«Nam pakupniki časam vočy vyjadajuć». Kolki ciapier kaštujuć siezonnyja sadavina i harodnina ŭ fiermieraŭ i ŭ kramie?

Dla pačatku karespandentka adpraviłasia na fiermierski rynak Valarjanava. Ci sapraŭdy tut usio tak doraha, jak pryniata ličyć?

Z prystaŭkaj «eka»

Handlovy kompleks «Valarjanava» pazicyjanuje siabie jak ekarynak: ekałahična čystuju harodninu, sadavinu, miasa i «małočku» fiermiery pryvoziać siudy z usioj krainy.

U budny dzień ranicaj u handlovych załach pryhoža i niešmatludna: pryłaŭki vabiać farbami, a pakupnikoŭ niašmat. Ale, śćviardžajuć pradaŭcy, z druhoj pałovy piatnicy i ŭsie vychadnyja na niedachop popytu skardzicca nie davodzicca: jakaść harantuje prodažy.

Jość u Valarjanavie nievialiki pakul adkryty rynak (jon pašyrajecca) i dastatkova vialiki paviljon. Skazać adnaznačna, dzie siezonnaja pradukcyja tańniejšaja, niemahčyma: pa kožnaj pazicyi situacyja svaja.

Dla pačatku nakiravalisia da pamidoraŭ-ahurkoŭ. Ceny na pieršyja — až da 15 rubloŭ (za asobnyja ekskluziŭnyja sarty) i da 4—5, ahurki možna nabyć pa canie ad 3 da 5 rubloŭ za kiło.

— Ceny źmianiajucca kožnuju hadzinu, — raskazvaje pradaviec Nadzieja. — Ranicaj bakłažany pradavali pa piać, zaraz užo pa try. Takaja śpiakota — navošta, kab psavaŭsia tavar? Dynia była pa 8, a zaraz užo 6.

Pa tamatach varyjantaŭ u Valarjanavie ciapier masa — ad ružovych da čornych, žoŭtych, zialonych, roznakalarovych i pałasatych, ad «hihantaŭ» da čery.

— Pamidory ŭsie našy, hrodzienskija, u asnoŭnym ź Iŭja, — raskazvaje surazmoŭnica pra svoj asartymient. — Vyšej šaści rubloŭ na pamidory cen u mianie niama. Ahurki pa try z pałovaj. Sałodki pierac — pa 10, taksama hrodzienski, a vostry pierčyk — aj, — machaje rukoj Nadzieja, — Štučka kapiejek z 80, a kamu z pakupnikoŭ — i prosta ŭ padarunak. A što vy dumali? U nas jość pastajannyja, lubimyja pakupniki.

Niby ŭ paćviardžeńnie jaje słoŭ źjaŭlajecca adna z takich pakupnic.

— Pamiatajecie, jakuju mnie minuły raz bulbu davali? Jość takaja siońnia?

— Viadoma! Parol — «niaśvižskaja bulbačka», — śmiajecca Nadzieja. — U nas jość usio dla lubimaha pakupnika!

— Bulba ŭ nas niaśvižskaja i z Baranavič, — heta jana kaža ŭžo žurnalistcy. — Mytaja — baranavickaja, u ich jość mašyny, jakija jaje myjuć.

Pradaje «nacyjanalny karniapłod» Nadzieja pa 3 rubli za kiłahram. U siarednim u Valarjanavie maładaja bulba — ad 3 rubloŭ da 4,50.

Nadzieja — indyvidualnaja pradprymalnica, 25 hadoŭ u handli, pracuje mienavita ź fiermierskaj pradukcyjaj: cenić jakaść.

— Uvieś tavar idealny, bačycie? Što bujaki, što malina… Nam pakupniki časam vočy vyjadajuć, što na Kamaroŭcy tańniej. Ale ŭ nas pradukcyja adbornaja, fiermierskaja. Samaja lepšaja — z Hrodzienščyny, — dzielicca asabistymi prychilnaściami surazmoŭnica. — Mnie padabajecca toje, što vyroščvajuć u Iŭi. Viciebskaja vobłaść taksama vydatna harodninu i jahady raścić, asabliva Biahoml. Tam praktyčna nie vykarystoŭvajuć nijakaj chimii, usio vielmi ekałahična. Tamu i abjomy nievialikija. Kali Hrodzienskaja vobłaść pryvozić, dapuścim, ahuročki, to heta kiłahramaŭ sa 100. A pinskija i alšanskija ahurki jeduć furami. Ja hrodzienskuju pradukcyju zaŭsiody imknusia brać.

Nu, a kali nie spadziavacca na čužoje mierkavańnie, navat samaje aŭtarytetnaje, to ŭ Valarjanavie pradstaŭlena šyrokaja hieahrafija, možna pakaštavać uradžaj praktyčna z usich rehijonaŭ krainy.

— My — pinskaja fiermierskaja haspadarka, usio vyroščvajem sami, — raspaviadaje Natalla, jakaja handluje ŭ susiedniaj pałatcy adkrytaha rynku. — Śpiecyjalizujemsia na pamidorach. Užo hadoŭ z 20 imi zajmajemsia. U nas na prodaž — bolš za 50 sartoŭ tamataŭ.

Samyja darahija tamaty ŭ Natalli — pa 15, ale siaredniaja cana — 5—6 rubloŭ za kiło. A pa vonkavym vyhladzie tut takaja raznastajnaść formaŭ i farbaŭ, što da jaje možna prychodzić jak u «muziej pamidoraŭ»: niekatoryja sarty vy, moža, nikoli i nie bačyli. Naprykład, časnočny pamidor (5 rubloŭ kiło).

— Nasieńnie ŭ nas z usiaho śvietu. Jość i indyjskaje, i z Amieryki.

— Indyjskija sarty ŭ nas rastuć?

— Viadoma. I pamidory, i inšyja kultury. Pryvozili my, naprykład, na prodaž indyjski bieły ahurok, jaki vyraścili. Jon sapraŭdy biełaha koleru. Pakupnikam spadabaŭsia. Kab usio rasło, patrebny dobryja ruki. I viedy, zrazumieła. I žadańnie pracavać. Kali zachočaš — vyraściš što zaŭhodna. Hałoŭnaje — zachacieć. Heta naša žyćcio, — pakazvaje na skryni z roznakalarovymi pamidorami surazmoŭnica. — My hetym žyviom. A ŭvohule, na ziamli pracavać, zrazumieła, niaprosta. U nas kažuć: na ziamli jašče nichto nie razbahacieŭ.

Pavialičyć

Natalla tłumačyć, što raniej šmat hadoŭ svajoj pradukcyjaj handlavała na Kamaroŭcy, a zaraz, voś užo 4 hady — tut, u Valarjanavie. I pastajannyja pakupniki «pieravandravali» siudy za joj.

— Usio vyroščvajem u ciaplicach. Na hruncie — heta kali ŭ kaho vialikija hiektary. U nas nie takija abjomy. Pracujem kruhły hod, ciaplicy ŭ nas aciaplalnyja. Pra nas, pinčukoŭ, kažuć: maŭlaŭ, vy ŭsio mierajecie kvaterami. Musić, tak i jość. Dyk voś, moj muž kaža: u nas užo nie adna kvatera ŭ ciaplicy ŭkładzienaja. I heta praŭda: układańniaŭ patrabujecca šmat.

Pavialičyć

Asabista joj, raskazvaje Natalla, bolš za ŭsio padabajucca sarty pamidoraŭ, jakija ŭ saśpiełym vyhladzie zastajucca zialonaj afarboŭki.

— Jany takija i pavinny być, — tłumačyć jana, piaščotna ŭziaŭšy ŭ ruki «pamidorny ekskluziŭ» ź vitryny. — Hety ŭžo saśpieły, navobmacak kryšačku miakki. U jaho smak z fruktovymi notkami.

Tut ža možna nabyć sousy i adžyki, a taksama naturalny tamatny sok — biez soli i cukru, z roznych sartoŭ pamidoraŭ (na kožnym słoiku paznačana, ź jakich): 20 rubloŭ za paŭlitra.

Naohuł, kali vy z tych, chto «lubić vačyma», vam — na fiermierski rynak: tut usio pryhoža, usio chočacca źjeści, a pierad hetym — sfatahrafavać. Abo napisać alejnymi farbami na pałatnie.

Maładuju biełakačannuju kapustu ŭ Valarjanavie pradajuć pa 3 rubli za kiło. Kviacistaja kapusta (Smalavicki rajon) — 10 rubloŭ za kiło. Morkva ŭradžaju hetaha leta — pa 3,5—5 rubloŭ za kiłahram. Kab morkva vyrasła sałodkaj, joj treba šmat sonca, raskazvaje pradaviec. Hetym letam sonca ŭ Biełarusi dastatkova, ziamla prahrełasia, tak što morkva smačnaja. Jak i małady burak (pa tym ža košcie). Kabački prapanujuć za tyja ž 3 rubli.

Maładaja cybula — zusim asobnaja harodnina, jakaja maje niašmat ahulnaha z cybulaj «zimovaj», jakuju my kuplajem u listapadzie-sakaviku. Maładaja — pavinna być sałodkaj i sakavitaj, ćviordaj i chrumstkaj. 

U Valarjanavie zaraz — mienavita takaja, tak što kuplać hetuju pazicyju amataram varta tut. Prosiać za kiłahram cybuli sioletniaha ŭradžaju hetaha hoda taksama 3 rubli.

Listavaja zielanina darahaja, dzie b ni pradavałasia. Usie hetyja cybulka-kropčyk, piatruška-bazilik, špinat-kinza, traŭka dy liściki pa fakcie vychodziać daražejšymi za miasa. U Valarjanavie vam daviadziecca vykłaści 5 rubloŭ za 100 h kinzy, rukały i bazilika, 10 — za taki ž abjom razmarynu (choć možna znajści i tańniej). Sałaty ŭ asartymiencie — 2,50 za 100 h. Łuk parej sa Smalavič pradajuć až pa 35 rubloŭ za kiło. Zvykłyja zialonuju cybulu, krop i piatrušku — pa 2 rubli za 100 h.

Pavialičyć

A što nakont jahad?

— Maliny niatannyja, — pryznaje pradaviec. — Ale vielmi jakasnyja, bujnyja i sałodkija. 20 rubloŭ za kiłahram. Šaŭkoŭnicy (ich lohka zbłytać z ažynami) — u tuju ž canu.

— Šaŭkoŭnicy i ažyny padobnyja, ale ažyny na kuście rastuć, a šaŭkoŭnicy na drevie, — rastłumačyli žurnalistcy.

Jość navat apošnija ŭžo kłubnicy — kaštujuć, praŭda, až 30 rubloŭ za kiłahram (možna znajści i pa 25). Pradaŭcy havorać, siezon hetych jahad skončany, adsiul i košt. Z razradu «papieścić siabie» i lisički — 25 rubloŭ kiłahram. Biełaruski brend apošnich hadoŭ, bujaki, demanstrujuć dosyć šyroki roskid koštaŭ — ad 13 da 20 rubloŭ za kiło.

Užo nastupiŭ siezon kavunoŭ, i ŭ Valarjanavie jany, zrazumieła, jość, ale nie biełaruskija, a z Kazachstana i rasijskija (Krasnadar). Kaštujuć 3—4,5 rubla za kiłahram.

— Biełaruskija kavuny paźniej źjaviacca, — kaža pradaviec.

Jość užo pieršyja ajčynnyja hrušy i jabłyki novaha ŭradžaju: bieły naliŭ i inšyja rannija sarty. Kaštujuć jany ŭ siarednim 5 rubloŭ za kiłahram.

U pošukach alternatyvy

Kab paraŭnać «ź fiermierami» ceny na siezonnuju harodninu-sadavinu, paśla taho karespandentka adpraviłasia ŭ adnu z «narodnych» sietkavych kram. 

Vybar tamataŭ tut jość, vyraščanyja jany (u asnoŭnym) u bujnych haspadarkach, pa vyhladzie — dosyć hodnyja, roznych sartoŭ i koleraŭ. Varyjantaŭ ad ajčynnaha vytvorcy — siem (u dastaŭcy, asartymient kožnaj kankretnaj kramy sietki, zrazumieła, zaležyć ad jaje pamieru).

Pa cenach — 4,29—4,99 da za kiło. Žoŭtyja biełaruskija pamidory kaštujuć 10,59 za kiłahram, čornyja (sort Naomi, vyraščany ŭ Niaśvižy) — navat 15,99. Biełaruskija čery prapanujucca ad 9,65 až da 22,99 za kiłahram. Jość impartnyja tamaty — 5,89 (Polšča), 7,25 (Azierbajdžan), 6,49 (Turcyja). U cełym možna kupić kiłahram samych zvyčajnych pamidorčykaŭ na stoł za tyja ž 5—6 rubloŭ. Ahurki hładkija ajčynnaj vytvorčaści — kłasičny «zimovy» varyjant — na fonie pamidoraŭ tannyja: 2,95 za kiłahram. Nievialikija pupyrčatyja — tańniej: 2,79.

Morkvu novaha ŭradžaju z Rasii — nie mytuju i davoli blednuju — možna nabyć pa 1,95. Biełaruskuju, pryhožuju, jarkuju i mytuju — pa 2,59. Ajčynnuju biełakačannuju kapustu ŭradžaju biahučaha hoda prapanujuć pa 1,19, rasijski hruntavy pierac — pa 5 biez adnoj kapiejki rubloŭ za kiło (iranski, bujny, pryhožy, sortu «Kalifornija» — 11,99). Maładaja cybula z Kazachstana — u miežach 2 rubloŭ za kiło, fijaletavaja (Uźbiekistan) — kapiejek na 50 daražej, samaja zvyčajnaja «repka» (toj ža Uźbiekistan) — 1,74. Rańniaja repčataja cybula ajčynnaj vytvorčaści (na ceńniku paznačana: «fiermierskaja») — 2,88 za kiło. Bakłažany — 8,69. Bulba rańniaja, biełaruskaja, ad 1,83 da 2,76 za kiłahram.

Kavuny ŭ kramie ŭ asnoŭnym rasijskija, 3,89—4,99 za kiłahram u zaležnaści ad sortu. Bujaki (biełaruskija) možna nabyć pa 19.99 za kiłahram, jość varyjanty na źnižcy. A voś śviežyja maliny (Biełaruś) abyducca ŭ 11 biez kapiejki rubloŭ za 125 h (abo bolš za 80 rubloŭ za kiło, što, viadoma, uražvaje).

Pra što ŭsio heta nam havoryć? Pra toje, što treba być hnutkim i «kuplać z rozumam», vybirajučy roznyja pazicyi ŭ roznych miescach.

Što tyčycca zielaniny, to jana pa cenach — u siarednim ad rubla da dvuch za 30—50 h. Zatoje tut jość takaja tavarnaja pazicyja, jak mikrazielanina: prychilniki pravilnaha charčavańnia heta ŭžo acanili. Pryčym mikrazielanina byvaje ŭ asartymiencie: haroch, słaniečnik, kapusta, buraki i h. d. Košt — kala 3—4 rubloŭ za 80—100 h. Na rynkach, navat fiermierskich, mikrazielaniny zvyčajna niama.

• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 1