Karatyst adradziŭ lehiendarny kłub «Vołat». «My hurtujem biełarusaŭ, kab jany narešcie stali haspadarami na svajoj ziamli»
U pačatku 2022-ha biełaruskija ŭłady zakryli viadomy kłub adzinaborstvaŭ «Vołat». Jaho kiraŭnik, trenier Vital Rak, pierabraŭsia ŭ Polšču, dzie ŭ pačatku vieraśnia viarnuŭ kłub da žyćcia. «Naša Niva» raspytała, jak heta — adkryć svoj kłub u Polščy.
Vital Rak vyjechaŭ ź Biełarusi ŭ studzieni 2022 hoda. Spačatku siadzieŭ na kavidnym karancinie ŭ Biełastoku, potym pajechaŭ va Ukrainu, kab vyrašyć pytańnie ź vizaj, pažyŭ u Łodzi i pierabraŭsia ŭ Kałabžeh — polski haradok amal na miažy z Hiermanijaj. U Kałabžehu biełarus zatrymaŭsia amal na paŭtara hoda — pracavaŭ trenieram. Ale paru miesiacaŭ tamu jon pryjechaŭ u Varšavu, kab adradzić u Polščy lehiendarny biełaruski kłub adzinaborstvaŭ «Vołat».
Pra Kałabžeh mužčyna raskazvaje ciopła — horad z dobraj ekałohijaj, dzie fajna žyć. Ale «Vołat» zaŭsiody pracavaŭ u pieršuju čarhu dla biełarusaŭ, tamu Vital vybraŭ dla kłuba Varšavu, dzie biełarusaŭ šmat.
Kab stvaryć umovy dla adradžeńnia «Vołata», Raku spatrebiŭsia čas. «Adrazu, kali vyjechaŭ ź Biełarusi, zrazumieŭ: kali ja ŭ Polščy nadoŭha, to treba tut rabić kłub, kankretyku raspracoŭvaŭ potym.
Kali vyjechaŭ, byŭ trochi ŭ prastracyi, mieŭ nadzieju, što zaraz štości ŭ Biełarusi źmienicca i ja viarnusia tudy. Paźniej dumaŭ, što pačakaju viartańnia, ale niadoŭha, a ciapier maju adčuvańnie, što niejki čas mušu pražyć tut, tamu treba adčyniacca.
Ale adčynić kłub — nie takaja prostaja sprava: dziela hetaha nieabchodnyja finansy, i ich pošuk zaniaŭ u mianie čas», — kaža Vital Rak.
U vyniku inviestaram «Vołata» staŭ biełaruski biznesoviec, a pamiaškańnie Vital znajšoŭ u varšaŭskim rajonie Makotaŭ, jaki znachodzicca blizka da centra horada i dzie žyvie šmat biełarusaŭ i ŭkraincaŭ.
Tam ža jon i sam źniaŭ kvateru, bo, jak raskazvaje spartoviec, łahistyka — duža važnaje pytańnie ŭ Varšavie. Horad vialiki, i ŭ im byvaje šmat zatoraŭ, tamu kali ty žyvieš i pracuješ u roznych rajonach Varšavy, to musiš marnavać šmat času, kab dajechać.
Vital adznačaje, što ŭ Polščy značna lahčej arandavać pamiaškańnie, čym u Biełarusi, — i zału ŭ škole, i asobny budynak. «Kab źniać zału ŭ biełaruskaj škole, treba padać zajaŭku, potym projdzie niejki tendar, źbiarecca kamisija, jakaja vyrašyć, možna tabie arandavać zału ci nie. Tut ty prosta prychodziš da dyrektara škoły, damaŭlaješsia ź im nakont arendy i abmiarkoŭvaješ canu. Dyrektar vyrašaje, ci zdavać tabie zału, a nie ŭłady horada, rajona ci niejkaja kamisija.
Z pryvatnymi arhanizacyjami ŭ hetym płanie taksama praściej. Dla ich nie prablema puścić ciabie ŭ zału raniej, kali ty jašče nie zarehistravany, jość bolš svabody. Usio vyrašajecca na miescy i z kankretnymi ludźmi», — dzielicca surazmoviec.
«Vołat» u vyniku arandavaŭ asobny budynak sa svajoj terytoryjaj. Vital Rak tłumačyć, što kłubu treba svaja baza, dzie možna pracavać uvieś čas. Bo kłub — heta nie tolki treniroŭki, ale jašče i kamunikacyja jaho ŭdzielnikaŭ, kłubnyja mierapryjemstvy. Ale, mahčyma, užo ŭ hetym hodzie «Vołat» zapuścić paru filijałaŭ u varšaŭskich škołach. Takaja ž sistema była ŭ kłuba ŭ Biełarusi: pracavała hałoŭnaja zała ŭ Minsku i 11 filijałaŭ u horadzie ŭ roznych škołach abo prystasavanych pamiaškańniach na ŭmovach pahadzinnaj arendy.
Akramia filijałaŭ u Varšavie, jość spartoŭcy i ŭ inšych polskich haradach, hatovyja pracavać pad brendam «Vołata». Vital poŭny płanaŭ i hatovy stvaryć sietku spartovych kłubaŭ, a to i razhledzieć pracu ŭ inšych krainach.
Praŭda, spadziajecca, što tak nadoŭha «Vołat» usio ž taki nie zatrymajecca ŭ Polščy i źjavicca mahčymaść viarnucca na radzimu. Ale ŭ takim vypadku, jak miarkuje biełarus, varšaŭski «Vołat» taksama zastaniecca — budzie filijałam biełaruskaha.
Kali znajšłosia pamiaškańnie pad kłub, treba było jaho pryvieści ŭ adpaviedny vyhlad, tamu kamanda «Vołata» zrabiła svaimi siłami ramont. Dla pačatku padrychtavali dźvie trenirovačnyja zały, raździavalni, dušy i tualety, kab možna było zapuścić kłub.
«Hetaja pieršaja faza ramontu, kab pryvieści pamiaškańnie ŭ naležny dla trenirovak stan, ciahnułasia miesiac. Na niekatoryja śpiecyfičnyja rečy kštałtu zamieny santechniki najmali śpiecyjalistaŭ, ale roznuju špakloŭku, tynkoŭku i afarboŭku rabili sami. Ciapier ramont praciahvajecca, robim toje, čym možna zajmacca, kali kłub užo pracuje. U našym budynku jość pamiaškańnie, dzie my zrobim jašče adnu spartovuju zału, taksama adkryjem kaviarniu i dziciačuju zonu.
Jašče pry kłubie jość adkrytaja placoŭka, jakuju my abstalujem dla trenirovak — pastavim turniki i brusy, zrobim humovaje pakryćcio. Mahčyma, paviesim tam baksiorskija miaški, kab možna było pravodzić na placoŭcy paŭnavartasnyja treniroŭki. Treba tolki ŭzhadnić heta z polskimi ŭładami i, mahčyma, z susiedziami. Pobač žyłyja damy, i kali chtości budzie bić u miašok, heta moža pieraškadžać ludziam. Nie chaciełasia b psavać adnosiny ź ludźmi, jakija tam žyvuć», — raskazvaje Vital Rak.
«Treniroŭki prachodziać pa-biełarusku, i ŭsie ŭsio razumiejuć»
Vital padkreślivaje, što «Vołat» — nacyjanalna aryjentavany kłub. Pakolki stvaryli jaho biełarusy, to zajmajucca ŭ im zbolšaha taksama biełarusy. Ale na treniroŭki prychodziać i palaki, i ŭkraincy, hałoŭnaje — być adkrytym da biełaruskaj movy.
«Pakul što treniroŭki prachodziać pa-biełarusku, i ŭsie ŭsio razumiejuć, palaki taksama. Na treniroŭcy nie treba tak šmat movy, jak na lekcyi pa fiłasofii. Ja dobra vałodaju polskaj movaj, bo šmat pracavaŭ z palakami, u hrupach, dzie byli tolki palaki. Astatnija treniery pakul vučać movu, ale ŭ nas jašče nie było takoha, kab chtości kahości nie zrazumieŭ, bo biełaruskaja mova padobnaja da polskaj. Kali tolki pryjechaŭ siudy, mianie vučyli: nie možaš štości skazać pa-polsku — kažy pa-biełarusku, i 80% imaviernaści, što ciabie zrazumiejuć. Treba vyvučyć umoŭna 50 polskich słoŭ, kab pravodzić treniroŭki, i luby narmalny čałaviek moža heta zrabić.
Treniroŭki pa-biełarusku — heta naturalna dla nas. Mova — płast kultury, dyk čamu biełarusy pavinny razmaŭlać na inšaj movie? Ale ŭ nas kožny moža razmaŭlać na toj movie, na jakoj choča.
Kali ja treniruju ludziej i baču ŭ ich vačach, što jany niešta nie zrazumieli, dla mianie nie prablema paŭtaryć heta na luboj movie, jakoj ja vałodaju», — kaža jon.
Sam Vital — trenier pa karate z 23-hadovym dośviedam, čempijon Biełarusi. Akramia jaho, u varšaŭskim «Vołacie» pracuje, naprykład, Ivan Hanin — pieramožca Kubka śvietu i srebrany pryzior čempijanatu śvietu pa kikboksinhu, a taksama Andrej Sakovič — pieramožca bujnych turniraŭ pa hreplinhu i brazilskim džyu-džycu.
Akramia zhadanych adzinaborstvaŭ, u «Vołacie» zajmajucca tajskim boksam, źmiešanymi adzinaborstvami, funkcyjanalnym treninham dla darosłych, fizičnaj padrychtoŭkaj dla daškolnikaŭ i karekcyjnaj himnastykaj.
Nakolki ciažka zarehistravać u Polščy kłub? Prykładna toje samaje, što ŭ Biełarusi, raskazvaje Vital. Biełarus udakładniaje, što vieści spravavodstva ŭ Varšavie moža być niaprosta, i jon choča atrymać niekalki kansultacyj pa dalejšaj dziejnaści.
Z druhoha boku, polskaja dziaržava idzie nasustrač padobnym inicyjatyvam.
«Tut našmat lahčej atrymać pad takija prajekty «dafinansavańnie» (finansavuju padtrymku. — «NN») ad samakiravańnia (miascovaha vykankama. — «NN»). Kali ty pracuješ ź dziećmi, moładździu, uvohule ź ludźmi, prosta davaj spravazdaču ab svajoj dziejnaści ŭ miascovy orhan ułady, to-bok kiraŭnictvu hminy, pavieta ci vajavodstva. Tady jany mohuć tabie finansava dapamahčy. My ŭ Biełarusi pracavali nie adzin hod, u nas zajmałasia 500 čałaviek moładzi, my rychtavali spartsmienaŭ u nacyjanalnyja zbornyja, jany jechali ŭ składzie zbornych na top-turniry, naprykład, na čempijanat śvietu, i pakazvali tam samyja lepšyja vyniki z usioj zbornaj. I pry hetym nam [biełaruskaja] dziaržava ni razu nie dapamahła finansava.
Jašče tut šmat roznych hrantavych prahram, u jakich možna ŭdzielničać i atrymlivać hrošy pad kankretnyja prajekty, nakiroŭvać ich na raźvićcio kłuba. Heta daje pierśpiektyvy, dapamahaje raźvivacca chutčej. Ale mo heta ŭ pačatku ŭsio vyhladaje radasna, pabačym, što budzie dalej».
Trenier vydzialaje try mety ŭ pracy «Vołata». Pieršaja — masavy sport, to-bok zaachvocić maksimalnuju kolkaść nasielnictva da zdarovaha ładu žyćcia i rehularnych zaniatkaŭ fizičnaj kulturaj i sportam. Tyja, chto maje dla hetaha adpaviednyja danyja i žadańnie prafiesijna zajmacca sportam, musiać taksama mieć takuju mahčymaść. I treciaja reč — prezientacyja biełarusaŭ na spartovaj arenie praz dobryja vyniki vychavancaŭ kłuba. Dy i nie tolki biełarusaŭ, a, jak udakładniaje Vital, «usich brackich narodaŭ Intermaryuma, ź jakimi my pracujem, u tym liku palakaŭ i ŭkraincaŭ», — dzielicca surazmoviec.
«Chaču padkreślić, što «Vołat» — heta nie tolki spartovy kłub, my za kompleksnaje raźvićcio asoby. Kožnaja asoba pavinna raźvivacca ŭ čatyroch kirunkach: fizičnaje raźvićcio, intelekt, sacyjalnyja suviazi — kamunikacyja ź siamjoj, siabrami, asensavańnie svajoj prynaležnaści da peŭnaj sacyjalnaj hrupy — i matyvacyjny kirunak.
Kali chacia b adzin kampanient vypadaje, patencyjał luboj asoby źnižajecca. Naša zadača — vychoŭvać aktyŭnych, zdarovych, ambicyjnych ludziej, jakija buduć pieramožcami nie tolki ŭ sporcie, ale i ŭ žyćci.
Što tyčycca našaha miesca ŭ nacyjanalnym vyzvolnym ruchu, to heta praca ź biełarusami i naš uniosak u raźvićcio i ŭmacavańnie našaha naroda. My hurtujem biełarusaŭ, kab u krainie źmianiłasia situacyja i biełarusy narešcie stali haspadarami na svajoj ziamli. Jak ja baču, Biełaruś možna vyzvalić, tolki zhurtavaŭšysia pa-za miežami Biełarusi, chacia i z padtrymkaj biełarusaŭ, jakija ciapier unutry krainy. Tamu naša zadača — vychavać asobu», — tłumačyć Vital Rak.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆPapoŭ: Naš vorah — nie taki vialiki, heta ŭsio tyja ž 3%, i jano vylezie
«My budziem čakać». Viktar Łukašenka ŭsio jašče spadziajecca atrymać zaprašeńnie na Alimpijadu
Kamientary