«Tut siabroŭ niama i być nie moža». Były supracoŭnik Administracyi Łukašenki raskazaŭ, jak jamu tam pracavałasia
Administracyja Alaksandra Łukašenki — adzin z samych zakrytych dziaržaŭnych orhanaŭ Biełarusi. Mienavita ŭ hetaj arhanizacyi prymajucca klučavyja rašeńni, jakija tyčacca žyćcia krainy, ale padrabiaznaści jaje pracy amal nie viadomyja. «Lusterka» pahutaryła z byłym supracoŭnikam Administracyi i daviedałasia, jak tudy biaruć na pracu, kolki zarablajuć, ci jość tam karparatyvy i mahčymaść atrymać kvateru biez čarhi.
«Nijakaj padvojnaj apłaty nie było»
U Administracyi Łukašenki Leanid pracavaŭ kala piaci hod (zvolniŭsia paśla 2020 hoda). Pavodle jaho ŭłasnaj acenki, vialikaj pasady nie zajmaŭ — byŭ namieśnikam načalnika adnaho z upraŭleńniaŭ. Eks-čynoŭnik tłumačyć, što ŭ ijerarchii hetaj arhanizacyi takaja pazicyja nie aznačaje vybitnaha karjernaha dasiahnieńnia. Dla zaćvierdžańnia na jaje navat nie patrebnaje rašeńnie Łukašenki.
— Łukašenka zaćviardžaje kiraŭnika Administracyi i jaho namieśnika, a taksama kiraŭnikoŭ upraŭleńniaŭ. I voś hetyja ludzi majuć realny ŭpłyŭ na pracesy, — tłumačyć Leanid słužbovuju ijerarchiju ŭ Administracyi. — Trapić na pracu prosta z vulicy ci sa studenckaj łavy badaj što niemahčyma, chiba tolki na małaznačnyja pasady — naprykład, sakratara namieśnika kiraŭnika Administracyi ci ŭ adździeły, što źviazanyja sa spravavodstvam, techničnym bokam hetaj spravy. Ale navat u takich vypadkach zvyčajna heta ludzi, jakija prajšli peŭny šlach u adpaviednych ministerstvach abo orhanach miascovaha kiravańnia ŭ zaležnaści ad taho, na jakuju pazicyju isnuje vakansija.
Pavodle słoŭ surazmoŭcy, pošukam i padboram supracoŭnikaŭ na vakantnyja pasady ŭ Administracyi Łukašenki zajmajecca ŭpraŭleńnie kadraŭ. Mienavita jano farmiruje rezierv kandydataŭ, što patencyjna padychodziać na tuju ci inšuju pazicyju.
Heta mohuć być supracoŭniki ministerstvaŭ ci inšych dziaržaŭnych orhanaŭ, jakich u Administracyi «majuć na ŭvazie ŭ vypadku vyzvaleńnia niejkaj pasady». Ale navat takich ludziej čakajuć konkurs i pravierki, u vypadku patencyjnaj mahčymaści ŭładkavańnia na pracu.
— Idzie konkurs, prachodziać sumoŭi, mohuć być prapanavanyja testavyja zadańni, — kaža Leanid. — Taksama kandydat prachodzić pravierki z boku Kamiteta dziaržaŭnaj biaśpieki i dziaržsakrataryjata Savieta biaśpieki. Źbirajucca vodhuki biahučaha kiraŭnictva pra pracu hetaha čałavieka.
Pracu ŭ Administracyi Łukašenki eks-dziaržsłužboviec nazyvaje składanaj. Pryhadvaje, što jamu časta davodziłasia zastavacca na pracoŭnym miescy ŭviečary ci vychodzić pracavać u vychadnyja. Spadziavańniaŭ na dadatkovuju apłatu ŭ takich vypadkach u Leanida navat nie ŭźnikała.
— Praca zvyš normy ci ŭ vychadnyja dni nie apłačvałasia, nijakaj padvojnaj apłaty nie było, — pryznajecca były čynoŭnik. — Možna było spadziavacca na patencyjnuju premiju ŭ budučym, na toje, što kiraŭnictva zaŭvažyć tvoj impet. Ale nie abaviazkova, što ŭ vyniku heta hrała na karyść: časam na takich ludziach «jechali» davoli doŭha.
A kali ŭ tych skončvalisia siły, ad ich prosta pazbaŭlalisia.
Praca na znos siabie nie harantavała niejkich karjernych źmienaŭ ci pieramiaščeńniaŭ u haryzantalnaj i viertykalnaj płoskaściach. Prosta ŭ peŭny momant heta moža syhrać na ruku čałavieku: jaho mahli rekamiendavać jak adkaznaha pracaŭnika. Ale mahło i adbicca drenna, bo takoha pracoŭnaha konika nivodzin kiraŭnik nie zachoča adpuskać, budzie karystacca i vyciskać soki da apošniaha.
«Prostym śpiecyjalistam zarobki navat trochi panizili»
Pry hetym, pa słovach Leanida, u Administracyi nie było praktyki prasoŭvańnia na vakansii šarahovych supracoŭnikaŭ znajomych ci svajakoŭ kahości z kiraŭnikoŭ arhanizacyi. Eks-čynoŭnik tłumačyć heta składanymi ŭmovami pracy i adsutnaściu hrašovaj matyvacyi. Surazmoŭca pryhadvaje, što jaho kalehi, što zastalisia na pracy paśla pratestaŭ 2020 hoda, raskazvali pra vialikija składanaści z pošukam novych kadraŭ.
— Paśla 2020 hoda było vielmi składana zakryvać vakansii, — adznačaje Leanid. — U asobnych upraŭleńniach byŭ niekamplekt da 40% štatu, supracoŭnikaŭ nie mahli znajści doŭha, u niekatorych vypadkach pa dzieviać miesiacaŭ. Ludzi nie chacieli iści ŭ Administracyju, razumiejučy, da čaho datyčny hety orhan i čym pryjdziecca zajmacca — pa sutnaści, pramymi represijami, chaj nie z dubinkami, ale praz peŭnyja rašeńni.
Mahčyma, jašče adna pryčyna nievialikaj cikaŭnaści patencyjnych kandydataŭ da pracy ŭ Administracyi Łukašenki — nie samyja vialikija zarobki. Leanid kaža, što jany vyšejšyja, čym va ŭradzie ci ministerstvach, ale ŭsio roŭna nie adpaviadajuć uzroŭniu adkaznaści i nahruzki.
— Kiraŭnik upraŭleńnia zarablaŭ ad 800 da 1000 dołaraŭ u ekvivalencie, — pryznajecca były čynoŭnik. — Možna atrymać premiju. Jaje pamier zvyčajna byŭ kala 10% ad zarobku.
Premiju davali za asobnyja značnyja dasiahnieńni ŭ pracy, vykanańnie niejkaha asobnaha prajekta ci pastaŭlenaj zadačy (naprykład, raspracoŭku źmienaŭ u niejki kodeks). Taksama ich mahli vypłačvać da niejkich dziaržaŭnych śviataŭ.
Pry hetym, jak adznačaje Leanid, zarobki ŭ Administracyi Łukašenki raśli pavolna, adnačasova ź siarednimi ŭ krainie. Niečakanaje pavieličeńnie akładu adbyvałasia ŭ vypadku, kali kiraŭnictva navažvałasia na skaračeńnie dziaržaŭnaha aparatu. Praŭda, u apošnija hady pierad zvalnieńniem Leanida z Administracyi navat hetaha nie adbyvałasia.
— Zvyčajna paśla 30-pracentnaha skaračeńnia dziaržaŭnaha aparatu prykładna na tracinu pavialičvalisia siarednija zarobki, — pryhadvaje mužčyna. — Ale ŭ 2019−2020 hadach situacyja była nastolki drennaja, što prostym śpiecyjalistam zarobki navat trochi panizili. Choć sabie kiraŭnictva imknułasia ich pavialičyć, pieraraźmiarkoŭvajučy tak, kab u siarednim pa Administracyi adbyŭsia rost na tuju ž tracinu.
«Biez ałkaholnych napojaŭ i tancaŭ na stałach»
Ci matyvuje ludziej, jakija iduć pracavać u Administracyju Łukašenki, mahčymaść atrymańnia kvatery ci ziamielnaha ŭčastka? Leanid kaža, što šancy na heta majuć tolki vialikija načalniki.
— Ludzi ź viarchuški kiraŭnictva mahli atrymać ziamielnyja ŭčastki va ŭmoŭnych Drazdach. Ale dla ŭsich astatnich isnuje zvyčajnaja praduhledžanaja zakanadaŭstvam čarha. Prosta dla supracoŭnikaŭ Administracyi jana mahła być bolš chutkaj, čym dla zvyčajnych biełarusaŭ, — tłumačyć były dziaržsłužboviec. — Kali ŭ śpiecyjalista niejkaha ŭpraŭleńnia ci kiraŭnika siaredniaha ŭzroŭniu nie było padstaŭ, kab stajać u čarzie na palapšeńnie žyllovych umoŭ, to atrymać kvateru taki čałaviek nie moh. Ale jon moh prajści čarhu chutčej. Praz prośby z boku Administracyi, uzhadnieńni z Łukašenkam možna było damahčysia chutčejšaha ruchu čarhi i nabyć kvateru pavodle dziaržaŭnaha, a nie rynkavaha koštu.
Što tyčycca atmaśfiery, jakaja panavała ŭ kabinietach i kalidorach ustanovy, to Leanid nazyvaje jaje zvyčajnaj i budzionnaj dla dziaržaŭnych arhanizacyj. Niejkaj admietnaj karparatyŭnaj kultury tam nie było. Adpaviedna, karparatyvaŭ taksama. Chiba što na Novy hod ci aficyjny Dzień niezaležnaści 3 lipienia adbyvalisia ŭračystyja kancerty.
— Tradycyjna da Novaha hoda, 8 Sakavika i 23 Lutaha my mahli svaimi adździełami sabracca, kab razam vypić čaju, — pryhadvaje Leanid. — Usio adbyvałasia biez ałkaholnych napojaŭ i tancaŭ na stałach.
Tradycyj śviatkavańnia dnia naradžeńnia Administracyi ci niejkich inšych sposabaŭ padniaćcia karparatyŭnaha duchu nie było. Prafsajuzy pieryjadyčna imknulisia arhanizavać niejkija ekskursii ci vyjezdy, ale ŭ takoj arhanizacyi składana rassłabicca i adčuć siabie ŭtulna, viesieła i spakojna ŭ kalektyvie pryjemnych tabie ludziej i adnadumcaŭ. Karparatyŭnaha duchu ŭ Administracyi nie było, byŭ tolki dziaržaŭna-karparatyŭny.
Pry hetym Leanid nie moža ŭzhadać, kab jon ci jaho kalehi narakali na naviaźlivuju ŭvahu da siabie z boku śpiecsłužbaŭ. Naš surazmoŭca kaža, što z prasłuchoŭvańniem telefonaŭ ci pracoŭnaha miesca jon nie sutykaŭsia, ale pry hetym u jaho ŭvieś čas pracavała ŭnutranaja cenzura.
— Kožny čałaviek, znachodziačysia ŭ ścienach Administracyi, filtruje toje, što jon havoryć, — pryznajecca Leanid. — Zrazumieła, jość ludzi, jakija mienš trymajuć jazyk za zubami, dy jašče i mohuć prycharošyć pačutaje. Tamu kožny sočyć za tym, što kaža pry svaich kalehach, u jakich by jany nibyta siabroŭskich stasunkach ni byli navat pa-za pracaj. Jak adnojčy mnie skazaŭ moj kiraŭnik (a jamu kaliści skazaŭ jaho kiraŭnik): «Tut siabroŭ niama i być nie moža».
Sakretnuju infarmacyju raskazvać nielha
Taksama Leanid raskazvaje, što praz pracu ŭ Administracyi Łukašenki jon nie byŭ abmiežavany ŭ pravie na vyjezd za miažu. Zabaronu mahli atrymać chiba tolki supracoŭniki, jakim byli dasiažnyja sakretnyja dakumienty. U takim vypadku navat vandroŭka ŭ siabroŭskuju Rasiju patrabavała ŭzhadnieńnia. Pramoj zabarony na abmierkavańnie svajoj pracy z rodnymi i svajakami nie było.
— Naturalna, usie razumiejuć, što sakretnuju infarmacyju raskazvać nielha, — uspaminaje eks-čynoŭnik. — Padčas pracy nad peŭnymi pytańniami mahli źviarnuć uvahu, što lepš aktyŭna pra heta nie raspaŭsiudžvacca, i nie bolš za toje. Niejkich admysłovych zachadaŭ, kštałtu śpiecyjalnych razmoŭ, nie pravodziłasia.
Pavodle acenki Leanida, idejnych ludziej, jakija padtrymlivajuć Alaksandra Łukašenku, u jaho Administracyi da 2020 hoda było kala 10%.
— Usie astatnija byli adekvatnymi, — upeŭnieny Leanid. — Jany mieli dostup da roznych krynic infarmacyi, jeździli za miažu, u tym liku ŭ krainy Zachadu. Na toj čas jany cudoŭna razumieli, u jakim stanie znachodzicca kraina, kudy jana kročyć, ale pa tych ci inšych pryčynach jany zastavalisia pracavać. U peŭnyja časy častka ludziej mahła realizoŭvać sapraŭdy karysnyja dla biełarusaŭ idei i prajekty. U pryvatnych razmovach niekatoryja ź ich nieadnarazova mnie tłumačyli, što jość peŭnyja niedatykalnyja śfiery, u jakich jany ničoha nie mahli źmianić. Naprykład, budaŭnictva.
Nichto nie zmoža dakazać, što nielha niščyć zakaźnik «Lebiadziny», kali tam vyrašana budavać restaran nabližanaha. Ci «Tabakierki». Źniešni vyhlad horada, zdaroŭje nasielnictva nie majuć značeńnia, kali havorka pra prybytki atačeńnia.
Pryvatyzacyja taja ž. Umoŭny MTZ — heta elektarat. Buduć drukavać hrošy i razdavać, ale inviestara nie dapuściać.
Ci budaŭnictva ladovych pałacaŭ. Nikoha nie budzie chvalavać ich sapraŭdnaja metazhodnaść. Treba — značyć, treba. Ale supracoŭniki viedali, jak možna palepšyć situacyju ŭ inšych śfierach, pakul tudy nie ŭpaŭ pozirk Łukašenki ci jahonych nabližanych.
Kamientary