Pieršym na situacyju vakoł Ukrainy adreahavaŭ kurs biełaruskaha rubla. A što budzie z našaj ekanomikaj dalej?
U vypadku pryznańnia Minskam niezaležnaści «DNR» i «ŁNR» i, jak vynik, rezkaj reakcyi Ukrainy, havorka pojdzie pra straty na miljardy dalaraŭ, papiaredžvaje staršy navukovy supracoŭnik centra BEROC (Kijeŭ) Leŭ Lvoŭski.
Adna kapiejka da rekordu
Adnym ź pieršych na zajavu ab pryznańni niezaležnaści «ŁNR» i «DNR» adreahavaŭ valutny rynak. Kurs rasijskaj valuty ŭ dačynieńni da dalara prabiŭ psichałahična važnuju adznaku ŭ 80 rubloŭ, i ŭ aŭtorak, 22 lutaha, valsavaŭ vakoł jaje.
Śledam adkaciłasia biełaruskaja valuta. Pa vynikach tarhoŭ, kurs dalara skłaŭ 2,6553 rubla, a jeŭra — 3 rub. Nahadajem, što rekordy byli zafiksavanyja letaś: dalar — 2,6676 (krasavik 2021 h.), jeŭra — 3,1798 (studzień 2021 h.).
«Rasijski rubiel abvaliŭsia, ale nie mocna, — zaŭvažaje Leŭ Lvoŭski. — Letaś kurs užo nabližaŭsia da adznaki 80 rasijskich rubloŭ za dalar. Heta nie źjaŭlajecca krytyčnym panižeńniem».
Kali mierkavać pa hrafiku tarhoŭ, to možna vyrašyć, što rasijski rubiel strymlivajuć, dziakujučy interviencyjam Centrabanka RF. Adnak ekanamist nie pahadžajecca z takim mierkavańniem:
«U Rasii daŭno adyšli ad praktyki štučnaha padtrymańnia kursu rubla. Interviencyi mahčymyja, ale tolki dla zhładžvańnia źmienaŭ. Dla ekanomiki RF źmieny na valutnym rynku nie takija značnyja. Kali rubiel padaje, značyć, pakupnickaja zdolnaść nasielnictva ŭ dačynieńni da zamiežnych tavaraŭ źnižajecca, a da rasijskaj pradukcyi — uzrastaje. Hramadzianie trochi biadniejuć, ale ŭ cełym ekanomicy asłableńnie rubla škodzić nie mocna».
Advarotnaja situacija dla Biełarusi. Šmat dziaržpradpryjemstvaŭ krainy zakredytavanyja ŭ zamiežnaj valucie i dziaržaŭnyja daŭhi taksama vymiarajucca ŭ joj.
«U toj ža čas biełaruski rubiel nie moža nie ruchacca pa trajektoryi rasijskaha, pakolki RF — naš hałoŭny handlovy partnior. Kali tam našy tavary buduć kaštavać daražej, to ich stanuć kuplać mienš», — nahadvaje Leŭ Lvoŭski.
Jon padkreślivaje, što źmieny na valutnym rynku adbylisia avansam — u čakańni sankcyj, jakija mohuć być nakładzienyja na Rasiju. Heta značyć, što situacyja moža źmianiacca ŭ zaležnaści ad palityčnych rašeńniaŭ.
«Miakkija sankcyi buduć mieć niehatyŭny efiekt na rasijski rubiel i ekanomiku, ale jon budzie nievialikim»
«Tradycyjna na Rasiju nakładvajuć nie vielmi mocnyja sankcyi, bo Jeŭropa mocna zaležyć ad pastavak enierharesursaŭ, — praciahvaje staršy navukovy supracoŭnik centra BEROC. — Na dniach było abvieščana, što Hiermanija vyvodzić z ekspłuatacyi pałovu svaich AES. Što heta značyć? Jana sama traplaje ŭ jašče bolšuju zaležnaść ad Rasii z-za enierhanośbitaŭ».
Na takim fonie ekanamist nie čakaje drakonaŭskich mier. Jon pryznaje, što miakkija sankcyi buduć mieć niehatyŭny efiekt na rasijski rubiel i ekanomiku, ale jon budzie nievialikim. Toje ž samaje tyčycca Biełarusi.
Kali ž źviarnuć uvahu na rynak nafty i hazu, to tam naviny spryjalnyja dla Rasii. Tak, cana adnaho barala nafty marki Brent z pastaŭkaj u krasaviku pieravysiła 97 dalaraŭ upieršyniu ź vieraśnia 2014 hoda.
«Dla Biełarusi heta dobryja naviny, — kamientuje Leŭ Lvoŭski. — Bo my kuplajem haz pa nizkaj canie. Heta robić našy pradpryjemstvy bolš kankurentazdolnymi. Z naftaj toje ž samaje. My nabyvajem syravinu pa śpiecyjalnaj canie, a pradajom naftapradukty — pa rynku. Na hetaj roźnicy zmožam zarabić bolš».
Adnak ci abiacaje hetaja situacyja być doŭhačasovaj? Ekanamist nahadvaje, što kanjunktura moža istotna źmianicca — pačynajucca pieramovy ź Iranam. A heta značyć, što ŭ bližejšyja tydni ci miesiacy mohuć adbycca pastaŭki nafty na suśvietny rynak, što taksama paŭpłyvaje na canu. Tolki na navinach ab pačatku pieramoŭnaha pracesu cana za baral zvaliłasia na 5 dalaraŭ.
«Niehatyŭny efiekt budzie supastaŭny z zabaronaj tranzitu kaliju praź Litvu»
Jašče adna važnaja akaličnaść — reakcyja Minska na pryznańnie Rasijaj niezaležnaści «ŁNR» i «DNR». Kali Biełaruś pasłuchmiana rušyć śledam, to ryzyki dla ekanomiki z-za sankcyj Jeŭrasajuza i ZŠA pavialičacca.
Ale samym balučym dla biełaruskaj ekanomiki moža stać reakcyja Ukrainy. U adkaz na pryznańnie «ŁNR» i «DNR» jana moža admovicca ad ekanamičnaha supracoŭnictva ź Biełaruśsiu, a niehatyŭny efiekt budzie supastaŭny z zabaronaj tranzitu kaliju praź Litvu, miarkuje Leŭ Lvoŭski.
«Dla Biełarusi Ukraina vielmi važny handlovy partnior. Heta bolš za dva miljardy dalaraŭ za košt ekspartu naftapraduktaŭ. Adnak Ukraina taksama zacikaŭlenaja ŭ hetych pastaŭkach. Heta značyć, situacyja zaležyć ad jašče adnaho palityčnaha rašeńnia», — kaža ekanamist.
Ciapier jon rekamienduje źviartać uvahu na naviny z Ukrainy. Ab rašučych dziejańniach moža śviedčyć, naprykład, zaklučeńnie dahavoraŭ z naftavymi kampanijami SOCAR (Azierbajdžan) abo Orlen (Polšča).
Biełaruś pastupova apynułasia ŭ handlovaj błakadzie
Kali ž hladzieć na situacyju hłabalna, to Biełaruś paśladoŭna pazbaŭlajecca handlovych suviaziaŭ i rynkaŭ zbytu. Litva zabaraniła tranzit kaliju, Estonija — naftapraduktaŭ. Ciapier moža paŭstać pytańnie z Ukrainaj.
Naša kraina akazvajecca ŭ handlovaj błakadzie, ź jakoj adzin šlach — u Rasiju. Ale tam taksama nie vielmi čakajuć, miarkujučy pa reakcyi na kalijny kryzis.
«U vypadku straty ŭkrainskaha rynku biełaruskija naftapradukty sapraŭdy asabliva nie budzie kudy pieranakiroŭvać, —pahadžajecca Leŭ Lvoŭski. — Možna ŭ Rasiju, ale daviadziecca handlavać ź vializnymi źnižkami, čamu miascovyja hulcy taksama nie buduć rady — im dempinh nie vielmi patrebny».
A voś z kalijem situacyja niekalki inšaja. U śviecie ŭhnajeńni zapatrabavanyja, ale krytyčnaje pytańnie ź ich transparciroŭkaj.
«Takoje adčuvańnie, što biełaruskaja ŭłada nijak nie rychtavałasia da ŭviadzieńnia sankcyj i nie čakała ad Litvy realnych dziejańniaŭ, — miarkuje ekanamist. — Usie razmovy śviedčać pra toje, što łahistyčnyja šlachi nie padrychtavanyja».
Situacyja taksama ŭskładniajecca tym, što ŭ Rasii jość ułasny vytvorca kalijnych uhnajeńniaŭ. Havorka pra «Urałkalij», jaki naležyć Maziepinu, u adras jakoha biełaruskaja ŭłada dapuskała abvinavačvańni ŭ finansavaj padtrymcy pratestaŭ. To-bok adnosiny z patencyjnym partnioram nie samyja lepšyja.
«Treba, kab Pucin addaŭ pieravahu «Biełaruśkaliju», a nie intaresam rasijskaha bujnoha biznesu. Heta ŭ teoryi mahčyma — u vyhladzie niejkaha kampramisu, — ličyć Leŭ Lvoŭski. — Ale situacyja vielmi niaprostaja. U Rasii biełaruskaha kankurenta nie čakajuć z abdymkami».
Naprykancy ekanamist robić važnaje udakładnieńnie: varyjanty, pryviedzienyja vyšej, nie uličvajuć dalejšuju eskałacyju vakoł Ukrainy. U vypadku pramych uzbrojenych sutyknieńniaŭ scenaryj dla biełaruskaj ekanomiki budzie našmat horšym.
Kamientary