«Prosta pabić hetych vos muchabojkaj». Entamołah raskazaŭ, jak možna paźbiehnuć našeścia vosaŭ i šeršniaŭ
Anamalnuju aktyŭnaść i šmatlikaść džalačych nasiakomych sioleta adznačajuć i haradžanie, i žychary viosak. U horadzie ludziej čaściej pałochajuć vosy, a voś u sielskaj miascovaści, na dačach — šeršni. Tolki z pačatku ciopłaha siezona biełaruskija ratavalniki vyjazdžali na dapamohu ŭ baraćbie ź imi bolš za dziesiać tysiač (!) razoŭ. Zafiksavanyja vypadki, kali nasiakomyja atakavali ludziej na pryrodzie, jak heta było na turbazie ŭ Viciebskim rajonie, a ŭ Tałačynie situacyja ŭvohule skončyłasia trahična. «Zialony partał» pahavaryŭ pra sioletniaje našeście vos i šeršniaŭ z Anatolem Kułakom, entamołaham, viadučym navukovym supracoŭnikam Navukova-praktyčnaha centra NAN Biełarusi pa bijaresursach
— Heta anamalija ci nie?
— Sioleta, z majho punktu hledžańnia, tak skłalisia ŭmovy nadvorja, što kolkaść vos i šeršniaŭ bolšaja, čym u minułyja hady. Paśla zimy ŭ hlebie było šmat vilhaci, viasna prajšła biez zamarazkaŭ, leta było spryjalnym.
Usio heta spryjała tamu, što bahata kvitnieli sady i miedanosy, potym dobra zaviazalisia płady i jahady, — to-bok karmavoj bazy dla nasiakomych chapała. Tamu jany aptymalna raźvivalisia.
I nie tolki vosy. U hetym hodzie ŭspyška kolkaści i inšych nasiakomych — puchnataha šaŭkaprada, vaŭnianki, harnastajevaj moli i inšych. A heta karmavaja baza dla tych ža šeršniaŭ i ličynak vos.
Bahaćcie kormu pryviało da taho, što ich kolkaść vyšejšaja, čym u minułym hodzie. U pryrodzie tak uładkavana: chto šmat jeść, toj paśpiachova razmnažajecca.
— Ci praŭda, što vosy i šeršni mohuć prajaŭlać ahresiju i navat pomścić ludziam?
— Dakładna mahu skazać — nie! My im niecikavyja! Heta ž nie kamary, nie ślapni, jakich pryciahvaje kroŭ čałavieka. U napadzie čaściej za ŭsio vinavaty čałaviek, jaki, sam taho nie viedajučy, pierajšoŭ «čyrvonuju rysu».
Hetyja nasiakomyja sacyjalnyja i kamunikabielnyja. Navukova ŭstanoŭlena, što ŭ ich jość «mova znosin», jany sihnalizujuć adno adnamu ab niebiaśpiecy pry dapamozie ruchaŭ cieła i vydzialeńnia chimičnych rečyvaŭ.
Naprykład, ź niaŭvažlivaści chtości prycisnuŭ šeršnia pablizu hniazda, toj paśpieŭ vydzielić «rečyva tryvohi». I ŭvieś roj tut ža vylataje na abaronu. Nie daj boh čałavieku ŭ taki momant znachodzicca niedaloka ad hniazda. Šeršni buduć jaho luta abaraniać adzinym dastupnym im sposabam — džalić.
— Što rabić ludziam?
— Prajaŭlać aściarožnaść i pilnaść, nie naryvacca na prablemy. U sadach treba svoječasova prybirać apad, a lepš zakopvać jaho, kab pach pładoŭ nie pryciahvaŭ vos.
Navat pakiet sa śmiećciem vykidać u kantejnier z maksimalnaj aściarožnaściu. Lepš razmachnucca i kinuć zdalok. Tamu što pach charčovych adkidaŭ taksama pryciahvaje vos i šeršniaŭ.
Admovicca ad piknikoŭ na pryrodzie — na ježu (miasa, harodninu, sadavinu) abaviazkova prylaciać pałasatyja hości. Navat maroziva lepš nie jeści na vulicy. Źježcie jaho doma!
Treba razumieć, što ŭ takich voś situacyjach čałaviek — nie car pryrody, i jamu nie ŭsio dazvolena. Tamu pilnaść, uvažlivaść i aściarožnaść!
— Kali našeście džalačych skončycca?
— U pryrodzie ŭsio harmanična ŭładkavana. Pakul jość ježa dla nasiakomych, jany buduć lotać i ŭjaŭlać niebiaśpieku dla čałavieka. Ad tempieratur pavietra ich aktyŭnaść nie zaležyć. Dy i vierasień u Biełarusi čaściej za ŭsio ciopły.
Tamu mahu sprahnazavać, što da siaredziny vosieni vos i inšych džalačych budzie šmat. Potym rabočyja asobiny zahinuć, matki syduć na zimoŭku, a ličynki akuklacca, kab pierazimavać. Usio skončycca naturalnym čynam.
— Parada entamołaha na nastupny hod?
— Treba razumieć, što kali sioleta takaja vysokaja kolkaść vos i šeršniaŭ, to ź vialikaj vierahodnaściu ich budzie jašče bolš u nastupnym hodzie. Bolšaja kolkaść samak sydzie na zimoŭku, i kali jany dobra pierazimujuć, to ŭ nastupnym hodzie jany zrobiać jašče bolš hniozdaŭ i vyvieduć jašče bolš naščadkaŭ. Kožnaja samka daść u vyniku jašče 200-400 asobin.
Tamu maja parada takaja — samastojna źnižać ich kolkaść jašče viasnoj.
U krasaviku-traŭni ŭzbrojciesia muchabojkaj i ŭvažliva ahledźcie svaje ŭčastki, damy, dačy, draŭlanyja pabudovy. Mienavita ŭ hety čas vosy-samki šukajuć miescy, dzie zakładać hniozdy. Čaściej za ŭsio ich možna ŭbačyć na pavierchniach sa staroj padsochłaj draŭniny.
Što zrabić? Prosta pabić hetych vos muchabojkaj, i vy pazbavicie svoj učastak ad tysiač džalačych nasiakomych, jakija buduć dakučać vam u žniŭni-vieraśni.
Čytajcie taksama:
U Małaryckim rajonie mužčynu ŭdžaliła nieviadomaje nasiakomaje. Jon pamior
Biełarusaŭ pa ŭsioj krainie teraryzujuć vosy, a na lecišča pad Hrodnam prylacieŭ asajed
Jak pavodzić siabie pry sustrečy ź dzikimi žyviołami — rajać śpiecyjalist i byvały palaŭničy
Kamientary