nie niejkaja vajna ŭ Afhanistanie ci Iraku, kali dla ZŠA nie było pryncypova važna, čym jana skončycca. Syšli amierykancy z Afhanistana, ale ZŠA pa-raniejšamu cełaja kraina. A tut idzie baraćba za samo isnavańnie Ukrainy.

Na vajnu pavinna pracavać usio hramadstva. Nie abaviazkova ŭsie musiać iści vajavać, treba bolš źbirać resursy. Padčas poŭnamaštabnaj vajny ŭparadkavali šmat terytoryi la majho doma — vykłali plitačkaj, pakłali fajny asfalt. Z adnaho boku, heta dobra, ale razumieju, što žyli niejak i bieź plitački, tak što možna było hetyja hrošy lepš nakiravać na snarady, zbroju i techniku. 

Vajna — vielmi darahaja zabava, dla jaje nikoli nie budzie šmat hrošaj. Treba ŭkładać vialikija hrošy nie ŭ infrastrukturu, jakaja nie maje stratehičnaj važnaści, a ŭ toje, što treba adpraŭlać na front.

Pa ŭsioj Ukrainie takija harady, jakija žyvuć zvyčajnym žyćciom. U Pakroŭsku viasnoj sadžali kłumby, rabili dobraŭparadkavańni. A ciapier front za 5 kiłamietraŭ ad Pakroŭska, štodzień tudy prylatajuć snarady, žychary adtul źjazdžajuć. Ci treba było sadžać tyja kłumby? Moža, lepš było ŭžo tady kapać akopy?

Rady, što ciapier mahu prosta chadzić pa horadzie, mahu zajści pa ježu ŭ niejkuju dobruju kaviarniu. Pakul tolki pačynaju asvojvacca tut i nikudy nie śpiašajusia. Maju fajnuju piensiju, mahu dazvolić sabie žyć i biez pracy. Płanuju vyrašyć tut svaje pytańni, naviedać znajomych u Polščy, mahčyma, dabiarusia da Litvy. A potym dumaju šukać pracu ŭ Kijevie — napeŭna, heta budzie ŭ studzieni. 

Za vosiem hadoŭ straciŭ usie svaje pracoŭnyja navyki, tamu pryjdziecca vučycca z nula, čym by ni zaniaŭsia. Ciapier šmat na jakich pradpryjemstvach nie chapaje ludziej, tamu što bahata mužčyn mabilizavanyja, chavajucca ci źjechali. Mnie chapaje hrošaj na žyćcio, tak što adzinaje majo patrabavańnie — kab na pracy vykonvali ŭsio toje, što naležyć dla invalidaŭ.

Vučusia žyć mirnym žyćciom, i pakul heta nie składana, chiba što potym niešta ŭźniknie. Ale nie dumaju pra takoje — z dobrym lahčej zvykacca, čym z drennym.

• 61
• 1
• 1
• 1
• 1
• 5
• 0
• 18