Papoŭ: Naš vorah — nie taki vialiki, heta ŭsio tyja ž 3%, i jano vylezie
«Baču, što pavialičvajecca razryŭ pamiž tymi, chto źjechaŭ ź Biełarusi, i tymi, chto zastaŭsia. Abodva baki kryŭdziacca adzin na adnaho. Ja za toje, kab ludzi razumieli, što naš vorah — nie taki vialiki, heta ŭsio tyja ž 3%», — kaža sambist-čempijon Ściapan Papoŭ. Ničoha nie minuła: «Kali ty maŭčyš, ty kopiš heta ŭ sabie, i jano vylezie tak, što mała nie pakažacca». I raskazvaje pra svajo adkryćcio Jeŭropy. «U Jeŭropie luby kurjer na rovary zarablaje bolš, čym u Biełarusi čempijon śvietu». «Hałoŭny vorah — idei «ruskaha śvietu», — prychodzić da vysnovy Papoŭ. Vialikaja hutarka z «Našaj Nivaj» pra emihracyju, spartyŭnaje supraciŭleńnie i aryšt paplečnika, a taksama pra toje, što zaraz musić rabić kožny biełarus.
Pra pierajezd u Polšču
Papoŭ źjechaŭ ź Biełarusi bolš za hod tamu, padčas Alimpijskich hulniaŭ u Tokia. Spačatku nakiravaŭsia ŭ Turcyju, dzie chacieŭ pravieści adpačynak i zaadno pahladzieć, jak buduć raźvivacca spravy na radzimie. Potym biełarus zrazumieŭ, što dachaty viartacca niebiaśpiečna, i zastaŭsia ŭ Turcyi, dzie prachodziŭ anłajn-navučańnie pa pracy.
Paźniej Ściapan apynuŭsia va Ukrainie, a potym tudy pryjšła vajna. Raskazvaje, što dumaŭ paźbiehnuć druhoha vyhnańnia, ale parazmaŭlaŭ ź siabrami — ukrainskimi sambistami — i ŭbačyŭ, što jamu niama čaho rabić va Ukrainie:
«U Kijevie było niebiaśpiečna ź biełaruskim pašpartam — było niezrazumieła: ci pryjduć ruskija, a dla ruskich ja vorah, i ŭkraincy taksama mohuć mianie tak uspryniać. Pajechaŭ u Lvoŭ, ubačyŭ, jak tam chłopcy słužać u terabaronie, i zrazumieŭ: heta ich kraina, i jany jaje buduć abaraniać da apošniaha. U mianie zakančvaŭsia termin dziejańnia dakumientaŭ, i treba było vyjechać, tamu ja pajechaŭ u Polšču».
Ciapier Ściapan va Urocłavie — vialikim horadzie na paŭdniovym zachadzie Polščy. Sambist raskazvaje, što heta horad z dobraj biełaruskaj supołkaj, jaki troški nahadvaje Minsk: «Padobny pa płoščy, nie nadta maleńki i nie nadta vialiki, ludziej žyvie troški mienš, čym u Minsku. Niama chmaračosaŭ, jak u Varšavie, ničoha nie napružvaje, pryhožy stary horad. Spadabałasia, što jon adzin z samych ciopłych u Polščy, pobač znachodziacca Čechija i Hiermanija, tak što raźmiaščeńnie duža dobraje».
U žniŭni hetaha hoda da biełarusa pryjechała žonka ź dziećmi, i razam jany časta padarožničajuć pa krainie.
Sam Papoŭ maje dźvie padpracoŭki, apisvaje ich jak «fizičnuju i źviazanuju z pracaj na kampjutary», a taksama nabiraje achvotnych patreniravacca ŭ jaho. Svaju zału mužčyna pakul adčyniać nie hatovy, raskazvaje, što niama žadańnia zaraz pracavać nad hetym 24 na 7
i pryzvyčajvacca da žyćcia ŭ Polščy, chacia i kaža, što polski mientalitet jamu padajecca blizkim da biełaruskaha. Čakaje, što budzie dalej, i naziraje za padziejami va Ukrainie.
Spartsmien dzielicca nazirańniami pa viečnaj temie biełarusaŭ, chto pakinuŭ krainu i nie pajšoŭ na heta:
«Baču, što pavialičvajecca razryŭ pamiž tymi, chto źjechaŭ ź Biełarusi, i tymi, chto zastaŭsia. Abodva baki kryŭdziacca adzin na adnaho, zaklikajuć da niečaha. Ja za toje, kab ludzi razumieli, što naš vorah — nie taki vialiki, heta ŭsio tyja ž 3%.
Nie treba dałučać da ich tych, chto maŭčyć, bo jany pieratvoracca ŭ 60—70%.
Ad hetych 3% treba adździalicca, a ŭsim astatnim varta być razam. Abaviazkova budzie druhaja chvala pratestu, i abaviazkova budzie horš. Da hetaha treba rychtavacca i maralna, i fizična, pracavać nad svajoj śviadomaściu. A jašče
treba dapamahać adno adnamu, i, kali budzie druhaja chvala, być razam, kab pakazać našu moc i adzinstva. Tolki tak my zmožam stać sapraŭdnymi biełarusami i abaranić svaju krainu, a potym budziem raźbiracca adno z adnym, bo hałoŭny vorah — ruski śviet».
Papoŭ dapuskaje, što budzie pravodzić biełaruskamoŭnyja treniroŭki pa samba. Tłumačyć heta tym, što na radzimie ciapier być biełarusam ciažka, ale možna stać sapraŭdnym biełarusam i tady, kali ty adtul źjechaŭ, być biełarusam u dušy i nie zabyvać pra heta, vyvučać movu, historyju i astatniaje, čym my adroźnivajemsia. Ściapan taksama ličyć, što jak spartsmien jon musić pakazvać biełarusam, što treba trymać siabie ŭ dobrym fizičnym stanie.
Pra Fond spartyŭnaj salidarnaści i maŭklivych spartsmienaŭ
Pa mahčymaści Ściapan dapamahaje Biełaruskamu fondu spartyŭnaj salidarnaści: padtrymlivaje antyvajennuju dekłaracyju ad BFSS, prapanoŭvaŭ usim znajomym spartsmienam jaje padpisać. Papoŭ miarkuje, što va ŭmovach vajny dziejnaść fondu dapamahaje zachavać dobraje staŭleńnie da biełarusaŭ: «Toje, što my možam — heta naładžvać adnosiny praz sport, i ja za toje, kab kožny z nas razmaŭlaŭ z ukrainskimi spartsmienami, danosiŭ da ich, što my nie za ruskich, što my, biełarusy, žadajem žyć volna i my suprać Łukašenki i jaho niezakonnaj ułady.
Kali nie budzie takich spartsmienaŭ, jak my, jakija adkryta padtrymlivajuć Ukrainu, to čym my adroźnivajemsia ad ruskich? Ničym. Heta budzie aznačać, što my za vajnu, što my chočam być Rasijaj i z Rasijaj, heta značyć, suprać Ukrainy i Jeŭropy. Tady budzie ciažka ŭsim biełarusam: i tym, chto źjechaŭ, i tym, chto zastaŭsia».
Biełarus raskazvaje, što dla jaho maŭčańnie ŭ takija časy amal što roŭnaje padtrymcy vajny, ale ŭ toj ža čas jon nie žadaje zaklikać svaich kaleh adkryta vykazvacca. Kali chtości publična maŭčyć, ale niešta piša ŭ asabistyja paviedamleńni ŭkraincam, niešta danacić, to heta, ličyć Ściapan, nie maŭčańnie. Ciapier u Biełarusi adkryta vykazvać svaju pazicyju nielha, i reč nie tolki ŭ palitycy: «Kali adkryta admovicca vystupać na spabornictvach z ruskimi, budzieš pakarany, i navat kali admovišsia ad niečaha niepalityčnaha i skažaš «nie» trenieru ci niekamu vyšejšamu, heta budzie ličycca ledź nie zdradaj».
U biełaruskim sporcie ŭsio čaściej staviać na kirujučyja pasady ludziej ź niespartyŭnym minułym, u tym liku byłych siłavikoŭ, razładu niamała spryjajuć i spartyŭnyja sankcyi za ŭdzieł Biełarusi ŭ vajnie. Papoŭ prahnazuje, jakim u takich umovach stanie ajčynny sport:
«Chutka hrošaj u sporcie stanie mienš, bo praz ban na mižnarodnych spabornictvach ludzi nie atrymajuć za ich stypiendyi. U niejki momant spartsmieny pačnuć kazać, što im ničoha nie płaciać, pastavili nad imi čałavieka, jaki zusim u sporcie nie raźbirajecca i prapanuje im zmahacca za 300 rubloŭ».
Ściapan nahadvaje pra novy zakon dla IP, jakija nie majuć prava kinuć pracu — navat kali nie atrymlivajuć prybytku, pavinny pracavać u minus. Takim ža, miarkuje jon, budzie i staŭleńnie da spartsmienaŭ — jany buduć pracavać za kapiejki i nie zdolejuć pakinuć sport: «Kali spartsmieny skažuć, što nie žadajuć treniravacca ŭ takich umovach, heta budzie ličycca zdradaj, treba pracavać biez prava zvolnicca. Takoje budzie paŭsiul, nie tolki ŭ sporcie. Vykazvać svajo mierkavańnie navat pa niepalityčnych temach — zdrada dla hetaj ułady, ty pavinien maŭčać i rabić usio, što kažuć».
Navošta tady ludzi zastajucca ŭ biełaruskim sporcie? Papoŭ ličyć, što bolšaść čakaje pieramien, šmat i tych, kamu niama kudy sychodzić i čym zaniacca. U spartsmienaŭ jašče jość nadzieja, što jany pajeduć na novuju alimpijadu, chacia i nievialikaja. Pradstaŭniki niealimpijskich vidaŭ sportu buduć, jak i raniej, jeździć na turniry, ale heta nie toj sport, što patrebny režymu, kab pakazvać svaju ŭładu i ściah na spabornictvach, dy i ściaha ŭžo nie budzie.
Sam Ściapan nie vieryć u toje, što aficyjnaja biełaruskaja delehacyja budzie na Hulniach-2024, bo ŭžo iduć kvalifikacyjnyja turniry, dzie dajuć licenzii na Hulni, i biełarusy da ich nie dapuščanyja. Jakaja alimpijada z ruskimi, pytajecca sambist? A biełarusy ž vybrali adziny šlach z Rasijaj.
Ale ž usio heta nie značyć, što biełarusaŭ na Hulniach nie budzie: «Fond [spartyŭnaj salidarnaści] sprabuje zrabić tak, kab biełaruskija spartsmieny zmahli vystupać na alimpijadzie, ale tolki tyja, chto adkryta vykažacca suprać vajny. Bo spartsmien nie musić maŭčać, jon pavinien być ruparam miru. A kali spartsmien lepić na siabie litaru Z ci adkryta padtrymlivaje dziejańni nielehitymnaj ułady, jakaja katuje svoj narod, heta ŭžo nie spartsmien, a prapahandyst».
Taksama, raskazvaje Ściapan, Fond sprabuje niejak zachavać sport u Biełarusi. Bo kali atlety buduć razumieć, što sportu na radzimie nie budzie, tyja ź ich, kamu ŭzrost jašče dazvalaje, buduć źjazdžać i sprabavać vystupać za miažoj. Ale treba nie tolki dapamahać, ale i mieć instrumient pakarańnia dla tych, chto padtrymlivaje ŭładu i vajnu. Im, ličyć Papoŭ, nie miesca na mižnarodnych turnirach — niachaj zmahajucca adno z adnym ci z tymi rasijanami, jakija taksama za vajnu.
Pra zatrymańnie Chamutoŭskaha i rolu spartyŭnaha supraciŭleńnia
U kancy vieraśnia biełarusaŭ šakavaŭ aryšt Vasila Chamutoŭskaha, znakamitaha bramnika, jaki pryjechaŭ u Minsk na lačeńnie. Ciažka jaho ŭspryniaŭ i Papoŭ, jaki dobra viedaje Chamutoŭskaha: «Vasil vykazaŭ svaju pazicyju, na jakuju jon mieŭ poŭnaje prava. Jon vystupiŭ suprać vajny, bo znachodziŭsia šmat času va Ukrainie i viedaŭ usio, što tam adbyvajecca. Pasty jaho byli łajtovyja, jon šmat vyjazdžaŭ ź Biełarusi i pryjazdžaŭ tudy. Vasil nie byŭ takim aktyŭnym, jak ja, jaki źjechaŭ i moža vykazvacca adkryta.
Zrazumieła, što heta była pomsta z boku režymu, pakazčyk jaho słabaści.
Nie maju nijakaha strachu praz usio heta, adčuvaju tolki złość i žadańnie rabić niešta dalej.
Šmat kaho paśla aryštu Chamutoŭskaha ździviła, što taki viadomy dziejač spartyŭnaha supraciŭleńnia naviedvaŭ Biełaruś. Ale, tłumačyć Ściapan, bramnik chacieŭ źjazdžać z krainy tolki pa pracy, bo viedaŭ, što Biełaruś — jaho kraina, zakony jakoj jon nie parušaŭ. Vasil šmat razoŭ jeździŭ u Biełaruś, da aryštu jon pravioŭ tam šmat času i zrabiŭ apieracyju, tam jaho siamja. Tamu jon i nie byŭ duža aktyŭny, bo razumieŭ, što ciapier, kaža Papoŭ, treba žyć pa praviłach režymu.
Ciapier, praz dva hady paśla naradžeńnia spartyŭnaha supraciŭleńnia, Ściapan aceńvaje jaho rolu vysoka — nastolki, što hetaha nie čakaŭ režym. Spartsmieny, tłumačyć jon, heta nibyta mižnarodnyja dypłamaty, jakija nie zamazanyja ŭ palitycy. Jany prasłaŭlali našu krainu, dy i sport asacyirujecca ź siłaj, ciarpieńniem, metanakiravanaściu.
Ciapier, kaža Papoŭ, my zrazumieli, što hetyja asacyjacyi nie zaŭždy apraŭdanyja, ale ŭ žniŭni 2020-ha było nie tak: «Kali šmat spartsmienaŭ — vysokich, mocnych, pryhožych — vyjšła ź vialikim banieram u pieršych šerahach natoŭpu, heta było vielmi emacyjna.
Supraciŭleńnie 2020 hoda — heta ž zbolšaha emocyi, heta nie niešta spłanavanaje i ŭzbrojenaje. Usie adčuvali hetyja emocyi i duch biełaruskaha adzinstva, usie padtrymlivali adno adnaho, i spartsmieny byli častkaj hetaha duchu.
Jašče i spartyŭnyja sankcyi šmat na što paŭpłyvali, heta byli važnyja pieramohi: admiena čempijanataŭ śvietu pa chakiei i piaciborstvie, źniaćcie Alaksandra Łukašenki z pasady prezidenta NAK, tuju pasadu zaniaŭ jaho syn, ale jaho taksama dahetul nie pryznajuć u MAK, inšyja sankcyi. Heta važnyja kroki našaha ruchu, jakija paŭpłyvali na ahulny pratest».
Vajna va Ukrainie, raskazvaje Ściapan, prymusiła šmat u kim rasčaravacca — i siarod biełarusaŭ, i siarod rasijan. Ludzi, razvažaje sambist, sychodziać ad svajho ŭśviedamleńnia, ad razumieńnia važnych rečaŭ, i addajuć svoj rozum prapahandzie. Jość tyja, chto maje ŭ hetym svaje mety i karyść, ale šmat chto prosta vybiraje lohki šlach, vieryć u toje, što jamu dajuć pad nos, i nie choča raźbiracca. Papoŭ robić vysnovu:
«Naša baraćba budzie doŭhaja i budzie zaležać ad uśviadomlenaści biełarusaŭ, ale Ukraina maje tuju moc, jakaja moža abudzić jaje, jak mabilizacyja heta robić z rasijanami.
Bieź pieramohi nad rasijskaj uładaj budzie vielmi ciažka vyzvalić Biełaruś. Rasijskaja prapahanda pramyvaje biełarusam mazhi, i za hod paśla taho, jak ja źjechaŭ, kraina stała zusim inšaja. Prapahanda dabrałasia da maich znajomych, jakija ličać, što rasijskija vajskoŭcy nas achoŭvajuć ad napadu Polščy. Chacia vajna — heta i drenna, ale jana paskaraje praces evalucyi śviadomaści. I sprava kožnaha biełarusa — zmahacca i danosić spačatku da kožnaha navokał, a potym i da ŭkraincaŭ, što my ź imi i my za ŭśviadomlenaść».
Pakul idzie hety praces, Papovu nie chočacca pryzvyčajvacca da žyćcia ŭ Polščy — tym nie mienš, jon chodzić na kursy pa polskaj movie. Źbirajecca pravodzić treniroŭki, ale budzie rabić heta nie dziela hrošaj, bo jamu jość dzie zarabić.
U Jeŭropie, zaŭvažaje Ściapan, heta našmat lahčej, čym u Biełarusi, bo luby kurjer na rovary tut zarobić bolš, čym u Biełarusi čempijon śvietu.
U časy, kali Papoŭ jašče byŭ u biełaruskim samba, prezidenckaja stypiendyja za čempijonstva śvietu składała 1500 rubloŭ, heta 600 dalaraŭ, a kurjery ŭ Polščy, kali chutka jeździać na rovary, zarablajuć 1000—1500 dalaraŭ. U Jeŭropie, tłumačyć biełarus, atrymać 1000 dalaraŭ zarobku niaciažka, a stać čempijonam śvietu nie nadta prosta, tym bolš stypiendyju tabie dajuć na hod-dva.
«U samba takija zarobki, moža, i zaraz zastanucca, bo sambistaŭ nie zabanili na mižnarodnych turnirach. Nikomu ŭ MAK hety sport nie cikavy, bo baniać u pieršuju čarhu ŭ alimpijskich vidach sportu, ale dabiarucca i da sambistaŭ. Navat dla biełarusaŭ samba — heta ciapier mazol: maŭlaŭ, my, pryziory alimpijskich vidaŭ sportu, nie možam atrymać prezidenckuju stypiendyju, a sambisty pajechali i atrymali 30 stypiendyj. Šmat krain bajkatujuć ciapierašnija turniry pa samba, i mocnyja spartsmieny tudy nie pajeduć, bo samba — heta całkam rasijski vid sportu, jaki zaležyć ad rasijskich hrošaj. Kali Ukraina pierastała ŭdzielničać u turnirach pa samba, jana zaklikała i inšyja krainy admovicca ad hetaha, ale šmat chto tudy pajechaŭ, kab atrymać rasijskija hrošy.
Samba pieratvorycca ŭ adzin z nacyjanalnych vidaŭ sportu, jaki budzie apłačvać Rasija. Takich vidaŭ šmat, taja ž baraćba na pajasach. A samba jak mižnarodny vid sportu budzie pamirać i pierastanie cikavić choć niekaha. Kali pryjdzie čas raźbiracca, što takoje samba i chto jaho spansuje, jano pazbavicca luboj mižnarodnaj padtrymki», — padsumoŭvaje Ściapan.
Što da palityki, to sam režym svaimi dziejańniami šturchaje, kab tyja, chto za svabodu, praciahvali zmahacca. Tak, ludziej, chto ŭnutry krainy, aryšty pužajuć i prymušajuć maŭčać.
«Ale kali ty maŭčyš, ty kopiš heta ŭ sabie, i jano vylezie tak, što mała nie pakažacca».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary