Kultura

«Pieravaha na PRADMOVA zaŭsiody była ŭ biełarusaŭ»: čamu arhanizatary fiestyvalu vymušanyja kazać pra Dolina, a nie pra Niaklajeva i Michnika

Jakim čynam kanceptualna farmiravałasia prahrama «Pradmovy-2022», pieršy raŭnd jakoj adkryvajecca zaŭtra ŭ Tbilisi? Ci byli paznačany peŭnyja sensavyja linii? Uličvalisia etyčnyja momanty? Jakim čynam u joj uźnikli rasijskija śpikiery? Čamu nielha było zaprasić biełaruskich kinakrytykaŭ, jakija b raspaviali pra biełaruskaje kino? Dy na jakija padziei fiestyvalu, niahledziačy na ŭsie sprečki, varta źviarnuć uvahu? Z hetymi pytańniami da kamandy foruma źviarnuŭsia sajt Reform.by i na ich adkazała staršynia Biełaruskaha PENa i suarhanizatarka fiestyvalu PRADMOVA Taćciana Niadbaj. 

«Vielmi doŭha abmiarkoŭvali (jašče da vajny), ci pravodzić sam fiestyval»

— Taćciana, jakim čynam kanceptualna farmiravałasia prahrama «Pradmovy-2022»? Jakim forum intelektualnaj knihi bačyŭsia kamandzie fiestyvala sioleta — u taki składany i ciažki čas? Jakija pazicyi byli dla vas pryncypovymi ŭ farmiravańni festu?

— Kanceptualna arhanizatary zychodzili ź idei Domu. Siońnia šmat chto z nas apynuŭsia ŭ zamiežžy, biez mahčymaści ŭ blizkaj pierśpiektyvie być doma. Byvaje, što ty znachodzišsia ŭ niekalkich dziasiatkach kiłamietrach ad biełaruskaj miažy, što da jaje rukoj padać, a hety šlach dadomu ŭžo ciapier zajmaje miesiacy i hady. My chacieli zrabić utulnaj prastoru vakoł siabie ŭ tych miescach, dzie siońnia znachodzimsia, stvaryć uražańnie i adčuvańnie doma dla siabie i inšych biełarusaŭ — Hruzii, Polščy, Litvy. Spačatku była i Ukraina, viadoma, ale z pačatkam vajny stała zrazumieła, što heta niemahčyma. Dom — heta i skarynaŭskija «viry svoja», i bykaŭskaja «Doŭhaja daroha dadomu».

Što da prahramy — tradycyjna jana farmavałasia pieravažna z zajavak praz adkryty nabor i rekamiendacyi i tolki ŭ niaznačnaj častcy praz metavyja zaprašeńni samich arhanizataraŭ. Zvyčajna zajaŭki na fiestyval padavalisia ad biełaruskich vydaviectvaŭ i kniharaspaŭsiudnikaŭ, jakija byli zacikaŭlenyja ŭ pramocyi vydadzienych knih. Ale asablivaść situacyi hetaha hoda ŭ tym, što niezaležnyja vydaviectvy ŭ Biełarusi aktyŭna źniščajucca, byvaje, viadzieš ź niekim pieramovy, a nazaŭtra situacyja ŭžo zusim inšaja…

Taćciana Niadbaj na fiestyvali «Pradmova» ŭ 2020 hodzie. Krynica fota: facebook.com/pradmova.

Pry hetym šmat biełaruskich ŭdzielnikaŭ z hoda ŭ hod zajaŭlajecca na fiestyval samastojna i dla mianie heta vielmi kaštoŭny momant: u našaj prastory šmat kryŭdaŭ, što niekaha niekudy nie paklikali i nie zaprasili, a tut fiestyval stvaraje adkryty ŭvachod, i možna zajavicca sa svajoj imprezaj.

Ale znoŭ-taki, u siońniašniaj situacyi jość čyńnik biaśpieki i heta naša balučaje miesca. Sioleta my naohuł vielmi doŭha abmiarkoŭvali (jašče da vajny), ci pravodzić sam fiestyval, ci zmohuć u im prymać udzieł tvorcy ź Biełarusi i ci budzie heta biaśpiečna dla ich… Vialiki bol arhanizataraŭ, kali ty nie možaš harantavać biaśpieku ŭdzielnikam padziei, jakuju arhanizuješ.

— Ci byli paznačanyja peŭnyja sensavyja linii, vakoł jakich budavałasia prahrama? Etyčnyja momanty?

— Z pačatkam vajny dla nas stała adnaznačnym, što treba mieć vyraznaje antyvajennaje vymiareńnie i heta, aprača linii Doma, było adnoj z sensavych linij prahramy. Prynamsi dla mianie, jakaja namahałasia ŭkłaści prahramu ŭ Varšavie. Etyčnyja momanty — nie dapuskać cenzury, ale i nie dapuskać prapahandy (u tym sensie, što nie zaprašać udzielnikaŭ, jakija b tranślavali prapahandyscki naratyŭ). Staviačy pierad saboj pryjarytet ukrainskich udzielnikaŭ, ja śviadoma nie zaprašała rasijan na placoŭku ŭ Varšavie, raźličvajučy takim čynam najbolš razharnuć ukrainskuju temu. Zrešty, nie toje, kab ja admaŭlała niekamu va ŭdziele — takoha nie było, a prosta nie hladzieła ŭ bok rasijskich udzielnikaŭ. Chacia pry hetym temu impieryi ŭ kultury (i mahčymaści supraciŭlacca joj) abmiarkoŭvać źbirałasia.

— Asnoŭnaja prahrama farmiravałasia, sychodziačy z dasłanych zajavak, prapanoŭ. Jakim zajaŭkam addavałasia pieravaha? Kamu vy vymušany byli admović?

— Zvyčajna fiestyval imkniecca zadavolić usie zajaŭki i adreahavać na ŭsie prapanovy, dasłanyja arhanizataram. Toje ž i sioleta: my zadavoli ŭsie zajaŭki, za vyklučeńniem adnoj — na žal, aŭtar nie vychodzić na suviaź. Ale kali raptam jon adhukniecca, my znojdziem mahčymaść dałučyć da prahramy i hetuju imprezu. Jašče adnu zajaŭku praz arhanizacyjnuju nakładku my prahladzieli i zrazumieli heta ŭžo paśla publikacyi prahramy. Adnak aŭtary zajaŭki z parazumieńniem pastavilisia da hetaha.

Fiestyval «Pradmova» ŭ 2019 hodzie. Prastora OK16. Krynica fota: facebook.com/pradmova.

«Čytačy prahramy sami vyznačali chedłajnieraŭ»

— Naturalna, što fiestyval nie abychodzicca biez chedłajnieraŭ. Kaho vy zaprašali? Kaho ŭdałosia zaprasić? Ci nie było, da prykładu, idei — zaprasić Siarhieja Žadana, jakoha niadaŭna Polskaja akademija navuk vyłučała na Nobieleŭskuju premiju? ( Usie hetyja pytańni ja zadaju, kab ŭbačyć tuju pracu, jakaja zastałasia pa-za kadram)

— Pra Žadana dumali ad samaha pačatku, ja sama vielmi ŭvažliva saču za im na fejsbuku i baču, što jon šmat jeździć pa Ukrainie — i z tvorčymi vystupami, i ź inšaj dapamohaj. Ja naohuł chacieła zrabić dyskusiju z Aleksijevič, Takarčuk i Žadanom, voś tolki Siarhiju daviałosia b udzielničać, napeŭna, anłajn.

Nie viedaju, ci mahu dazvolić sabie być nastolki ščyraj u hetaj situacyi… U mianie byŭ vielmi balučy raŭnd pieramovaŭ z ukrainskimi ŭdzielnikami, kali pryčynami dla admovaŭ było toje, što fiestyval biełaruski, a ź Biełarusi laciać rakiety. Płanaŭ pa zaprašeńni było šmat, ale «padhružanaja» hetaj kalektyŭnaj vinoj i refleksijami na hetuju temu, da zaprašeńnia Žadana nie dajšła, «abłamałasia» značna raniej.

Naohuł, nie chacieła b myślić «chedłajnierami» — ni ŭ adnym našym relizie, ni ŭ adnym paviedamleńni my nie vykarystoŭvali takich paniatkaŭ, heta źnievažaje ŭsich inšych udzielnikaŭ, jakija tady atrymlivajucca dla bałastu ci jak? Voś Maksim (Maksim Žbankoŭ — zaŭv. Reform.by) vyrašyŭ, što Dolin (Anton Dolin — zaŭv. Reform.by) chedłajnier, a ŭ ich była adnolkavaja kolkaść imprez u prahramie. Atrymałasia tak, što čytačy prahramy sami vyznačali chedłajnieraŭ, ale čamuści prypisvajuć heta arhanizataram.

Ja nie maju Nobieleŭskaj premii, ale i nie adčuvaju siabie bałastam ni ŭ dačynieńni da nabielistaŭ, ni ŭ dačynieńni da bolš daśviedčanych za mianie litarataraŭ i intelektuałaŭ. Sama viedaju, što rablu časam toje, što nichto inšy nie zrobić, i ŭ hetym jość maja kaštoŭnaść. U dačynieńni da inšych dla mianie važna, što cikavaha čałaviek moža skazać, što jon značyć u prafiesijnym sensie.

Fiestyval «Pradmova-2020». Pałac mastactva. Minsk. Krynica fota: facebook.com/pradmova.

— Jakim čynam uźnikli rasijskija śpikiery? Ukrainskaja supolnaść z pačatku rasijskaha ŭvarvańnia va Ukrainu aktyŭna zajaŭlaje pra bajkot rasijskaj kultury. Padajecca, budučy kanflikt moža było pradbačyć. Čamu vy ŭsio ž addali pieravahu prysutnaści rasijskich ekśpiertaŭ u prahramie?

— U fiestyvali zaŭsiody byli zamiežnyja hości, u tym liku pradstaŭniki rasijskaj kultury. Ale troje rasijskich śpikieraŭ (chacia heta jašče vialikaje pytańnie, ci sami siabie jany vyznačajuć rasijskimi, tamu hetuju prynaležnaść ja zaraz paznačaju vielmi i vielmi ŭmoŭna) na bolš za sto ŭdzielnikaŭ — nie pieravaha. Pieravaha na fiestyvali PRADMOVA zaŭsiody była ŭ biełarusaŭ.

Biezumoŭna, my bačyli, jak razhortvajecca situacyja z udziełam ukrainskich haściej na inšych mižnarodnych imprezach, razumieli, što možna było čakać admovaŭ ukrainskich litarataraŭ ad udziełu ŭ fiestyvali ŭ adnych imprezach z rasijskimi haściami. My heta abmiarkoŭvali. Ale nam padavałasia, što roznyja placoŭki, roznyja harady — dastatkovaja dystancyja dla taho, kab troje udzielnikaŭ nie «zaminali» ŭdziełu ŭ Varšavie i Krakavie značna bolšaj kolkaści našych siabroŭ z Ukrainy.

Ci byli ŭ nas padstavy dla takich čakańniaŭ? Pierakananaja, što byli. Jašče ŭ sakaviku ŭkrainskija litaratary vystupili z zajavaj, što jany admaŭlajucca ad dyjałohu z pradstaŭnikami rasijskaj kultury da taho momantu, pakul apošni rasijski žaŭnier nie pakinie terytoryju Ukrainy. Voś ža, my i nie namahałaisia arhanizavać taki dyjałoh pradstaŭnikoŭ rasijskaj i ŭkrainskaj kultury, a tym bolš abmierkavańnie imi rasijskaj kultury. Usia razmova, dla jakoj zaprašali ŭkraincaŭ, kruciłasia b abo vakoł ukrainska-biełaruskich dačynieńniaŭ, abo vakoł ukrainskaha pytańnia i situacyi z ukrainskimi litaratarami siońnia.

Fiestyval «Pradmova-2020». Minsk. Krynica fota: facebook.com/pradmova.

«Dolin byŭ takim ža ŭdzielnikam, jak i ŭsie inšyja»

— Najbolšaje abureńnie biełaruskaj supolnaści vyklikała prysutnaść u składzie ŭdzielnikaŭ fiestyvalu rasijskaha kinakrytyka Antona Dolina, jakomu ŭzhadali hady pracy na viadomym rasijskim kanale. Vy čakali takoj reakcyi?

— Voś heta i dziŭna, i heta miesca dla postfiestyvalnych refleksij. Atrymlivajecca, što Dolin zajmaje značnaje miesca ŭ ijerarchii značnaj častki krytykaŭ, raz jamu nadajecca stolki ŭvahi. Ale voś bačycie, chtości kaža: nie viedaju, što tam Haralik (Lenor Haralik — zaŭv. Reform.by), ale Dolin i Šandarovič pavinny być abaviazkova. Niechta inšy: Šandarovič aŭtar niekalkich aniekdotaŭ, što jon tut robić? A treci kaža, što Haralik padtrymlivała biełarusaŭ paśla pratestaŭ dvaccataha hoda i Haralik adzinaja, chto maje prava być. Zmahacca z čužymi optykami i ijerarchijami — niaŭdziačnaja sprava… A sprečka siońnia nabyła ŭžo taki maštab, što nichto nikoha nie słuchaje.

— Napačatku byŭ zajaŭleny tvorčy viečar Antona Dolina. Siońnia ŭ prahramie Anton Dolin raspaviadaje pra biełaruskaje pratestnaje kino: prahrama skarektavana. Paŭtaru pytańnie adnoj majoj kalehi: čamu nielha było zaprasić biełaruskich kinakrytykaŭ, jakija b raspaviali pra biełaruskaje kino? Heta padajecca naturalnym u siońniašnim kantekście. Što b vy mahli adkazać na heta? 

— Tak, možna było b zaprasić niekaha ź biełaruskich kinakrytykaŭ dla razmovy pra biełaruskaje kino. Darečy, z samaha pačatku z udziełam Antona Dolina mierkavałasia dźvie imprezy. Adna — dyskusija nakont upłyvu sučasnaha «vajennaha» kino na farmavańnie rečaisnaści, maderavać jakuju zaprasili Volhu Ramanavu. I druhaja — niaŭdała nazvanaja «tvorčym viečaram» — razmova z Dolinym pra biełaruskaje kino. Mahčyma, było pamyłkaj adrazu davać u prahramie niapeŭnuju nazvu, ale na toj momant my nie paśpieli kančatkova zaćvierdzić pieralik filmaŭ, pra jakija budzie vieścisia razmova.

Darečy, situacyi, kali nazva ŭdakładniałasia, byli i na ŭsich minułych festach, i padčas hetaha dakładna jašče buduć karektyroŭki. Praŭda, užo nie Dolina — jon pryniaŭ rašeńnie admovicca ad udziełu. Ale davajcie ščyra: u siońniašniaj situacyi vidavočna, što dla razmovy na jakuju b temu ni zaprasili Dolina, krytyki jaho prysutnaści na fiestyvali śćviardžali b, što na hetuju temu mohuć vykazacca i inšyja.

Sustreča na «Pradmovie-2020» z Taćcianaj Zamiroŭskaj. Hutarku viadzie Alaksandra Dorskaja. Krynica fota: facebook.com/pradmova.

Dla mianie jak adnoj z arhanizatarak Dolin byŭ takim ža ŭdzielnikam, jak i ŭsie inšyja. Zaŭvažcie: mienavita dyskusii vakoł jaho piersony zrabili jaho fihuru klučavoj u dyskursie. Kali paŭsotni čałaviek spytaje «a čamu Dolin?», a arhanizatary adkažuć na hetaje pytańnie (bo nie adkazać nie mohuć), to niadziva, što my tolki pra Dolina i havorym.

Ale chto tady ŭ hetaj situacyi robić jaho hałoŭnaj piersonaj? Arhanizatary ci tyja, chto zadaje sorak dziaviataje pytańnie pra jaho? Voś i ŭ hetaj razmovie ja vymušanaja kazać pra praktyčna nieviadomaha mnie da hetaj PRADMOVA Dolina, a nie pra Niaklajeva ci Michnika, naprykład.

— Va ŭdaskanalenaj prahramie fiestyvalu, jakaja była apublikavana paśla paŭzy, jakuju ŭziała kamanda festa, źnikli sa składu ŭdzielnikaŭ mnohija imiony. U pryvatnaści, ukrainskija vystupoŭcy, biełaruskija, jakija nie pahadzilisia vystupać na placoŭcy z rasijskimi śpikierami. Hanna Sieviaryniec, Aleś Płotka, Maksim Žbankoŭ, u pryvatnaści, nie pahadzilisia z pazicyjaj fiestyvalu. Maksim hetaksama naŭzdahon źmienam u prahramie dy ŭsioj situacyi vydaŭ kałonku, u jakoj papraknuŭ «Pradmovu-2022» u taksičnaści. («Hałoŭny trabł ciapierašniaj «Pradmovy» ŭ tym, što jana režysuje nie padziei, a kanflikty» — cytata ź jaho kamientara). Jak by vy mahli prakamientavać jaho słovy? Jany padajucca vam spraviadlivymi? Sychodziačy z pazicyi kamandy, «Pradmova» bačyć siabie jak prastora prymireńnia, ale ŭ čas, kali vajna praciahvajecca, ci mahčyma heta?

— Adnosna pazicyi Maksima Žbankova ja ŭžo kazała, što nie razumieju, čamu ŭ jahonaj optycy Dolin zajmaje takoje klučavoje miesca, što hetamu treba było pryśviačać taki raznos. Na maju dumku, tam šmat pieradziorhvańniaŭ, ale ja nie chacieła b padrabiazna raźbirać kałonku Maksima, — jon maje prava na svajo mierkavańnie, ź jakim ja niazhodnaja. Ale reahavać na heta patezisna — značyć, być uciahnutaj u paradyhmu sprečki, jakaja padajecca mnie štučnym źmiaščeńniem akcentaŭ.

Maksim Žbankoŭ na «Pradmovie-2019» u Hrodna. Krynica fota: facebook.com/pradmova.

«Prahrama, jak padajecca, na lubyja husty»

— Tym nie mienš, u prahramie festu, jaki budzie ładzicca, nahadaju, u čatyroch haradach — Tbilisi, Krakavie, Varšavie dy Vilni, — vialikaja kolkaść padziej. U fiestyvali ŭdzielničajuć kala sta haściej. Pracu kamandu nie chaciełasia abiasceńvać. Na jakija b padziei vy asabista źviarnuli ŭvahu čytačoŭ?

— Prahrama PRADMOVA vielmi šyrokaja i raznastajnaja, tamu navat ciažka niešta vydzielić. Tut i prezientacyi knih, fiłasofskija dyskusii na aktualnyja temy, šmat dziciačych mierapryjemstvaŭ, muzyčnyja imprezy, nočy paezii.

U Krakavie i Varšavie my płanujem uručyć premii Biełaruskaha PENa — Alesia Adamoviča i Franciška Bahuševiča.

U Krakavie buduć prezientacyi maładastupnych u Biełarusi knih Julii Cimafiejevaj i Alhierda Bachareviča, Siarhiej Šupa pryviazie pierakład Macieja Kulbaka, a Valžyna Mort prezientuje svaju knihu paezii, vydadzienuju vydaviectvam «Januškievič». Uładzimir Arłoŭ budzie i ŭ Krakavie, i ŭ Varšavie, a Uładzimir Niaklajeŭ prezientuje svoj novy raman u Krakavie i ŭ Tbilisi. Buduć i tradycyjnyja Nočy paezii — padrabiazny skład udzielnikaŭ pa kožnym horadzie hladzicie ŭ prahramie. Ale znoŭ-taki, niekaha nie zhadać ciapier — možna pakryŭdzić. Ja b asabista vielmi chacieła trapić na sustreču ź Linor Haralik u Tbilisi.

«Pradmova-2020». Prezientacyja pierakładu knihi Januša Leona Višnieŭskaha «Kaniec adzinoty». Krynica fota: facebook.com/pradmova.

Što tyčycca kanktretnych imprez, ja b asabliva źviarnuła ŭvahu na tyja, dzie my sprabujem stvaryć placoŭku dyjałohu i sutvorčaści biełaruskich i miascovych udzielnikaŭ — z Hruzii, Litvy, Polščy… 

Kali my ŭžo apynulisia pa-za Domam, to davajcie pasprabujem lepš daviedacca adno pra adnaho i pra tuju prastoru, jakaja haścinna pryniała nas i stała našym časovym prystankam. Adam Michnik, sustreča ź jakim niekali ŭ Minsku mieła vialikuju papularnaść, sustreniecca z publikaj u Varšavie. A ŭ Vilni adbudziecca razmova z palitołaham i prafiesatam fiłasofii Hintaŭtasam Mažejkisam. Prahrama, jak padajecca, na lubyja husty.

Fiestyval — heta nie tolki prahrama i vystupy, chacia jany, biezumoŭna, «vitryna». Naprykład, na ŭsich placoŭkach płanujecca knižny kirmaš. Ščyra skažać, arhanizavać jaho było podźviham (uličvajučy situacyju, u jakoj siońnia znachodziacca niezaležnyja vydaŭcy ŭ Biełarusi), i my nadzvyčaj ŭdziačnyja ŭsim, chto spryčyniŭsia da hetaha.

Niahledziačy na ŭsiu traŭmatyčnaść sioletnich dyskusij vakoł PRADMOVA, mnie padajecca, byŭ uźniaty šerah vielmi važnych temaŭ. Voś pra impierskaść u kultury my chacieli b parazvažać na dyskusii ŭ Varšavie.

Andrej Januškievič na «Pradmovie-2020» ŭ Hrodna. Krynica facebook.com/pradmova.

— Što vam padajecca najbolš važnym u siońniašni momant? Jak mahčyma padtrymać biełaruskuju litaraturu i słova ŭ časy, kali niščać kniharni i zatrymlivajuć vydaŭcoŭ?

— Vielmi składana adkazać na hetaje pytańnie, asabliva kali adčuvaješ niemahčymaść karennym čynam pamianiać situacyju. Ale kali zachoŭvać peŭnuju samadyscyplinu i pamiatać, što ŭsio što ty robiš (navat kali jano padajecca drobnym i małaistotnym) u kirunku hetaj źmieny — vielmi patrebna.

Tamu moj adkaz byŭ by takim: kožny moža na svaim miescy rabić niešta, a heta mnostva roznych spravaŭ: napisać list źniavolenym, nabyć knihu (jašče jość mahčymaści), raspaviadać pra hetuju situacyju tym, chto moža paŭpłyvać na lepšaje razumieńnie zachodnimi hramadstvami i palitykami situacyi, u jakoj siońnia apynułasia biełaruskaja kniha… Prajaŭlać salidarnaść z represavanymi (maralnaj i hrašovaj padtrymkaj ich spravy).

Ale taksama — i heta mnie padajecca nie mienš važnym, mahčyma, heta adna z zadačaŭ dla Biełaruskaha PENa — adbudoŭvać alternatyŭnuju infrastrukturu biełaruskaha knihavydańnia — z mahčymaściu pieradzamović knihi, finansavać ich vydańnie, atrymać u luboj kropcy śvietu.

Heta, biezumoŭna, pavinna być patreba ŭ pieršuju čarhu samim biełarusam, a nie zachodnim donaram, tamu davajcie najpierš raźličvać na siabie.

Tema fiestyvalu «Pradmova-2022» — «Doŭhaja daroha dadomu». Krynica fota: facebook.com/pradmova.

Padrabiaźniej daznacca pra prahramu fiestyvala možna tut.

Kamientary

Zialenski kazaŭ pra biaśpieku, a Tramp — pra nieadkładnaje spynieńnie ahniu. Detali sustrečy ŭ Paryžy5

Zialenski kazaŭ pra biaśpieku, a Tramp — pra nieadkładnaje spynieńnie ahniu. Detali sustrečy ŭ Paryžy

Usie naviny →
Usie naviny

Adbyŭsia pieratrus u minskim rekłamnym ahienctvie AdPlanes

U Minsku i Hrodnie možna ŭziać žyvuju jalinku na śviaty ŭ arendu. Kolki heta kaštuje?2

Biełaruska ŭpała z čaćviortaha paviercha hatela ŭ Tajłandzie i atrymała ciažkija traŭmy

Byłaja žonka Kamisaranki raskazała, čamu schavała ad jaho svajo minułaje vebkam-madeli20

Vyjšaŭ na volu livaniec-chryścijanin, jaki pravioŭ u turmach Asada 33 hady. Jaho vykrali siryjskija vajskoŭcy5

«Usie buduć chadzić «kačkaj», pakul u ciabie mazhoŭ nie dadasca». Biełarusy raskazali, jak jany ci ich dzieci padviarhalisia bulinhu1

Kamunist Syrankoŭ pachvaliŭsia, što sabraŭ 170 tysiač podpisaŭ5

Dziejač apazicyi ŭznačaliŭ pierachodny ŭrad krainy Siryi

Na ŭkrainskaj vajnie zahinuŭ adzin z apošnich pradstaŭnikoŭ karennaha narodu Rasii — kierekaŭ11

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Zialenski kazaŭ pra biaśpieku, a Tramp — pra nieadkładnaje spynieńnie ahniu. Detali sustrečy ŭ Paryžy5

Zialenski kazaŭ pra biaśpieku, a Tramp — pra nieadkładnaje spynieńnie ahniu. Detali sustrečy ŭ Paryžy

Hałoŭnaje
Usie naviny →