Svajo mierkavańnie nakont taho, ci mahčymy pry Łukašenku pierachod ułady da inšaha čałavieka i kali nastupić kaniec dyktatury, u vypusku jutub-kanała «Tok» vykazaŭ palitołah Valeryj Karbalevič.
U 2010-m hodzie vyjšła kniha Valera Karbaleviča «Alaksandr Łukašenka. Palityčny partret». U razmovie Karbalevič pryhadvaje, što adrazu paśla vybaraŭ Łukašenki ŭ Minsku isnavaŭ papularny aniekdot, jaki złyja jazyki vydavali za čystuju praŭdu: «Adnaviaskoŭcy spytali ŭ jaho žonki, Haliny Łukašenki, čamu jana nie jedzie da muža ŭ Minsk. Jana nibyta im adkazała: «Moj Saška nidzie bolš za dva hady nie zatrymlivajecca». Ale Łukašenka zatrymaŭsia va ŭładzie.
«Čałaviek narešcie znajšoŭ svajo miesca, jakoje jon doŭha šukaŭ. Supadzieńnie čałavieka, supadzieńnie času, supadzieńnie historyi. Chutka budzie 30 hadoŭ, jak jon va ŭładzie. I nieviadoma, kolki jašče jon tam prabudzie».
Karbalevič ličyć, što pra ŭładu Łukašenka pačaŭ maryć padčas harbačoŭskaj pierabudovy, kali «źjaviŭsia realny šans niejkich novych sacyjalnych liftaŭ. Kali čałaviek niadkul, ź nizoŭ moh raptam trapić na vierchavinu, prapuskajučy ceły šerah stupieniaŭ, jakija nieabchodna było prajści, kab zrabić karjeru ŭ savieckija časy».
Tamu, na dumku palitołaha, nievypadkova, što Łukašenka ŭ pieršyja ž adnosna svabodnyja vybary 1989 hoda pačaŭ bałatavacca ŭ narodnyja deputaty SSSR. I amal što ich vyjhraŭ. U adnoj akruzie ź im išoŭ tahačasny kiraŭnik Dziaržpłana BSSR Viačasłaŭ Kiebič.
«Potym jon chutka zrazumieŭ, jak pravodzicca palityčnaja kampanija, adčuŭ siabie publičnym palitykam, što dla časoŭ harbačoŭskaj pierabudovy było navinoju, bo da hetaha publičnych palitykaŭ nie było jak u SSSR, tak i ŭ Biełarusi. A kali jon staŭ deputatam Viarchoŭnaha Savieta BSSR, kali jaho stali pakazvać pa telebačańni (a pasiadžeńni tranślavalisia), kali ŭ jaho zjavilisia prychilniki, to jon pačaŭ maryć pra bolš vysokuju pasadu», — kaža Valer Karbalevič.
Palitołah pryhadvaje, što padčas abmierkavańnia novaj Kanstytucyi ludzi, jakija byli pobač z Łukašenkam u parłamiencie, źviarnuli ŭvahu, što jon padčas dyskusii pra paŭnamoctvy prezidenta kazaŭ pra toje, što treba zrabić prezidenta mocnym.
«Jon užo tady prymiaraŭ na siabie hetu pasadu. Nu, a kali jon užo ŭziaŭ uładu, kali adčuŭ jaje smak, to vielmi chutka ŭ jaho zjavilisia ambicyi, jakija pieravyšali ambicyi prezidenta Biełarusi. Prykładna ŭ 95-m hodzie ŭ jaho zjaviłasia šalonaja ideja stać kiraŭnikom biełaruska-rasijskaj dziaržavy», — miarkuje palitołah.
Na pohlad Valera Karbaleviča, za ŭsie hady svajho kiravańnia najbolš słabym Łukašenka byŭ u pieršyja dva hady. U toj čas realna dziejničali instytuty padziełu ŭłady. Siarod ich — parłamient, jaki sprabavaŭ jamu vynieści impičmient, Kanstytucyjny sud, jaki davaŭ zaklučeńni ab niekanstytucyjnaści ŭkazaŭ prezidenta.
«Hetyja dva hady byli dla jaho dastatkova napružanyja. I nie vypadkova, što jon razahnaŭ usie hetyja instytuty», — kaža jon.
Pieryjadam słabaści Łukašenki byŭ i 2020 hod, kali «ŭsio chistałasia. Kali była realnaja mahčymaść adchilić Łukašenku ad ułady».
Palitołah adznačaje, što za apošnija 13 hadoŭ, paśla vychadu knihi, napisanaj Karbalevičam, Łukašenka nie źmianiŭsia.
«Heta ŭsio toj ža Łukašenka 2010 hoda, tolki pieražyŭšy psichałahičnuju traŭmu 2020-ha. Kali b u 2010-m hodzie narodny pratest byŭ takim ža, jak u 2020-m, to siońniašni ŭzrovień teroru byŭ by ŭžo tady.
U pryncypie, vialikich źmienaŭ u styli, u pryrodzie režymu, u charaktary Łukašenki ja nie baču», — kaža Karbalevič.
Ci moža Alaksandr Łukašenka pajści ŭ adstaŭku i addać uładu ŭ 70 ci 75 hadoŭ? 70 jamu spoŭnicca, nahadajem, u 2024-m, a 75 — u 2029-m.
«Dla Łukašenki ŭłada i žyćcio — rečy paraŭnalnyja, — miarkuje bijohraf Alaksandra Łukašenki. — Tamu strata ŭłady — heta strata žyćcia», — adznačaje Karbalevič i hetym tłumačyć toje, što jon nie bačyć mahčymaści, kab Łukašenka adyšoŭ ad ułady ci pieradaŭ jaje niekamu. Asabliva kali ŭličvać toje, što jon narabiŭ za apošnija try hady.
Ci moža Łukašenka źmianicca
Na dumku palitołaha, Łukašenka nie moža pamianiacca, i represii nie spyniacca, a tolki pašyracca.
«Ja tut nie baču nijakaha dna. Situacyja stvareńnia «žaleznaj zasłony» pamiž Biełaruśsiu i Zachadam, z adnaho boku, niepryjemnaja ŭ sensie mižnarodnaj izalacyi, sankcyj, vyklučeńnia z roznych mižnarodnych arhanizacyj, asabliva spartovych, što asabliva baluča dla Łukašenki.
Ale ŭ čymści jana [dla Łukašenki] dobraja, bo nie treba chavacca, hulać čužuju rolu. Jon ciapier vystupaje ŭ svaim naturalnym vyhladzie, skinuŭ masku. I ŭ hetym sensie situacyja, jakaja isnuje, dla jaho ŭ peŭnym sensie kamfortnaja», — dzielicca svaimi dumkami Karbalevič i adznačaje, što jon nie dumaje, što Łukašenka pačnie «hulać u demakratyju». Bo padziei 2020-ha hodu akazali na jaho vielizarny ŭpłyŭ.
«Usia hetaja hulnia ŭ demakratyju, isnavańnie struktur hramadzianskaj supolnaści, apazicyjnych partyj. Jon upeŭnieny, što mienavita heta pryviało da vybuchu 20-ha hoda.
U jaho vielmi mocny «sindrom Harbačova» — dać niejkuju svabodu, pryadčynić akno ci fortačku, i potym jaje ŭžo nie začynić. Padziei da 20-ha hoda, kali jon hulaŭ va ŭjaŭnuju libieralizacyju, ci va ŭmoŭnuju biełarusizacyju, ci razmarožvańnie adnosin z Zachadam, pakazała [jamu], što voś hetaja linija viadzie da pratesnaha vybuchu», — tłumačyć palitołah.
Jakim moža być kaniec dyktatury
Karbalevič adznačaje, što nijakich pieramien u Biełarusi nie moža adbycca, pakul Łukašenka znachodzicca pry ŭładzie:
«Ja nie dumaju, što pry žyćci Łukašenki ŭ Biełarusi mahčymy niejkija surjoznyja pieramieny. Kaśmietyčnyja — mahčyma. Surjoznyja — nie. Tranzit ułady moža adbycca, kali palityčny lidar, dyktatar, źbirajecca pry svaim žyćci syści. Kali Łukašenka nikudy sychodzić nie źbirajecca, to ŭsie razmovy pra tranzit, pra pierajemnika nie majuć nijakaha sensu».
Atačeńnie Łukašenki
Jak i ŭ kožnaj palityčnaj sistemie, u sistemie, jakuju stvaryŭ Łukašenka, jość kłany i hrupy sa svaimi intaresami. Jość biznesoŭcy, jakija sprabujuć mieć «dach» u dziaržaŭnych strukturach, siarod čynoŭnikaŭ. Pry takoj sistemie isnujuć karupcyjnyja hrupy. Ale heta, na pohlad palitołaha, nie transfarmujecca ŭ niejkuju palityčnuju baraćbu. Jość i «paddyvanovaja» baraćba, ale jana praktyčna nie vychodzić na pavierchniu.
Kali havaryć pra asobaŭ, vakoł jakich farmujucca niejkija hrupy ŭpłyvu, to treba adznačyć, što ŭ Biełarusi ŭ pieršuju čarhu ŭpłyŭ akazvaje nie čałaviek, a pasada, jakuju jon zajmaje: «Kali čynoŭnik raście, to vakoł jaho farmirujucca niejkija hrupy ŭpłyvu. Ale jak tolki jon stračvaje pasadu, to hetyja hrupy ŭpłyvu raspadajucca».
Prykmietami ŭpłyvu Karbalevič nazyvaje toje, što hetyja ludzi čaściej zjaŭlajucca na niejkich naradach u Łukašenki. Siarod takich ludziej — kiraŭnik Administracyi prezidenta Ihar Sierhiejenka, premjer-ministr Raman Hałoŭčanka, kiraŭniki siłavych struktur — Alaksandr Valfovič (staršynia Rady biaśpieki), staršynia KDB Ivan Cierciel, ministr unutranych spraŭ Ivan Kubrakoŭ. Pavialičyłasia palityčnaja vaha hienieralnaha prakurora Andreja Švieda.
A vakoł Viktara i Dźmitryja Łukašenkaŭ, na dumku Karbaleviča, farmirujucca niejkija kamiercyjnyja struktury, jakija ź ich dapamohaj atrymlivajuć kamiercyjnyja lhoty, i nie bolš za toje.
«Dźmitryj Łukašenka nikoli nie pretendavaŭ na niejkuju palityčnuju rolu. A što tyčycca Viktara, to paśla 2020 hoda jon straciŭ tuju palityčnuju vahu, jakuju mieŭ, razam z pasadaj pamočnika prezidenta pa nacyjanalnaj biaśpiecy. Ciapier jon nie maje nijakich palityčnych pasad. Prezident Nacyjanalnaha alimpijskaha kamiteta — heta nie dziaržaŭnaja pasada. Farmalna Alimpijski kamitet — hramadskaja arhanizacyja. Jon vykonvaje niejkija dalikatnyja, śpiecyfičnyja zadańni baćki».
Premjer-ministr Raman Hałoŭčanka, u acency Karbaleviča — asoba, jakaja nie pretenduje ni na vypracoŭku, ni na praviadzieńnie samastojnaj ekanamičnaj palityki.
«Jaho papiaredniki sprabavali ładzić bolš samastojnuju palityku. I Łukašenka navat ź imi spračaŭsia, krytykavaŭ. Tamu hetaja fihura mienš važkaja na pasadzie, čym papiaredniki».
Prysutnaść u atačeńni Łukašenki Natalli Kačanavaj palitołah tłumačyć jaje addanaściu. «Dla jaje Łukašenka zjaŭlajecca palityčnym kumiram. Jana dobry vykanaŭca. Joj možna davać adkaznyja daručeńni i jana ich vykonvaje. Pry hetym jana nie pretenduje na niejkuju samastojnuju rolu ci liniju. I Łukašenku heta padabajecca».
Jak projduć vybary 2025 hoda
Karbalevič upeŭnieny, što Łukašenka pojdzie na nastupnyja prezidenckija vybary. Adnačasova jaho abiaruć i staršynioj Usiebiełaruskaha narodnaha schodu. Pry hetym vybary projduć biez realnych apanientaŭ, a buduć «zusim aniekdatyčnyja fihury». Palitołah ličyć, što na vybarach nie budzie realnych naziralnikaŭ, naprykład, ad ABSIE. Nie buduć stvorany ŭčastki dla hałasavańnia ŭ zamiežžy. Sami kabinki dla hałasavańnia pakinuć adkrytymi.
«Elemient viartańnia da savieckich vybaraŭ budzie našmat bolšym, čym heta było dahetul», — havoryć palitołah.
Kali ž havaryć ab imidžy Łukašenki pierad budučymi vybarami, to Karbalevič źviartaje ŭvahu, što ciapier padčas intervju zamiežnym žurnalistam Łukašenka padkreślivaje, što jon daŭno ŭžo ŭ palitycy: «Vobraz mudraha palityka, palityčnaha patryjarcha, jaki šmat što viedaje, šmat pry ŭładzie. Druhoje, heta sproba skazać, što mienavita na im trymajecca stabilnaść, ułada, paradak, biaśpieka i mir u Biełarusi».
Hladzicie całkam:
Jak žyvie i čym zajmajecca Kryścina Mocnaja — mierkavanaja dačka Alaksandra Łukašenki22
Jak žyvie i čym zajmajecca Kryścina Mocnaja — mierkavanaja dačka Alaksandra Łukašenki
Viarnuŭsia z vajny, uładkavaŭsia ŭ Varšavie, pasvaryŭsia z usimi — i źnik. Pryjacieli pra eks-kalinoŭca Maksima Ralko, jakoha zatrymali ŭ Biełarusi1515
Kamientary