«Nie chvalujsia, my ciabie padymiem, ty tolki ŭ zapoj nie sychodź». Jak mahiloŭski mužčyna nie straciŭ viery ŭ svaje siły paśla amputacyi noh

Mahiloviec Mikałaj Muraŭjoŭ da 45 hadoŭ byŭ zdarovym, poŭnym žyćciovych sił i płanaŭ. Nikoli nie złoŭžyvaŭ śpirtnym, nie było ŭ jaho prablem ź lišniaj vahoj, na zdaroŭje nie skardziŭsia i ničoha nie čuŭ pra zakarkavańnie sasudaŭ nižnich kancavinaŭ. Ale mienavita taki dyjahnaz staŭ pryčynaj amputacyi jahonych noh.

Z budaŭnikoŭ u tokary

Rodam Mikałaj Fiodaravič ź vioski Parojeŭka Čavuskaha rajona. Paśla 8 kłasaŭ baćka advioz jaho ŭ Mścisłaŭ — jon ža naraiŭ synu asvoić prafiesiju kranaŭščyka. Ale pryjechali jany, kali navučalny praces užo pačaŭsia, a hrupa kranaŭščykoŭ była ŭkamplektavanaja — tamu pajšoŭ vučycca na budaŭnika.

Adrazu paśla atrymańnia dypłoma maładoha śpiecyjalista zabrali ŭ vojska — słužyŭ u Hiermanii. Viarnuŭšysia, uładkavaŭsia na zavod «Strommašyna» — tam była mahčymaść i haradskuju prapisku atrymać, i internat.

— Pačynaŭ vučniem tokara ŭ cechu №5, potym zdaŭ na razrad, zarobak pačaŭ raści. Tam z budučaj žonkaj paznajomiŭsia, dźvie dački ŭ nas. Tam i kvateru my atrymali — na 7 paviersie: chto ž tady dumaŭ, što takoje moža zdarycca, — raskazvaje pra siabie Mikałaj Fiodaravič.

Pavialičyć

U 90-ja ŭžo vysokakvalifikavanym tokaram jon pierajšoŭ na ZIV imia Kujbyšava ŭ ramontna-miechaničny cech — praca spakajniejšaja i zarobak vyšejšy. U vychadnyja jeździŭ u rodnuju viosku da baćkoŭ: dapamahaŭ baćku budavać chatu, pa haspadarcy — pracy zaŭsiody chapała, ale pry luboj zaparcy vykrojvaŭ čas schadzić u jahady abo hryby — až nadta jon lubiŭ pabadziacca pa lesie.

Pavialičyć

U adnu z takich pabyvak na vioscy padčas pracy jaho ŭ nahu stuknuŭ koń, złamaŭšy kostačku. Praz hady, kali ŭ pałacie minskaj balnicy dziasiatuju noč zapar jon nie zmoža źvieści vačej, dumajučy, jak budzie žyć dalej, jon uspomnić pra traŭmu, da jakoj adrazu nie pastaviŭsia surjozna.

— Choć chto jaho viedaje, z-za čaho ŭsio zdaryłasia, — pa-fiłasofsku razvažaje siońnia Mikałaj Fiodaravič. — Moža, koń tut zusim ni da čaho, pryčyna takoj chvaroby — nie tolki traŭma. Ale mienavita paśla ŭdaru na palcach levaj nahi ŭtvaryŭsia hrybok. Pry zvarocie pa dapamohu lekary paciskali plačyma.

A kali źjaviłasia trafičnaja jazva, zahavaryli pra zastoj kryvi ŭ nahach — jość takaja varykoznaja chvaroba. U Minsku rabili šuntavańnie — usiaho dziesiać apieracyj pieranios, ale ničoha nie atrymałasia, i ŭ 45 hadoŭ mnie amputavali levuju nahu, — uspaminaje Mikałaj Fiodaravič padziei 20-hadovaj daŭniny.

Levuju nahu spačatku amputavali da kalena. Ducham staraŭsia nie padać — sam zmajstravaŭ sabie draŭlanuju mylicu: lohkuju, zručnuju. Tyja, chto nie viedaŭ pra jahony dyjahnaz, i nie zdahadvalisia, što pierad imi invalid.

Z mylicaj jon navat u hryby ŭ les chadziŭ i na viasielli skakaŭ usim na ździŭleńnie. Ale chvaroba nie adstupiła — praz dva hady amputavali i druhuju nahu.

«Fiodaravič, nie chvalujsia, my ciabie padymiem»

— Vypisali, dadomu pryvieźli, a jak žyć, što rabić? Rany nie hojacca — usio balić, duša — razryvajecca. Ja paśla apieracyi da chirurha Jafimava pad nazirańnie trapiŭ — jon tady ŭ našaj siomaj paliklinicy pracavaŭ. Heta lekar ad boha, choć i hrubavaty, ale jon nie daŭ raskisnuć, machnuć na siabie rukoj. Dadomu prychodziŭ, lačeńnie pryznačaŭ i ŭsio kazaŭ: «Fiodaravič, nie chvalujsia, my ciabie padymiem, ty tolki ŭ zapoj nie sychodź».

U balnicy ja nasłuchaŭsia stolki historyj pra toje, jak ludzi śpivajucca, zastaŭšysia biez adnoj nahi, a ja bieź dźviuch… Ad adnaho žonka syšła, ad inšaha dzieci adviarnulisia… I biez dachu nad hałavoj zastavalisia… Pieršy čas u samoha ŭsio chaładzieła ŭnutry, kali dumaŭ, što budzie, kali viarnusia dadomu, — dzielicca pieražytym Mikałaj Fiodaravič.

Pavialičyć

I pryznajecca, što spačatku biez sta hramaŭ na vulicu vyjechać nie moh — inakš nie vytrymać zapytalnych pohladaŭ susiedziaŭ, znajomych, dy i prosta minakoŭ.

— Žonka łajałasia, ale čarku nalivała. U takim stanie mnie lahčej było siarod ludziej znachodzicca, a potym pryvyk, ciapier navat kali dzieci padychodziać i razhladajuć mianie, spakojna reahuju. Amal spakojna…

Biez noh, ale nie biez ruk ža…

— Bolš za ŭsio hniacie niamohłaść?

— A jon nikoli nie byŭ nam kłopatam. I ŭ balnicy na nastupny dzień paśla apieracyi jon nie dazvoliŭ nikomu za saboj sudny vynosić. Miedsiostry jaho ŭ prykład stavili: «U čałavieka noh niama, dyk jon rukami ŭsio, što treba, zrobić». Za hetyja dvaccać hadoŭ stolki roznych prystasavańniaŭ prydumaŭ, kab samastojna i prybiralniaj karystacca, i vannaj, — umiešvajecca ŭ razmovu žonka Halina Mikałajeŭna. —

Jon sam, naprykład, na leciščy kosić — 17 sotak, sam hradki pierakopvaje: rydloŭku zrabiŭ z karotkim trymalnikam, pierasadžvajecca na śpiecyjalnaje prystasavańnie, jakoje ruchajecca pa ziamli, i kapaje.

Dy što tam hradki. Jon unučku maleńkuju sam kupaŭ u vannaj, karmiŭ, jany razam i hulać na vulicu, i na bazar, i na leciščy — nie raźli vada. Pratezami nie zmoh karystacca, ale na invalidnym vazku pierasoŭvajecca ŭsiudy virtuozna.

I naohuł, Kola z tych, chto biez spravy nie lubić siadzieć — za ŭsio biarecca: i hadzińnik papravić, i televizar. U kvatery lubić prybirać, asabliva padłohi myć — lepš, čym u mianie atrymlivajecca. Jon sam ramont u kuchni zrabiŭ, a z bałkona — kabiniet dla siabie.

— A jak čałaviek biez noh da ściohnaŭ moža sam ramont rabić u kvatery?

— Jon biez noh, ale nie biez ruk ža, dy i hałava na plačach jość. Na tumbu z kołami ad šviejnaj mašyny prymajstravaŭ tumbačku, załaziŭ na jaje i abbivaŭ stol: zrobić učastak, pierakaču da nastupnaha, — dzielicca vopytam Halina Mikałajeŭna.

Pavialičyć

Jana z honaram raskazvaje, jak muž u dački ŭvieś dom atynkavaŭ, na dačy — haraž pierarabiŭ, pakazvaje na bałkonie šafki i palički, zroblenyja jaho rukami. Na šviejnaj mašynie šyje: unučkam i sarafančyk, i fartuch.

Mikałaj Fiodaravič burčyć:

— Ja prosta hieroj niejki pa tvaich słovach, chopić užo.

— Ciažka jamu było, jamu i ciapier ciažka, ale zaŭsiody trymaŭsia. Dočki davali jamu zrazumieć, što jon pa-raniejšamu dla ich apora, — praciahvaje Halina Mikałajeŭna. — Pamiataju, Lina, starejšaja naša: «Tata, davaj kuchniu kupim, davaj plitku kupim, zrabi heta, papraŭ toje». A jon zaŭsiody dačok lubiŭ, admović nie moh.

«U nas usie ŭ siamji muraški…»

— Ale kab tak pracavać, siły patrebnyja, a jon ža ŭ invalidnym vazku? — sprabuje žurnalistka zrazumieć, adkul čerpaje siły hety čałaviek.

Pavialičyć

— Hałoŭnaje — nie paddavacca panicy i znajści aporu. Dla mianie heta maja siamja: žonka, dźvie dački i try ŭnučki. Dzień pačynajecca z zaradki: ja 40 razoŭ adciskajusia, mahu i bolš, ale starajusia biez nadryvaŭ. Padciahvajusia na turniku 15 razoŭ. Lubuju pracu pa chacie rablu, kali pry spravie, zusim inšy nastroj. Dla mianie važna choć čymści zajmacca — u nas usio ŭ siamji muraški, — raskazvaje pra svaje budni Mikałaj Fiodaravič.

Žonka dapaŭniaje:

— My ž na lecišča na dyzieli jeździm, i dapamohi ni ŭ kaho nie prosim: jon sam ź invalidnaha kresła — na prystupki i ŭ vahon.

Try hady zapar da starejšaj dački na poŭdzień jeździli na ŭsio leta — u ciahniku. Jon biez supravadžeńnia na vulicu hulać vyjazdžaje. Jość, praŭda, składanaści na zvarotnym šlachu — samomu nie padniacca na 1 pavierch da lifta z-za krutaści daščanaha naściłu, što apuskajecca na prystupki, jaki jon sam i zrabiŭ, i ŭstalavaŭ.

A ŭ astatnim — niama prablem. U kramu tolki nie chodzić, ale nie tamu što nie moža — nie choča.

Pavialičyć

«Što ty, bamžara pjany, tut robiš?»

— Heta paśla historyi, kali mianie z kramy vyhnali — tłumačyć Mikałaj Fiodaravič. — «Što ty, bamžara pjany, tut robiš?», — kryčaŭ uładalnik. Tak kryŭdna stała. Ja ŭ adkaz jamu staŭ taksama kryčać pra toje, što ŭ kramu maju prava zachodzić, kali zachaču. Raźniervavaŭsia, ślozy dušać, ad złości kułaki ścisnuŭ…

Davaj vyhaniać mianie, a ja rukoj začapiŭ vitrynu — raźbiŭ škło. Jon milicyju vyklikaŭ. Potym razabralisia, što dy jak.

Jon apraŭdvaŭsia: maŭlaŭ, za bamža mianie pryniaŭ, a ja ćviarozy byŭ, achajna apranuty, tolki ŭ invalidnym vazku. Uładalnik kramy potym prapanoŭvaŭ usio zabycca, miravuju vypić — ja admoviŭsia. Čas prajšoŭ, ale asadak zastaŭsia: i ŭ kramy ja ciapier nie chadžu.

Halina Mikałajeŭna adznačaje, što hetym z zadavalnieńniem sama zajmajecca. A ŭ muža svaich spraŭ chapaje: treba, naprykład, na kanapie ŭ kuchni abiŭku pamianiać — nieŭzabavie dočki ŭ hości pryjeduć.

• 23
• 0
• 0
• 2
• 1
• 11
• 6
• 0