Mova1818

Siłoŭnia, macoŭnia ci kačałka? Movaznaŭcy dali adkaz

U Instytucie movaznaŭstva NAN Biełarusi patłumačyli, jak lepš nazyvać trenažornuju zału pa-biełarusku, a ad jakich varyjantaŭ varta admovicca.

Mužčyny ŭ raździavałcy trenažornaj zały. Fota: Wikimedia Commons

Svajo mierkavańnie śpiecyjalisty vykazali ŭ adkazie na zvarot, jaki pastupiŭ u servis «Moŭnaja daviedka». Aŭtara zvarotu cikaviła, jak ža karektna pierakłaści ruskaje słova «kačałka», jakoje šyroka vykarystoŭvajecca ŭ žyvoj movie.

U ruskaj movie dla žarhonnaha abaznačeńnia trenažornaj zały akramia «kačałki» vykarystoŭvajecca i inšy varyjant — «trienažiorka». U polskaj movie pašyrany varyjant «siłownia», a taksama žarhonnyja «siłka», «pakernia», u anhlijskaj ahulnapryniataje słova «gym».

Ale ŭ litaraturnaj biełaruskaj movie siońnia isnujuć tolki «trenažornaja zała», «fitnies-centr», «fitnies-zała», «spartzała» ci prosta «zała». Najbolš pašyranym žarhonnym sinonimam źjaŭlajecca słova «trenažorka».

Taki vybar nie zaŭsiody zadavolvaje, časta patrabujecca dakładny, jomisty adpaviednik ruskaha «kačałka».

U hutarkovaj biełaruskaj movie siońnia časta možna pačuć «siłoŭnia», «macoŭnia», «kačałka» i navat «džymoŭnia» (ad «gym»). Ale nie ŭsie hetyja varyjanty apraŭdana ŭžyvać u biełaruskaj movie.

Słova «kačałka» ŭ takim značeńni nie mahło ŭtvarycca ŭ biełaruskaj movie, bo dziejasłovy «kačać» i «kačacca» nie majuć patrebnych značeńniaŭ. Dyj samo słova «kačałka» asacyjujecca ŭ pieršuju čarhu z kresłam, jakoje kačajecca, abo valikam dla raskačvańnia ciesta.

Pałanizm «siłoŭnia» taksama niemahčymy, bo ŭ biełaruskaj nie ŭžyvajucca dziejasłovy «siłavacca» ci «siłavać», jak i nie ŭžyvajecca i prymietnik «silny». «Siłkavacca» ž možna tolki ježaj, što pa sensie nie pasuje da słova, jakoje musić abaznačać trenažornuju zału. 

A voś da «macoŭni» ŭ movaznaŭcaŭ pytańniaŭ niama. U biełaruskaj movie zdaŭna isnujuć dziejasłovy «macavać», «macavacca», jakija aznačajuć «rabić mocnym, uzmacniać», tamu taki varyjant całkam apraŭdany z punktu hledžańnia leksika-siemantyčnaj sistemy sučasnaj biełaruskaj movy.

Prykład užyvańnia słova «macoŭnia» ŭ tvitary

I choć pakul słova «macoŭnia» nie znajšło adlustravańnia ŭ narmatyŭnych słoŭnikach biełaruskaj movy, jano šyroka ŭžyvajecca biełarusami ŭ sacsietkach:

«Karystajciesia dezadarantam pierad macoŭniaj i nie zabyvajciesia źmianiać trenieravalnaje adzieńnie».

«Krychu ranišnich siabiešak z macoŭni».

«Darečy, chacieŭ zaŭtra ranicaj pačać chadzić u macoŭniu, ale dumaju, zaŭtra nikudy ja nie pajdu. Budu spać. Son — heta zdaroŭje».

Apošnim časam źjavilisia i novyja adnakaraniovyja dziejasłovy, naprykład, z prystaŭkaj na-: «Ty jašče paśpieješ namacavacca da leta!»

Taksama aktualizavałasia staroje biełaruskaje słova «macák» (zdarovy, mocny čałaviek), jakoje, jak adznačajuć śpiecylisty, u peŭnych kantekstach moža adpaviadać ruskamu «kačok».

Ale kudy bolš naturalnym utvareńniem, na dumku movaznaŭcaŭ, było b słova «macavalnia», bo ad dziejasłovaŭ na -avać (-avacca) sa značeńniem miesca abo pamiaškańnia zvyčajna ŭtvarajucca nazoŭniki na -avalnia. Naprykład: hartavalnia, prasavalnia, farbavalnia, šlichtavalnia. Ale «macavalnia» pakul nie raspaŭsiudziłasia.

Ź inšaha boku — «macoŭnia» nie vybivajecca z šerahu zvykłych nam słovaŭ «majstroŭnia» (miesca, dzie niešta majstrujuć), «schoŭnia» (miesca, dzie niešta zachoŭvajuć) i inš., choć tak zvyčajna ŭtvarajucca nazoŭniki ad inšych nazoŭnikaŭ, a nie ad dziejasłovaŭ (bahoŭnia, vazoŭnia, žviroŭnia, małpoŭnia, špakoŭnia).

Tak što vybar na karyść «macoŭni», zdajecca, vidavočny.

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Kamientary18

  • małpoŭnia
    07.05.2024
    daviedka, słabavikoŭnia mo?
  • nahadvaje anhielskuju movu
    07.05.2024
    jakaja ž ŭ nac cudoŭnaja mova, ja taksama kažu , sparavacca ale heta trochi inšaje . macavalnia kula , nahadvaje anhielskuju movu nie ciažka zrazumieć kali maješ bazavyja viedy
  • daviedka
    07.05.2024
    Silničajut oni tam.

«Biełarusy buduć cichieńka dumać svajo. A vada kamień točyć, dyj Łukašenka fizična nie viečny». Hłyboki manałoh byłoha mytnika Alesia Jurkojcia

«Biełarusy buduć cichieńka dumać svajo. A vada kamień točyć, dyj Łukašenka fizična nie viečny». Hłyboki manałoh byłoha mytnika Alesia Jurkojcia

Usie naviny →
Usie naviny

Biełaruski bramnik «Visły» daviedaŭsia, što ŭ jaho budzie chłopčyk, u niezvyčajnaj abstanoŭcy FOTA

U Minsku ranicaj na hadzinu spynilisia tramvai

U Italii biełarusa zatrymali va ŭzłamanaj im kvatery

Tramp prapanavaŭ televiadoŭcu pasadu ministra abarony 5

«Heta nie zarobak, heta bonus». Niekatorym biełarusam padabajecca atrymlivać častku zarpłaty praduktami2

«Jana nie ŭ turmie, a na śpiecdačy KDB!» Kanśpirołahi nakinulisia na Kaleśnikavu65

«Jak ludzi na takoje viaducca? Dy vielmi prosta». Raspoviedy biełarusaŭ, jakija pracavali telefonnymi ašukancami12

Aleksijevič pra maršy pratestu: Ciapier było b bolš žorstka, była b kroŭ. A tady my dumali, što heta śviata24

Tramp abviaściŭ imia svajho daradcy pa nacbiaśpiecy11

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Biełarusy buduć cichieńka dumać svajo. A vada kamień točyć, dyj Łukašenka fizična nie viečny». Hłyboki manałoh byłoha mytnika Alesia Jurkojcia

«Biełarusy buduć cichieńka dumać svajo. A vada kamień točyć, dyj Łukašenka fizična nie viečny». Hłyboki manałoh byłoha mytnika Alesia Jurkojcia

Hałoŭnaje
Usie naviny →