Hramadstva22

«Padzielniki? Kłasnyja dzieci». Vykładčyca BDUIRa, jakaja adsiadzieła pa spravie studentaŭ, pra toje, jak aptymizm vyratoŭvaŭ za kratami

Ź Biełarusi vyjechała apošniaja fihurantka «spravy studentaŭ» — byłaja vykładčyca BDUIRa Volha Fiłatčankava. Žančyna raskazała «Našaj Nivie» pra znajomstva z «padzielnikami» ŭ turemnych zaścienkach, nieabyjakavych studentaŭ BDUIRa i strach paśla vyzvaleńnia.

Volha Fiłatčankava. Fota: ułasny archiŭ

Dapamahčy byłoj palitźniavolenaj možna tut.

«Jak sto čałaviek mahli prahałasavać, kali jany navat nie ŭvajšli ŭ škołu?»

Volzie Fiłatčankavaj 45 hadoŭ. Bolšuju častku žyćcia jana prapracavała prahramistkaj, a z 2017-ha pajšła na padpracoŭku ŭ BDUIR. Vykładała tam na paŭstaŭki, «dla dušy». 

«Mnie padabałasia bačyć maładyja tvary, razumnyja. Naša kafiedra [prahramnaha zabieśpiačeńnia infarmacyjnych technałohij] — adna z samych mocnych va ŭniviery. A kali čałaviek zacikaŭleny ŭ tych viedach, što ty jamu daješ, pracavać ź im — adno zadavalnieńnie. Jany sami viedajuć, što heta im treba», — zhadvaje Volha ŭniviersitet.

Jašče ŭ junactvie jana była nieabyjakavaj da hramadskich padziej: «Z 1996 hoda ja ŭdzielničała ŭ roznych akcyjach, była suprać taho, što adbyvajecca ŭ našaj krainie. U 1994-m, padčas pieršych prezidenckich vybaraŭ, mnie było 15 hadoŭ, ja nie mahła hałasavać. U 1996-m, kali adbyvaŭsia refierendum, taksama jašče nie hałasavała, mnie było 17. Ale svaju hramadskuju pazicyju nikudy nie chavała».

U 2020-m Volha pajšła ŭ niezaležnyja naziralnicy na vybarach. Pracavała nie na adnym učastku, a na troch: akramia ŭčastka ŭ svaim rajonie, nazirała ŭ Atolina, niedaloka ad svajho lecišča, i ŭ atolinskaj balnicy. 

Jana pabačyła, što niezaležnych naziralnikaŭ nie puskajuć na ŭčastak, što adbyvajecca šmat parušeńniaŭ. Ličyła, chto ŭvajšoŭ u škołu za čas nazirańnia, i bačyła, što pa aficyjnych danych prahałasavała, naprykład, sto čałaviek. Ale jak sto čałaviek mahli prahałasavać, kali jany navat nie ŭvajšli ŭ škołu, a ŭvajšoŭ adzin čałaviek?

Volha ŭ 2019 hodzie. Fota: ułasny archiŭ

Vosieńniu daviałosia viartacca da pracy, chacia padziei navokał nie spryjali navučańniu. BDUIR — miesca, što sabrała studentaŭ z vysokimi prachadnymi bałami i dobraj adukacyjaj, jakija imknucca da dobraha zarobku, to-bok heta talenavityja i matyvavanyja studenty, jakija analizujuć u tym liku i padziei navokał. Vybary i paślavybarčyja padziei ich vielmi ŭschvalavali.

Što da samoj Volhi, jana padpisała žnivieński zvarot biełaruskich navukoŭcaŭ suprać hvałtu i paŭdzielničała ŭ anałahičnym videazvarocie vykładčykaŭ BDUIRa. A 26 kastryčnika 2020 hoda dałučyłasia da strajku.

12 listapada da jaje dachaty pryjšli z KDB, paśla pieratrusu žančynu zatrymali. Volha — daloka nie adzinaja biełaruskaja vykładčyca, jakaja vystupiła suprać hvałtu, dyk čamu ž uziali mienavita jaje? Žančyna šmat pra heta dumała: «U mianie niama na hetaje pytańnie adkazu. Vyrašyła, što ja prosta samaja pryhožaja (śmiajecca)».

«Padzielniki? Kłasnyja, vielmi dobryja dzieci»

Pieršy čas paśla zatrymańnia Volha znachodziłasia ŭ SIZA KDB. Hałoŭny ŭspamin z taho času — choład: da listapadaŭskaha nadvorja dadałosia toje, što spać joj daviałosia blizka da padłohi.

Pastupova žančyna paznajomiłasia z «padzielnikami» pa spravie:

«Janu Arabiejka ja sustreła ŭ kamiery SIZA KDB, my pahutaryli i zrazumieli, što prachodzim pa adnoj spravie. A potym pabačyli pa cieliku ŭ kamiery, što 12 listapada zatrymali šmat studentaŭ pa adnoj spravie. Potym nas pieravieźli na Vaładarku, i ŭ kalidory ja pabačyła astatnich svaich «padzielnikaŭ», da sudoŭ my razam vyvučali spravu ŭ kabinietach SIZA.

Jak ad ich uražańnie? Jany kłasnyja, vielmi dobryja dzieci, takija talenavityja i ščyryja. Vielmi rada, što ź imi paznajomiłasia».

Volha raskazvaje, što na sudzie ni na što nie spadziavałasia, bo ŭsio pakazvała — nichto ich nie adpuścić biez terminu. «Usie kazali — vy nie budziecie siadzieć uvieś svoj termin, troški pasiadzicie, i vas adpuściać, ale nichto ž nie adpuściŭ. Paśla prysudu ja nastrojvała siabie, što my budziem siadzieć svoj termin, i chutčej za ŭsio da kanca. Ničoha nie kazała, što nas chutka adpuściać».

Volha ŭ 2019 hodzie. Fota: ułasny archiŭ

Kali ty spadziaješsia, a potym tvaje spadziavańni nakryvajucca miadnicaj, heta dastatkova mocny ŭdar, tłumačyć Volha. U abstavinach SIZA ci zony taki ŭdar składana vytrymać, bo i tak sił nie nadta šmat. Volha bačyła dziaŭčat, jakija spadziavalisia to na amnistyju, to na niešta jašče, a kali amnistyja nie ŭličvała palitviaźniaŭ, im było vielmi drenna. 

Kančatkovy prysud žančyny — dva z pałovaj hady źniavoleńnia.

U Volhi dvoje dziaciej, i jana dzielicca, što rasstańnie ź imi było samym ciažkim: «Nie možaš bačyć, jak raście tvaja dačka, nie možaš abniać syna. Lubomu čałavieku vielmi składana rasstavacca sa svaimi blizkimi i siabrami, asabliva kali ty nie sam vyrašyŭ tak zrabić. Kožny dzień ja pisała svaim dzieciam, kab jany ŭvieś čas adčuvali, što mama na ich nie zabyłasia».

Hod, miesiac i 8 dzion žančyna praviała ŭ kałonii. Volha zhadvaje toj čas jak pieryjad, kali jana byccam sabie nie naležała, bo musiła žyć pa žorstkim režymie, chacia i heta nie harantavała joj biaśpieku ad pretenzij i rapartaŭ. Ź inšaha boku, u kałonii jana mahła chacia b chadzić pa terytoryi, bačyć kvietki i nieba, i tamu adčuvała siabie trochi bolš volna.

Składanymi dla žančyny byli i pastajannyja pravierki, padčas jakich jana musiła stajać na vulicy. Asabliva ciažka było tryvać ich u marazy, bo kazionnyja ciełahrejki nie ŭratoŭvali ad choładu, i Volha drenna pieranosić takoje nadvorje. 

Za kratami žančynu padtrymlivali jaje studenty. Jana asabliva adznačaje taki znak uvahi: «Viedaju, što było videa, u jakim mianie vinšavali z dniom naradžeńnia chitrym čynam: jany namalavali maju fihurku, chadzili ź joj pa ŭniviery i ŭsio mnie pakazvali». 

Fota: studenckija telehram-kanały

Ci sumavała pa pracy? Kaniešnie, heta ž narmalnaja praca, a nie šyćcio na mašyncy, jak u kałonii. Šyć ja ŭmieju, ale rabić heta za kratami — nie vielmi dobraja praca, bo da ciabie drenna staviacca. Kali ty tolki pryjšła i ŭ ciabie niešta nie atrymlivajecca, na ciabie kryčać i supracoŭniki, i sami zečki-bryhadzirki. Jak čałaviek, jaki nikoli nie šyŭ, moža sieści za mašynku i vydavać normu?».

Na ŭsim šlachu, raskazvaje Volha, joj dapamahaŭ jaje aptymizm. Kali bačyć usio ŭ šerym śviatle, kaža byłaja palitźniavolenaja, navat na fizičnym uzroŭni ŭ ciabie pačynaje ŭsio łamacca, nie kažučy pra psichiku. A kali dumać, što ŭsio budzie dobra, žyćcio sapraŭdy pačynaje naładžvacca.

«Mnie nastolki paščaściła ŭ žyćci! U mianie prosta cudoŭnyja svajaki, dzieci, siabry, jak ja mahu na štości skardzicca? Tak, byvajuć u žyćci vypadki, kali davodzicca pasiadzieć dva hady, ale heta było i prajšło, a maje ludzi ŭvieś čas sa mnoj», — dadaje žančyna.

«Jość, dzie spać i što jeści, a dalej my raźbiaromsia»

Adrazu paśla vyzvaleńnia Volha zastałasia ŭ Biełarusi. Pieršaje ŭražańnie ad krainy — strach: «U hramadstvie panuje strach za siabie, za rodnych, ludzi bajacca skazać niešta nie toje, mienš kamunikujuć pamiž saboj. Ludzi prosta maŭčać i čakajuć».

Žančyna raskazvaje, što kali były źniavoleny prychodzić rehistravacca ŭ miascovy RUUS, jamu adrazu pačynajuć kazać, kab išoŭ na pracu, bo ŭ inšym vypadku treba budzie chadzić u RUUS štodzień. Niekatoryja eks-palitviaźni źviartajucca ŭ fond zaniataści, ale tamtejšyja pracadaŭcy, kali bačać u bijahrafii palityčny artykuł, nie chočuć brać — maŭlaŭ, «nam nie treba niepryjemnaści». Časam składana znajści navat prostuju pracu dvornika ci prybiralščycy. Volha zmahła ŭładkavacca ŭ kulturnickaj śfiery.

Znajści pracu — nie adzinaja ciažkaść dla byłych palitviaźniaŭ u Biełarusi: «Treba było kožnuju sieradu chadzić u majo RUUS, kab adznačacca. Nikoha nie chvaluje, moža, u ciabie praca ci niešta inšaje, a dziasiataj musiš pryjści. Dy i sama atmaśfiera ŭ Biełarusi nie spryjaje tamu, kab było lohka».

Volha ŭ 2019 hodzie. Fota: ułasny archiŭ

Jašče ŭ kałonii Volha pačała razumieć, što, napeŭna, joj pryjdziecca źjazdžać z krainy. Ale ž rabić heta paśla vyzvaleńnia nie stała, bo atrymała nievyjazny status. Adnak niekalki miesiacaŭ tamu žančynaj znoŭ zacikavilisia, i jana zadumałasia pra evakuacyju: «Biez kankretnaj pahrozy ja b, kaniešnie, nie ź‘iechała. Kali sumiravać usio, što adbyvałasia, takim ludziam, jak ja, chto ŭžo adbyŭ svoj termin, isnavać u Biełarusi było ŭsio strašniej i strašniej. 

Mnie vielmi nie chaciełasia źjazdžać, bo Biełaruś — maja kraina. Čałavieku, jaki lubić svaju krainu, niaprosta jaje pakinuć. Kali b usio było narmalna, ja b nikoli nie chacieła žyć u inšaj krainie, čym Biełaruś. U našaj krainie vielmi šmat dobrych ludziej, ja lublu moj rodny Minsk. Moža, u Jeŭropie ci Złučanych Štatach pryroda pryhažejšaja za našu, ale heta ŭsio majo. Ja viedaju ŭ Minsku kožnuju dzirku, lublu pa im chadzić, i navat kali nieba ŭ Minsku šeraje, ja jaho ŭsio roŭna lublu».

Starejšy syn Volhi paŭnahadovy i pierajechaŭ za miažu raniej, tamu ciapier jana ŭziała z saboj dziesiacihadovuju dačku. Z saboj u ich było tolki dva zaplečniki. Žančyna padałasia na mižnarodnuju achovu ŭ Polščy i čakaje, kali atrymaje mahčymaść aficyjna pracavać. Jana hatovaja da luboj pracy — kaža, što horš za šyćcio ŭ kałonii ničoha nie budzie, a paśla kałonii joj ničoha nie strašna.

«Nie bajusia budučyni, bo maju adčuvańnie, što ŭ mianie ŭsio atrymajecca. Dziakuj Bohu, jość, dzie spać i što jeści, a dalej my raźbiaromsia. Vakoł mianie šmat siabroŭ i prosta nieabyjakavych ludziej, jakija hatovyja mnie dapamahčy, tamu nie adčuvaju siabie kinutaj, nastroj u mianie bajavy», — dzielicca.

Volha dziakuje ŭsim, chto jaje padtrymlivaŭ i padtrymlivaje, biez padtrymki joj było b našmat ciažej. Listy i inšyja vitańni z voli davali aporu, kab nie złamacca i nie raskisnuć. I navat kali pačali pieradavać listy tolki ad blizkich svajakoŭ, žančyna ŭsio roŭna adčuvała chvalu čałaviečaj padtrymki — dla jaje heta było krynicaj tak nieabchodnaj mocy.

Jana adznačaje i tych, z kim paznajomiłasia za kratami: «Ja stolki dobrych ludziej tam sustreła! Šmat chto ź ich staŭ maimi siabrami na ŭsio žyćcio. Samaje cennaje ŭ našym žyćci — heta ludzi, i mabyć, u inšych abstavinach ja ź imi nikoli b nie sustrełasia. Heta ja liču adzinym plusam usiaho».

«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny

PADTRYMAĆ

Čytajcie taksama:

«U SIZA tak advykła ad śviatła, što ŭ kałonii nie mahła całkam raspluščyć vočy». Eks-palitźniavolenaja — pra try hady za kratami za čaty ŭ telehramie

«Moj tata nie vytrymaŭ by Akreścina». Volha Takarčuk raskazała pra aryšt u 2021-m, Vaładarku, kałoniju, paŭtornaje zatrymańnie i vymušanyja ŭcioki ź siamjoj u 2024-m

Byłaja salistka fiłarmonii moža zastacca z tryma dziećmi na vulicy

Kamientary2

  • SHOS
    11.04.2024
    [Red. vydalena]
  • Tt
    11.04.2024
    Voleńka, chutkaha adnaŭleńnia i zdaroŭja!

«Pahladzicie, što narabili mužčyny». Maryna Mientusava — pra žančyn, što vyratujuć śviet, pracu ŭ Rasii, asabistaje žyćcio i «Obyčnoje utro»21

«Pahladzicie, što narabili mužčyny». Maryna Mientusava — pra žančyn, što vyratujuć śviet, pracu ŭ Rasii, asabistaje žyćcio i «Obyčnoje utro»

Usie naviny →
Usie naviny

«Kvadrobierstva ŭ Biełarusi isnuje daŭno». Najlepšyja tvity tydnia8

Biełarusy adpačyli ŭ Jeŭropie, patraciŭšy pa 200 jeŭra na čałavieka za 12 dzion1

Tusk choča pastrožyć mihracyjnuju palityku ŭ Polščy, ale aktyŭna pryciahvać pracoŭnyja resursy4

Try malaŭničyja prysiadzibnyja parki, jakija varta naviedać uvosień2

Za apošnija dva dni na biełaruskich mieteastancyjach zafiksavana 11 rekordaŭ ciapła

Łukašenka spadziajecca, što rasijanie znojduć jamu naftu na Homielščynie8

U Hroznym adbyŭsia mahutny vybuch3

«Jany mianie atruciać». Vychodzić kniha z uspaminami Alaksieja Navalnaha1

Zialenski padaryŭ Papu Rymskamu karcinu, pryśviečanuju trahiedyi ŭ Bučy1

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Pahladzicie, što narabili mužčyny». Maryna Mientusava — pra žančyn, što vyratujuć śviet, pracu ŭ Rasii, asabistaje žyćcio i «Obyčnoje utro»21

«Pahladzicie, što narabili mužčyny». Maryna Mientusava — pra žančyn, što vyratujuć śviet, pracu ŭ Rasii, asabistaje žyćcio i «Obyčnoje utro»

Hałoŭnaje
Usie naviny →