Kultura77

Mulaž u naturalnuju vieličyniu. U Klimavičach całkam z novych materyjałaŭ adbudoŭvajuć histaryčny pomnik

U horadzie aktyŭna rychtujucca da abłasnych «Dažynak», tamu časam nie da zakonaŭ, u tym liku restaŭracyjnych.

Adbudavanaja nanova siadziba Miaščerskich u Klimavičach. 22 lipienia 2024. Fota: «Rodnaja niva»

U niebahatych na histaryčnyja pomniki Klimavičach asabliva vyłučałasia siadziba Miaščerskich — jaskravy i dobra zachavany prykład draŭlanaha dojlidstva ŭ psieŭdaruskim styli. Ale šanujuć svaje słavutaści ŭ Biełarusi svojeasabliva. 

U lutym 2021 hoda muziejnaja ekspazicyja pierajechała ŭ ahraharadok Cimanava, jaki za 200 mietraŭ ad Klimavičaŭ, u suviazi z ramontam doma-siadziby Miaščerskich. Ale nijakich rabot nie pačałosia. Tolki ŭ kancy lutaha 2024 hoda ŭ miascovaj presie napisali pra pačatak rekanstrukcyi da abłasnych «Dažynak», jakija projduć u horadzie.

Siadziba Miaščerskich u Klimavičach da rekanstrukcyi. Fota: Wikimedia Commons

Ale ŭ jakim vyhladzie budzie prachodzić rekanstrukcyja, tam zmaŭčali. Užo ŭ kancy sakavika — pačatku krasavika siadzibu pačali cicha raźbirać. Pra aburalnuju rekanstrukcyja stała viadoma, kali pomnika ŭžo faktyčna nie isnavała. Zamianili navat padmurki. 

Razborka aŭtentyčnaj siadziby ŭviesnu 2024 hoda. Bačna, što pad šaloŭkaj byŭ zrub z kruhłaha biarvieńnia. Fota: budzma.org

Mulaž zamiest pomnika

Pavodle prajekta praduhledžvałasia maksimalnaje zachavańnie aŭtentyčnych dekaratyŭnych elemientaŭ, draŭlanaj šaloŭki ścien, furnitury, aharodžy schodaŭ (balasaŭ) z nastupnaj restaŭracyjaj, adnaŭleńniem na raniejšym miescy i ŭznaŭleńniem stračanych elemientaŭ.

Adnaŭleńnie siadziby z kvadratnaha brusa. 11 červienia 2024. Fota: «Rodnaja niva»

Ale z aŭtentyčnaha materyjału («biarvieńnia, jakoje zachavałasia ŭ zdavalniajučym stanie») adnaŭlałasia tolki adna z unutranych ścien, usio astatniaje — z novych materyjałaŭ. Zamiest kruhłaha biarvieńnia ścieny ciapier vykładajuć z kvadratnaha brusa. 

Śpiecyjalisty źviartajuć uvahu, što hetaje adnaŭleńnie adnoj ściany z histaryčnych biarvieńnia — čystaja farmalnaść, jakaja słužyć dla taho, kab upisacca ŭ aznačeńnie «rekanstrukcyja», dla jakoj dziejničajuć inšyja normy, čym dla novaha budaŭnictva.

Adbudova miezanina siadziby. Fota: Mogilev.in

Na ich dumku, u budaŭnictvie siońnia isnuje nastupnaja schiema: zakazčyk zakazvaje techničnaje abśledavańnie, jakoje zaŭsiody (kab dahadzić zakazčyku) pakazvaje amal 100% znos usich kanstrukcyj, z čaho robicca vysnova, što nieabchodny poŭny demantaž. Achoŭny status mała dapamahaje suprać śćviardžeńniaŭ śpiecyjalistaŭ, što voś-voś usio abryniecca i vyratavać možna, tolki adbudavaŭšy z nula.

Prablema ŭ tym, što, kab pierapravieryć hetyja zaklučeńni, kamuści treba zakazać nie vielmi tannaje niezaležnaje abśledavańnie, čaho kantralujučyja orhany zrabić nie mohuć. 

Navat padmurki pomnika całkam zamianili na novyja. Fota: budzma.org

«PPTUP «Mahiloŭprajektservis» vydała techničnaje zaklučeńnie ab tym, što budynak znachodzicca ŭ avaryjna-niebiaśpiečnym stanie i nieprydatny da ekspłuatacyi. Fizičny znos budaŭničych kanstrukcyj-padmurkaŭ, draŭlanych ścien, paddaškavaha pierakryćcia dasiahnuŭ 80 adsotkaŭ», — zajaŭlała miascovaj rajoncy namieśnica staršyni rajvykankama Alaksandra Šapkina.

Sapraŭdy, za savieckim časam pomniki architektury ŭ lepšym vypadku nichto nie ramantavaŭ, mnohija ź ich mocna paciarpieli, ciakuć, hnijuć, prasiadajuć — ale ŭsie hetyja biedy adrazu bačnyja.

Siadziba Miaščerskich u Klimavičach da rekanstrukcyi. Fota: Wikimedia Commons

U vypadku z Klimavičami ŭsio nie tak. Heta dychtoŭny asabniak z dobrych materyjałaŭ, jaki nikoli nie byŭ u zaniadbańni. Niemahčyma ŭjavić, što ŭ zrubie vonkavych ścien zhniła kožnaje bierviano. Na lamusie bryhickaha klaštara 1769 hoda pabudovy ŭ Hrodnie i to nie kožnaje zhniła, a ŭ Klimavičach niejki inšy klimat, razburalny dla draŭniny? 

Adbudova miezanina siadziby. Fota: Mogilev.in

Niemahčyma taksama pravieryć ci sapraŭdy zachavali choć by nievialiki frahmient staroha budynka, jość vialikaja imaviernaść, što jon isnuje tolki na papiery. Heta taksama raspaŭsiudžanaja praktyka ŭ biełaruskim budaŭnictvie. 

Adbudavanaja nanova siadziba Miaščerskich u Klimavičach. 22 lipienia 2024. Fota: «Rodnaja niva»

Možna zaŭvažyć, što siadzibu ŭ Klimavičach, na jakoj pa prajekcie abiacali maksimalna zachavać, restaŭravać i viarnuć na raniejšaje miesca draŭlanuju šaloŭku, siońnia ašaloŭvajuć vyklučna novymi doškami. Tak što pomnik staŭ jašče mienš aŭtentyčny, čym zajaŭlałasia pieršapačatkova.

Šaloŭku abiacali zachavać i viarnuć na rodnaje miesca, ale taksama całkam zamianili na novuju. 22 lipienia 2024. Fota: «Rodnaja niva»

Draŭlanaje dojlidstva — heta pa sutnaści kanstruktar. Našy prodki rehularna pierasypali svaje haspadarčyja pabudovy — heta značyć raźbirali i źbirali nanava, zamianiŭšy paškodžanyja častki. Toje ž samaje dapuščalnaje i z punktu hledžańnia restaŭracyi.

Ale zamiena adrazu nie mienš jak 80% pomnika ŭ Klimavičach nijakaha dačynieńnia da restaŭracyi nie maje — jak ličać śpiecyjalisty, heta čysta vandalizm, vyklikany žadańniem paźbiehnuć kłopataŭ z aŭtentykaj i zrabić usio chutka («Dažynki» nie za harami) dy z vyhodaj dla siabie.

Paŭnočny zavułak u Minsku. Pomniki architektury ci novyja damy dla pracaŭnikoŭ SPK? Paśla niadbajnaj rekanstrukcyi ŭžo i nie raźbiareš biez achoŭnaj šyldy na ścianie. Fota: Wikimedia Commons

Aktyvisty pryhadvajuć inšy vypadak, kali draŭlanyja pomniki razabrali, kab adnavić na inšym miescy. Ale praź niadoŭhi čas vyjaviłasia, što ŭsie elemienty byccam by zhnili. Takaja niepryjemnaść adbyłasia z damkami na Paŭnočnym zavułku ŭ Minsku, zabudova jakoha ličycca historyka-kulturnaj kaštoŭnaściu i źjaŭlajecca filijałam Muzieja narodnaj architektury i pobytu ŭ Aziarcy.

Paŭnočny zavułak u Minsku. Paŭtaryć histaryčnyja draŭlanyja vokny ź lištvami akazałasia niepasilnaj zadačaj dla sučasnych biełaruskich prajekciroŭščykaŭ i budaŭnikoŭ. Fota: Wikimedia Commons

Budynki adnavili z novych materyjałaŭ ź nievialikimi ŭkrapinami starych kanstrukcyj. Ale kali budaŭnictva było zavieršana, stała vidavočna, što zamiest pomnikaŭ atrymali chałturu — budaŭnikam nie ŭdałosia paŭtaryć nivodnuju detal. Vypraŭlać nichto nie staŭ.

Toje ž samaje moža być i ŭ Klimavičach, dzie ambicyjna zamachnulisia paŭtaryć z nula, choć nie majuć u hetym anijakaj praktyki, nie prosta haradski dom, a kniažackuju siadzibu.

Kniažackaja siadziba

Asabniak u Klimavičach pabudavany ŭ 1867 hodzie pa inicyjatyvie kniazia Mikałaja Miaščerskaha, jaki paśla ŭ 1889-1899 hady (až try kadencyi) zajmaŭ pasadu maršałka dvaranstva Mścisłaŭskaha pavieta — faktyčnaha kiraŭnika pavieta, jakoha vybirali ź liku najbolš zamožnych i ŭpłyvovych ziemleŭłaśnikaŭ. Dom, jaki kniaź pabudavaŭ dla svajoj dački Maryi, až da 1917 hoda źjaŭlaŭsia centram śvieckaha žyćcia Klimavičaŭ. Paśla ŭstalavańnia savieckaj ułady siadzibny dom byŭ kanfiskavany pad revalucyjny kamitet, a paźniej u im znachodzilisia partyjnyja i kamsamolskija orhany. 

Siadziba Miaščerskich na pačatku XX stahodździa. Krynica: marshruting.com

U pieryjad niamieckaj akupacyi ŭ hady Druhoj suśvietnaj vajny tut raźmiaščałasia kazino dla niamieckich aficeraŭ. U paślavajenny čas były asabniak Miaščerskich vykarystoŭvaŭsia ŭ jakaści škoły, składa dla zbožža, internata dla razumova adstałych dziaciej, padlikovaha adździeła Klimavickaj mašynaźličalnaj stancyi.

Urešcie z 1978 hoda budynak byŭ pieradadzieny Klimavickamu rajonnamu krajaznaŭčamu muzieju, jaki znachodziŭsia ŭ im až da 2021 hoda, kali musiła raspačacca rekanstrukcyja.

 

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary7

  • Kał-has
    26.07.2024
    Kali ŭ krainie čałaviečaje žyćcio nie kaštuje ničoha, što kazać pra niejkuju tam architekturu i histaryčnuju pamiać?
  • Koń
    26.07.2024
    voś tak łukašyzm prajaŭlajecca va ŭsim - adna sucelnaja butaforyja. staviać pomniki hurkam, ličylnikam i hd a histaryčnyja pomniki rujnujuć i źniščajuć
  • 26.07.2024
    Čamu vy dzivitisia ?)) A Mirski zamak ?
    Jon spačatku byŭ uklučany ŭ śpis suśvietnaj spadčyny JUNIESKA . Potym nalacieli praŭładnyje ... i zamiest zrabili
    " navadzieł " ad jakoha vałasy paŭstali kołam u suśvietnaha supolstva. Zamak chucieńka z taho śpisu vydalili. I zaraz my majem haŭno na rydloŭcie zamiest pomnika suśvietnaha ŭzroŭniu. Tysiačy kurhanoŭ źniščanych pa ŭsioj krainie . Ŭsie biełaruskaje źnikaje, źniščajecca metanakiravana.

Dačka padpaliła firanku: padrabiaznaści trahiedyi ŭ Sienicy, dzie zahinuli dvoje dzietak

Dačka padpaliła firanku: padrabiaznaści trahiedyi ŭ Sienicy, dzie zahinuli dvoje dzietak

Usie naviny →
Usie naviny

«Najhoršy scenar dla Rasii». Saudaŭski prync admoviŭsia jechać da Pucina na samit BRIKS i pryhraziŭ abvalić naftu da $501

Francuza asudzili ŭ Rasii da 3 hadoŭ kałonii. Kaliści jon davaŭ intervju «Našaj Nivie» i sustrakaŭsia z Vaskrasienskim1

Pryznali «ekstremisckim» čat minskich barysta. U im amal 1600 čałaviek4

Što takoje siezon «choa-choa-choa»?2

Sierbski prezident padčas matča sa Šviejcaryjaj razharnuŭ abjadnany ściah Sierbii i Rasii2

Maštaby kitajskaha špijanažu ašałamlajuć zachodnija ŭrady — The Wall Street Journal3

U nacparku «Prypiacki» znajšli hryb, jaki padobny da karała

Žycharka Bresta addała chłopcu ŭ rasie na vulicy załatyja ŭpryhažeńni za adpuščeńnie hrachoŭ. Ale potym zasumniavałasia3

Dačka Navalnaha ciapier pracuje ŭ pieradvybarčym štabie Kamały Charys3

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Dačka padpaliła firanku: padrabiaznaści trahiedyi ŭ Sienicy, dzie zahinuli dvoje dzietak

Dačka padpaliła firanku: padrabiaznaści trahiedyi ŭ Sienicy, dzie zahinuli dvoje dzietak

Hałoŭnaje
Usie naviny →