Hramadstva3737

Demahrafičnaja katastrofa. Uzrovień naradžalnaści ŭ Biełarusi apuściŭsia nižej za vajennyja časy

U apošnija hady demahrafičnaja statystyka stała ŭ Biełarusi adnoj z zakrytych tem. Spačatku chavali źviestki pra pamierłych ad karanavirusu, paśla nie chacieli pakazvać kolkaść tych, chto vyjechaŭ ź Biełarusi ad represij. Ciapier situacyja pa ŭsich frantach vyhladaje takoj katastrafičnaj, što davodzicca chavać absalutna ŭsio.

Aktualnyja ličby naradžalnaści (jak i śmiarotnaści) pa ŭsioj krainie centralizavana nie publikujucca z 2020 hoda. Zastajecca pilnavać advolnyja vystupy čynoŭnikaŭ na pres-kanfierencyjach ci vychoplivać asobnyja rehijanalnyja ličby i ekstrapaliravać ich na ŭsiu krainu. «Naša Niva» znajšła infarmacyju pra naradžalnaść u 2023 hodzie ŭ troch vialikich haradach i ŭ 13 rajonach Biełarusi. Aproč taho, byli apublikavanyja źviestki ahułam pa Minskaj vobłaści — a heta jašče 22 rajony. Takim čynam, u nas jość dakładnaja infarmacyja pra kolkaść narodžanych dziaciej pryblizna ŭ saraka rajonach, dzie pražyvaje 30% žycharoŭ Biełarusi.

Minsk, fota Getty Images
kolkaść narodžanych kolkaść nasielnictva kaeficyjent naradžalnaści
2013 2019 2023 01.2013 01.2019 01.2023 2013 2019 2023
Brest 4585 3655 3350 326428 350616 342461 14,05 10,42 9,78
Karmianski rajon 238 203 123 14440 13056 13325 16,48 15,55 9,23
Kobrynski rajon 1205 941 752 86270 84625 82198 13,97 11,12 9,15
Žytkavicki rajon 546 404 297 38345 34916 33199 14,24 11,57 8,95
Chojnicki rajon 502 275 167 20752 18798 18695 24,19 14,63 8,93
Słaŭharadski rajon 205 164 103 13976 12651 12393 14,67 12,96 8,31
Čerykaŭski rajon 202 148 103 14229 12960 12566 14,2 11,42 8,2
Ašmianski rajon 434 341 241 31653 30613 29451 13,71 11,14 8,18
Mahiloŭ 4393 3274 2701 366839 383313 353338 11,98 8,54 7,64
Hancavicki rajon 320 269 187 29342 26954 24774 10,91 9,98 7,55
Baranavičy 2113 1676 1290 170685 179000 172150 12,38 9,36 7,49
Śvietłahorski rajon 1061 789 517 87004 82243 76793 12,19 9,59 6,73
Dobrušski rajon 502 351 230 38094 35531 35087 13,18 9,88 6,56
Minskaja vobłaść 18629 14355 9442 1401861 1428530 1462021 13,29 10,05 6,46
Iŭjeŭski rajon 310 194 119 26025 22458 20107 11,91 8,64 5,92
Ščučynski rajon 446 335 191 43540 38496 32746 10,24 8,7 5,83
Mastoŭski rajon 329 235 115 30522 27735 25738 10,78 8,47 4,47
Mścisłaŭski rajon 253 178 81 23192 20400 18671 10,91 8,73 4,34
Kamianiecki rajon 463 378 129 37020 34388 31476 12,51 10,99 4,1
ahułam 36736 28165 20138 2800217 2837283 2797189 13,12 9,93 7,20

Na hetych terytoryjach siaredni kaeficyjent naradžalnaści składaŭ 7,2 dziaciej na 1000 žycharoŭ. Davajcie paraŭnajem z tym, što było dziesiać hadoŭ tamu, a taksama z 2019 hodam — apošnim «spakojnym» hodam, da karanavirusu i pačatku masavych represij.

Kaeficyjent naradžalnaści ŭ pieraličanych rehijonach

  • 2013 hod — 13,12 (na 5,3% vyšejšy za ahulnaje pa krainie 12,46)
  • 2019 hod — 9,93 (na 6,8% vyšejšy za ahulnaje pa krainie 9,3)
  • 2023 hod — 7,20

Z ulikam taho, što ŭ rehijonach, jakija trapili ŭ naš analiz, naradžalnaść tradycyjna trochi bolšaja za siaredniuju pa krainie, možna mierkavać, što nasamreč kaeficyjent naradžalnaści ŭ Biełarusi ŭ 2023 hodzie skłaŭ kala 6,7-6,8.

Za dziesiacihodździe naradžalnaść śpikiravała ŭdvaja.

Dzieci, narodžanyja na Dzień Niezaležnaści 

Kali niama adekvatnaj poŭnaj statystyki, davodzicca čaplacca choć za jakija ličby. Dziaržaŭnyja ŚMI časta chvalacca kolkaściu dziaciej, narodžanych 3 lipienia — heta dazvalaje pryciahvać dadatkovuju ŭvahu da Dnia Niezaležnaści. Voś jak skaraciłasia kolkaść dziaciej.

  • 2017 — 214
  • 2018 — 181
  • 2019 — 189
  • 2020 — nieviadoma 
  • 2021 — nieviadoma
  • 2022 — 118
  • 2023 — 121

Hetyja ličby nielha miechanična pieramnožyć na kolkaść dzion u hodzie, ale vidavočnuju tendencyju jany pakazvajuć. I pa ich taksama vidać, što naradžalnaść za 10 hadoŭ skaraciłasia prykładna ŭdvaja.

Ciapierašni ŭzrovień vysoki ci nizki?

Kab vy zrazumieli, što značać hetyja ličby: takoj nizkaj naradžalnaści ŭ Biełarusi nie było nikoli za ŭvieś čas viadzieńnia statystyki. Ciapier u Biełarusi naradžajuć mienš, čym u SSSR padčas vajny.

Viadoma ž, Druhaja suśvietnaja pryviała da demahrafičnaj katastrofy. U 1942-m naradžalnaść u SSSR upała da 12 dziaciej na 1000 žycharoŭ. 1943-m byŭ zafiksavany ahulnasaviecki minimum — 8,6 narodžanych.

Paśla skančeńnia vajny naradžalnaść chutka adnaviłasia da ŭzroŭniu 25 dziaciej na 1000 žycharoŭ, a paśla pačała pavolna źnižacca. Pryčyn było šmat — urbanizacyja pieramahała sielski ład žyćcia z ułaścivymi jamu vialikimi siemjami, raźvićcio sistemy achovy zdaroŭja źmianšała dziciačuju śmiarotnaść, tamu nie było patreby naradžać «pra zapas», uviadzieńnie piensijnaj sistemy demanstravała, što možna dažyć da staraści i biez dapamohi dziaciej-unukaŭ. Pierad raspadam SSSR kaeficyjent naradžalnaści ŭ Biełarusi składaŭ 12—15. Mocnaje padzieńnie naradžalnaści pačałosia ŭ siaredzinie 2010-ch. Miarkujučy pa pryviedzienych vyšej ličbach, paśla 2020-ha padzieńnie nabyło katastrafičny charaktar.

A što ŭ inšych krainach?

Źnižeńnie naradžalnaści — ahulnasuśvietnaja tendencyja. Faktyčna va ŭsich hramadstvach z pašyreńniem adukacyi i rostam dabrabytu žančyny stali naradžać radziej. Relihijnyja ŭstanoŭki nie majuć značeńnia, takaja źjava fiksujecca i ŭ chryścijanskich, i ŭ musulmanskich krainach.

Najnižejšy ŭzrovień naradžalnaści fiksujecca ŭ Paŭdniovaj Karei i Hankonhu (mienš za 6), niepadaloku i Kitaj (6,39), i Japonija (6,9). Skaračeńnie kolkaść dziaciej tam supadaje z pavieličeńniem praciahłaści žyćcia, nacyja stareje. Heta vidavočnaja prablema rehijonu.

U Rasii indeks-2023, pavodle papiarednich padlikaŭ, skłaŭ 8,6 — i heta staŭ hod, kali naradziłasia najmienšaja kolkaść rasijan.

U Polščy pakazčyk trochi vyšejšy — jon składaje 9,2.

U Litvie ŭ 2022 hodzie kaeficyjent naradžalnaści składaŭ 7,8 i praciahvaŭ źnižacca.

Takim čynam, z dastupnaj statystyki vynikaje, što situacyja z naradžalnaściu ŭ Biełarusi najhoršaja ŭ našym rehijonie.

Moža, u Biełarusi nie ŭsio tak drenna?

Kolkaść narodžanych dziaciej — miedycynski fakt, ciažka ŭjavić manipulacyi z hetymi dadzienymi. Ale dla vyličeńnia kaeficyjentu naradžalnaści maje značeńnie nie tolki kolkaść niemaŭlataŭ, ale i ahulnaja kolkaść nasielnictva.

I tut važna zrazumieć, čamu da aficyjnaj statystyki mohuć być pytańni. Ličycca, što pa stanie 1 studzienia 2023 hoda kolkaść nasielnictva Biełarusi składaje 9 200 617 čałaviek.

Adkul uziałasia hetyja ličba? Za asnovu byli ŭziatyja źviestki ź pierapisu nasielnictva 2019 hoda. Tady nibyta naličyli 9 413 446 čałaviek. I ŭžo ad hetaj ličby adminusoŭvali pamierłych i da jaje dadavali narodžanych i pryjezdžych. U pryncypie, pravilnaja mietodyka, jakaja prymianiajecca i ŭ inšych krainach.

Biada Biełarusi ŭ tym, što statystyka prajhraje prapahandzie, tamu bazavaja ličba, najchutčej, była niepraŭdzivaj. Prademanstrujem na prykładzie Minska.

Pierapis nasielnictva spačatku prachodziŭ u internecie i na stacyjanarnych učastkach, a paśla pačaŭsia abychod kvater. U stalicy bolš za 1 miljon čałaviek pakinuli źviestki pra siabie anłajn. Takim čynam, zastavałasia pierapisać uručnuju jašče pryblizna 1 miljon čałaviek (kali mierkavać, što ŭ stalicy žyvie 2 miljony čałaviek). Častka ź ich sama pryjšła na stacyjanarnyja ŭčastki, da inšych treba było zavitać dadomu.

I voś za dva dni da skančeńnia pierapisu było aficyjna abvieščana, što ŭ Minsku nie paśpieli pierapisać 400 tysiač čałaviek. Ale što značyć «nie paśpieli»? Albo ludzi nie puścili pierapisčykaŭ z roznych pryčyn, albo tyja, kaho nie znajšli pierapisčyki, prosta nie žyvuć u Biełarusi.

U lubym razie apytać takuju kolkaść respandentaŭ za reštu času było fizična niemahčyma. Za vosiem dzion apytali 600 tysiač minčukoŭ (a nasamreč značna mieniej, bo častka ź ich pierapisvałasia stacyjanarna), a za apošnija dva dni musili dadacca jašče 400 tysiač? Heta nierealna.

Ale hetyja «niedaapytanyja» ludzi — u Minsku heta kala 15% nasielnictva, u astatnich rehijonach jašče bolš — usio adno byli ŭklučanyja ŭ statystyku! Prosta kab nie psavać prapahandzie pryhožuju karcinku. Ahulnuju infarmacyju pra ich prosta skapijavali ź milicejskich baz dadzienych. A hetyja bazy majuć asnoŭnuju prablemu — hramadzianie, jakija źjechali z krainy, ale nie vypisvalisia z kvatery, pa-raniejšamu fihurujuć jak žychary.

Kolki takich miortvych dušaŭ pa-raniejšamu visiać u biełaruskaj statystycy, niezrazumieła. 200 tysiač? 500 tysiač? Miljon? Mahčyma, u Biełarusi ŭ realnaści pražyvaje ŭžo nie 9 miljonaŭ ludziej, a tolki 8? (Nahadajem, što piku nasielnictva Biełarusi dasiahnuła za hod da prychodu Alaksandra Łukašenki da ŭłady, u 1993 hodzie. Tady biełarusaŭ było 10,2 miljona.)

Ale ŭ vyniku prapahanda zajaviła, što za pieryjad ad pierapisu da pierapisu (za 10 hadoŭ) kolkaść nasielnictva Biełarusi skaraciłasia ŭsiaho na 0,4% — nibyta ŭsio pad kantrolem, źmieny nieistotnyja.

Da taho ž emihranty — i palityčnyja, i ekanamičnyja, — jakija źjechali ź Biełarusi paśla 2020 hoda, taksama pa-raniejšamu ŭličvajucca ŭ ahulnaj kolkaści žycharoŭ krainy. A ich, pa padlikach milicyi, ad 200 da 350 tysiač čałaviek.

Čamu heta važna? Bo pracuje prosty matematyčny zakon: kali ličyć naradžalnaść ad mienšaj kolkaści žycharoŭ Biełarusi (što adpaviadaje rečaisnaści), to atrymany kaeficyjent atrymajecca krychu vyšejšy. Ale tolki krychu.

Što budzie ŭ Biełarusi dalej?

Aproč suśvietnych tendencyj, u Biełarusi jość i łakalnyja pryčyny. Heta i praciahły ekanamičny kryzis — VUP krainy praktyčna zamior na adnym uzroŭni z 2014 hoda, a heta nie daje ŭpeŭnaści ŭ zaŭtrašnim dni, — i vymušany vyjezd vialikaj kolkaści maładoha nasielnictva, vyklikany masavymi represijami.

Ale jość adzin faktar, jaki moža akazać pazityŭny ŭpłyŭ na naradžalnaść u bližejšym časie. Adna z pryčyn ciapierašniaha abvału — recha kanca 1980-ch i 1990-ch. Nadyšoŭ čas stanavicca baćkami tym, chto naradziŭsia mienavita ŭ toj čas. A tady byŭ demahrafičny spad, vyklikany nastupstvami Čarnobyla i ekanamičnym kryzisam.

Padobnaja situacyja i ŭ Rasii. Tam miarkujuć, što kolkaść narodžanych budzie štohod skaračacca da 2026 hoda — a paśla pačnie naturalna raści. Bo baćkami stanuć ludzi, narodžanyja z 2000-ch. Ich bolš, čym pradstaŭnikoŭ papiaredniaha pakaleńnia. Tamu niejki časovy rost naradžalnaści musić być. Najchutčej, padobnaja tendencyja zafiksujecca i ŭ Biełarusi.

Praŭda, ciažka navat ujavić, jak ciapierašniaja łukašenkaŭskaja palityka adabjecca na demahrafii ŭ 2040-ja, kali hukniecca ŭžo ciapierašni spad.

@nashaniva Uzrovień naradžalnaści ŭ Biełarusi apuściŭsia nižej za vajennyja časy #minsk #minsksiejčas #łukašienko #minsknovosti #biełaruśnovosti #novostibiełarusi #našaniva #minskajaobłasť #briest ♬ Conspiracy - Kieran Rogers

Kamientary37

  • Kak
    21.01.2024
    Kak možno płanirovať buduŝieje v stranie, hdie za učastije v mitinhie ili dažie prosto słučajnyj łajk ili podpisku karatielnaja mašina łomajet ludiam žiźni, obirajet do nitki, nie dajot dalšie riealizovyvaťsia po profieśsii. Užie i jabaťki nie v biezopasnosti
  • Hanarlivy parsiuk
    21.01.2024
    Dyk što ž heta atrymlivajecca, hienacyd biełaruskaha naroda? Prakuror Švied nie tam šukaje? Baicca na siabie vyjści ci što?
    Niaŭžo łukašyzm horš za fašyzm?
  • Vietierinar
    21.01.2024
    Dažie krasaucy nie chotiat razmnožaťsia v nievole

«Vyrašyš uciačy — pałamaju nohi». Były palitviazień raskazaŭ pra pracu na chimii pa 18 hadzin na dzień

«Vyrašyš uciačy — pałamaju nohi». Były palitviazień raskazaŭ pra pracu na chimii pa 18 hadzin na dzień

Usie naviny →
Usie naviny

Były kiraŭnik STB Kazakoŭ adreahavaŭ na intervju Łukšy3

Polskija daktary dastali ź biełarusa kulu, jakoj u jaho stralali ŭ 2020 hodzie1

Andželina Džoli sustrakajecca z modnym repieram, maładziejšym za jaje na dzieviać hadoŭ1

U Hrodnie abrabavali amierykancaŭ — skrali papularny darahi preparat6

Voś u jakich rajonach Minska moža znoŭ pahoršać jakaść vady2

Uspyška virusa Marburh moža pieraraści ŭ novuju pandemiju. Što heta za chvaroba?4

Čerhi z aŭtobusaŭ na miežach Biełarusi znoŭ źnikli

Vielmi mocny pažar na naftabazie ŭ Piermskim krai Rasii1

Byvaj, Jeŭropa! Biełarusy kančatkova pierasadžvajucca na kitajskija aŭto20

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Vyrašyš uciačy — pałamaju nohi». Były palitviazień raskazaŭ pra pracu na chimii pa 18 hadzin na dzień

«Vyrašyš uciačy — pałamaju nohi». Były palitviazień raskazaŭ pra pracu na chimii pa 18 hadzin na dzień

Hałoŭnaje
Usie naviny →