Viersija pana prachviesara pra handl rabami ŭ Navahradku dazvalaje pa novamu zirnuć na situacyju va Uschodniaj Jeŭropie pad čas manhoła-tatarskaha našeścia. Raniej ličyłasia, što tatary zachoplivali raboŭ pry svaich kryvavych nabiehach na ŭschodniejeŭrapiejskija ziemli. U realnaści jany kazali chatnim, što iduć u nabieh, sami pry hetym zavalivalisia ŭ kabaki haradzišča Mienka, dzie pjanstvavali niekalki miesiacaŭ, a toje j hod. Potym išli zatarvacca na rynak Navahradku. Pa viartańni jany pryhoža raspaviadali arabskim kabinietnym historykam pra svaje vialikija podźvihi ŭ dalokich dzikunskich ziemlach.

Pustoje ŭsio heta. "...voś, miarkuju, adnym sposabam nie mahli prakarmić siabie, a voś, miarkuju, inšym sposabam mahli..." Navošta hetyja partyi novaha revalucyjaniera ad historyi, jaki svaje asobnyja zdahadki i hipotezy, starajecca naviazać jak absalutna dakazanuju ŭładkavanuju kancepcyju? Nivodnaha dokazu, a stolki słoŭ! " Kryžaki napadali na Litvu, p na Ruś nie napadali..." Ana, tak i hladzieli tyja kryžaki, dzie stajać słupy "pahrankamiteta". Napadali, dzie mahli, dzie płanavali zdabyčy, dzie viedali miascovaści i h.d. Navahradak i sapraŭdy na toj čas byŭ ci nie samym bahatym i technałahičnym horadam Jeŭropy, ščylnaść na 1 m² załatych, juvielirnych kaštoŭnaściaŭ była samaja vysokaja ŭ Jeropie pavodle śviedčańnia archieołahaŭ. Za savieckim časam archieołahi ź Leninhrada pierkapaoi uvieś Navahradak za 20 hadoŭ svajoj pracy. Jość śviedčańni vysokich technałohij, pieradavych vytvorčaściaŭ, bahaćcia ramieśnikaŭ i astatnich hramadzian, znojdzieny skarby i asobnyja maniety kanviertavanych u śviecie valut taho času. Ale... Nie znojdzieny śviedčańni handlu rabami. Niama ni takich dakumientaŭ, ni takich artefaktaŭ, uvohule ničoha. Voś majsterni juvieliraŭ ź instrumientami znojdzieny i ŭ staražytnym Navahradku i ŭ staražytnym Połacku, viadoma pra ekspart i impart praz Ryhu, ad samaha utvareńnie Ryhi i až da raździełu Rečy Paspalitaj. Ale ničoha nie čuvać i nie vidać, što b namiakała na "hipotezy" Łatyšonka. Mnie nie cikava, što tam "ia miarkuju, ja dumaju" u hałavie jašče adnaho sušukalnika słavy Hierastrata. Dokazy davaj! Pierš čym abviarhać taho ž Jermałoviča, rekamienduju spačatku navučycca ŭ taho ž Jermałoviča adkazna stavicca da krynic, vysnoŭ i ŭłasnych słovaŭ.

Pabudavać Horadniu takoj, jakoj jana była, niemahčyma siłami tubylcaŭ. Heta prajekt Kijeva, jaki pryznačyŭ ahramadnyja hrošy, kab za karotki čas pabudavać horad, čyje pabudovy nie sastupali ničym połackim.

I dzie choć jakija dokazy pra "niemahčyma" i pra "ahramadnyja hrošy"? Kolki było hrošaj? Dzie śviedčańni vydatkaŭ Kijeva na Harodniu? Dzie tyja karavany, što vieźli praz puščy
(užo śmiešna) valutu, zołata i srebra? I tak na kožnym słovie.

Každyje šovinisty s vostoka ili zapada hnut v nužnuju im storonu.

Očień strannaja formulirovka o hrabiežach: Litovcy nas nie hrabili, a hrabili tie s Vostoka (nie budiem nazyvať kto), no oni vsio ravno chorošije a vo vsiom vinovaty litovcy:
... "Zato tie, s vostoka, atakovali našich. Tak čto my i tak płatili za tie nabiehi litovciev na vostok Rusi», — zamiečajet profiessor."

Kožny choča być aryhinalnym. I Łatyšonak tudy ž. Połacak pabudavaŭ Safiju, stvaryŭ dziaržavu až da Bałtyki. Ale Navahradak "nie moh razbahacieć" na vykštałconym ramieśnictva, i Harodniu "nie mahli pabudavać tubylcy"... Božuchna...

Što jen miele? Pieršaje da jaho pytańnie: Dzie ŭ tyja časy była Žmudź i chto takija žajmaty? Druhoje pytańnie čamu žajmaty Apošnimi dałučylisia da Vialikaha Kniastva Litoŭskaha? Kniastva mieła nazvu Vialikaje Kniastva Litoŭskaje Ruskaje i Žajmockaje (i inšych ziamiel). Redakcyi šanoŭnaj NAŠAJ NIVY raju usie ž pačytać i raspaŭsiudžvać našych biełaruskich historykaŭ taho ž Mikałaja Jermałoviča jaki śpiecyjalna dla žajmatau napisaŭ knihu na rasiejskaj movie "Biełorusskoje hosudarstvo Vielikoje kniažiestvo Litovskoje" i nie raspaŭsiužvać mifałohiju maskoŭskich šavianistau jakaja vielmi padabajeca žajmatam ab tym što jany, žajmaty, niby niekaha zachapili. Dla historyi nahadaju što ziemli tahačasnaj Čornaj Rusi z Navahradkam nazyvali Litvoju. Mienavita adsiul z terytoryi sučasnaj Biełarusi i pajšło Litoŭskaje kniastva ź pieršaju stalicaju ŭ Navahradku. Bolšaść ziamiel da kniastva dałučyłasia praz dypłamatyju bo naležyła abaraniacca ad kryžakoŭ dy tatar. Na ziemlach zachoŭvalisia svaje paradki i nia chto nie lez va ŭnutranyja spravy. Kniastva mieła nazvu Vialikim Litoŭskim kali da jaho dałučylisia amal usie siońniašnija ziemli Biełarusi. A nazva Vialikaje Kniastva Litoŭskaje i Ruskaje bała atrymana kali da kniastva pry Alhierdzie była dałučanaja vyzvalenaja ad Adrdy častka Kijeŭskaj Rusi razam z Kijevam i nizam Dniapra. Zatym dałučyŭsia Smalensk. A voś Žajmoć (siońniašniaja Letuva) dałučyłasia apošniaju da Vialikaha Kniastva Litoŭskaha i tady kniastva pačało nazyvacca Vialikaje Kniastva Litoŭskaje Ruskaje Žajmockaje i inšych ziamiel. Mova ž dziaržaŭnaja ŭ Kniastvie była tahačasnaja stara biełaruskaja jakuju dobra razumieli jak biełarusy tak i ŭkraincy. Tamu navat siońnia jak biełarusy, tak i ŭkraincy pračytajuć ŭ aryhinale STATUT VKŁ 1588 hodu, a voś žajmaty jakija jak ličać siabie "zachopnikami" skraŭšy našu histaryčnuju nazvu, movu Statuta VKŁ 1588 nie razumiejuć ni na kirylicy ni na łacinkie.

Itches, fołk chistori. Ty poprobuj počitaj etot statut. Odna bielibirda.

Zastałosia tolki pračytać frazu "aficyjnaja historyja da hetaha času nie moža adkazać na hetaje pytańnie" i usio stanie na svaje miescy. Moža sp. Łatyšonak i maje racyju, ale chaciełasia b jaho hipotezy pračytać u vyhladzie navukovaha teksta, sa spasyłkami na ŭsie fakty i h.d. A to z takim pośpiecham "alternatyŭnymi idejami raźvićcia Biełarusi" možna biaskonca zaśmiečvać internet -- i šakavalnyja hipotezy prapanavaŭ, i ŭ "aficyjnych historykaŭ" plunuŭ i pasramiŭ ich, i nie napružvajeśsia pryvodzić dokazy svaich "faktaŭ". Tady čamu Navahradak nie raskvitnieŭ ad handlu pavietram, ale ad handlu rabami? Ci čamu Kijeŭ vyłučyŭ hrošy na pabudovu Harodni, a nie inšapłaniecianie? Tak jašče b  nievierahodniej i alternatyŭniej hučała b! Chaciełasia b arhumientaŭ, a nie pustych razvažańniaŭ. 

Jość arabskija krynicy i nidzie Navhradak nie ŭzhadvajecca jak jak centr handlu rabami. Navat łohiku naŭprost uklučyć. Chto pryjazžaŭ ŭ Navahradak za rabami? Osmany, piersy, tatary? Śmiech. I jak by jany dabiralisia da Navahradka, kali tady daroh nie było, a ŭsie šlachi byli račnyja? Łatyšonak pačaŭ stvarać alternatyŭnuju historyju Biełarusi. 

Da kanca nie dačytaŭ bo nie vytrymaŭ tracić čas na toje kab čytać biazhłuździcu ad ludziej jakija nie viedajuć elemientarnaha što histaryčnaja Žajmoć heta sučasnaja Letuva, a histaryčnaja Litva heta sučasnaja Biełaruś. Histaryčnaja Ruś heta ž sučasnaja Ukraina.

Mikoła Jermałovič.
Biełaruskaja dziaržava Vialikaje kniastva Litoŭskaje.

Ustupnaje słova

Zahałovak hetaj knihi nie moža nie vyklikać vidavočnaha ździŭleńnia ŭ čytačoŭ. I sapraŭdy, dziaržava biełaruskaja, a nazvu maje litoŭskuju. Tym bolš, što ŭ histaryčnaj navucy zamacavałasia śćviardžeńnie, što Vialikaje kniastva Litoŭskaje (VKŁ) było litoŭskaj dziaržavaj u sučasnym značeńni hetaha słova, što jaho ŭtvareńnie pačałosia z zavajavańnia litoŭskim kniaziem Mindoŭham u siaredzinie 13 stahodździa šerahu biełaruskich ziemlaŭ, i ŭ pieršuju čarhu tak zvanaj Čornaj Rusi z horadam. Zdavałasia b, što takaja redkaja ŭ navucy adnadušnaść hruntujecca na biassprečnych histaryčnych źviestkach. Ale jašče ŭ svoj čas było skazana, što „ŭ dakładnych krynicach nie dajšło da nas nijakich źviestak ab zavajovie Litvoj hetaj terytoryi”. Z taho času prajšło bolš za 100 hadoŭ, ale paśla nie źjaviłasia nivodnaj krynicy, jakaja b paćviardžała litoŭskuju zavajovu jakoj-niebudź biełaruskaj ziamli.

Navat V.Pašuta ŭ svajoj pracy ab zaćviardžeńni Litoŭskaj dziaržavy, dzie možna było b šukać detalovaha razhladu hetaha histaryčnaha fakta, havoryć pra jaho jak by mimachodź „U Čornaj Rusi, jakoj Mindoŭh zavałodaŭ u 40-ch hadach 13 stahodździa, kniažyŭ jaho syn Vojšałk”. I ŭsio ž… hety daśledčyk, kniha jakoha spryjała jašče bolšamu ŭmacavańniu ŭ našaj histaryjahrafii śćviardžeńnia ab litoŭskaj zavajovie Biełarusi, vierahodna, nie byŭ pierakanany ŭ pravilnaści hetaha i inšych svaich tezisaŭ, źviazanych z utvareńniem i dalejšaj historyjaj VKŁ, pakolki rachunak nieabchodnym zajavić: „Dalejšyja pośpiechi našaj navuki, moža być, pryviaduć da nastupnych pośpiechaŭ našaj navuki, moža być, pryviaduć. Tak, pierahlad nieabchodny. Sučasnaja histaryčnaja navuka nie moža mirycca ź biazdokaznymi śćviardžeńniami, apoviad ab utvareńni VKŁ i jaho dalejšaj historyi pavinien być pryviedzieny ŭ adpaviednaść z histaryčnymi źviestkami.
——— čytajcie ŭ interniecie Mikoła Jermałovič ——
Biełaruskaja dziaržava Vialikaje kniastva Litoŭskaje ——kab viedali svaju historyju i mahli adkazać ŭsim tetym mifałahataram jakija pa siońniašni dzień niasuć biazhłuździcu.

«Drievnije litovcy»…. «profiessor»😂. jeśli v Našiej Nivie jeŝie ostaliś žurnalisty, to śledujuŝije «rieportaži» na etu tiemu priedłahaju nie diełať čtoby nie diskrieditirovať zasłužiennoje izdanije…

śledujuŝij rieportaž dołžien byť ob Ilje Muromcie i Triechhołovom Źmieje.
I profiessor najdietsia, jeśli chorošo poiskať.

[Red. vydalena]

Ludzi redakcyi ! Vy --  BIEŁARUSY? Ci prosta žurnalisty dla siensacyj i"rejtinhu" vašaha sajta?..:::::
Łatyšonak- heta polskaja haŭno, jaki maskirujecca pad biełarusa. Jon razburaje Historyju biełaruskaha etnasa, asłablaje biełaruskuju identyčnaść.
Jahony starčeski marazm źniščaje  usialakuju maral.
Dla mianie nie dziva.
Ja viediu (jon sam mnie kazaŭ) jak u 90-ch jon kraŭ hrošy  USA hrantaŭ
kab kupić siabie aŭta. Tak i mianie vučyŭ.

Biełarusy heta substrakt roznych plamionaŭ bałckaha i słavianskaha pachodžańnia z poźnim dadatkam tatarskich henaŭ ....nie laniciesia, a zrabicie analiz svajho hapłatypu,...čystakrounyja?....

Provieł maleńkoje i śledovanije . Naprimier, Novohrudok był časťju VKŁ so vriemien kniažiestva Mindouha . Pri etom eto był vielikokniažieskij horod, a nie udielnoje kniažiestvo.

Kstati takich prieciedientov dovolno mnoho. Naprimier, stoliciej Śviaŝiennoj Rimskoj Impierii Hiermanskoho Naroda był horod Praha. Kohda Mańčžury zavojevali Kitaj oni, pierienieśli stolicu v Piekin i t.d.

A, tak vot otkuda rastut u mientalitieta po 500, jeŝie so vriemien Mindovha.