Śviet

«Navat viedajučy, što mianie čakaje śmierć napieradzie, ja nie chaču pamirać tut». Čamu kurdskaja moładź masava pakidaje Irak?

Kali ja niadaŭna naviedaŭ horad Chałabdžu, što ŭ irakskim Kurdystanie, ja pabačyŭ tam pustyja vulicy, na jakich raniej było šmat moładzi. Praz hetyja pustyja vulicy ciapier niama spakoju ŭ śviecie — ad Vašynhtonu da Minsku. Piša Farchanh Namdar z kurdskaj ahiencyi navinaŭ Kurdpress.

Fota z Belta.by

Maładyja irakskija kurdy bolš nie abmiarkoŭvajuć futboł ci navučańnie, usie razmovy ciapier — pra adjezd u Jeŭropu. 8 listapada bolš 50 maładzionaŭ źjechali z Chadžyjavy, horadu z nasielnictvam mienš za 15 000 čałaviek. Takaja masavaja imihracyja ŭražvaje ŭ siońniašnim Iraku, bo čas ciapier adnosna mirny.

Kali 17-hadovaha chłapca z Chałabdžy, horadu, u jakim była ŭžytaja chimičnaja zbroja ŭ 1988 hodzie, papiaredzili pierad adjezdam, što jaho čakaje vielmi niebiaśpiečny šlach napieradzie, jon adkazaŭ: «Navat viedajučy, što mianie čakaje śmierć napieradzie, ja nie chaču pamirać tut».

Masavy adjezd moładzi siońnia nahadvaje pra časy, kali tryccać hod tamu horad byŭ zrujnavany. Chałabdža — adzin z haradoŭ, jakija vymirajuć, bo žychary vyjazdžajuć u emihracyju.

Śviet pačuŭ pra mihrantaŭ-kurdaŭ, kali tysiačy biežancaŭ pačali pierachodzić biełaruskuju miažu z Polščaj, raspačynajučy novy kryzis na ŭschodniaj miažy Jeŭrapiejskaha Sajuza.

ZŠA i ES abvinavačvajuć Biełaruś u vykarystańni hetych mihrantaŭ u jakaści zbroi. Z červienia 2021 hodu Biełaruś aktyŭna dapamahała hramadzianam Iraku atrymlivać vizy, spraščajučy raniej zabłytany praces dla tysiač mihrantaŭ, jakija ŭ vyniku prylacieli ŭ krainu i žyvuć na lasistych miascovaściach, bieź ježy i dachu nad hałavoju. Stvaryŭšy taki štučny mihracyjny kryzis, Minsk adnačasova adciahnuŭ uvahu śvietu ad svaich unutranych spraŭ i adpomściŭ Bruselu za sankcyi. I, pa vialikim rachunku, kurdy stali pieškami ŭ hieapalityčnaj hulni Rasii i ZŠA.

 Emihracyja kurdaŭ ciapier jak padčas vajny

Mihranty biahuć ź Iraku nie tamu, što ich žyćciam niešta pahražaje, a praz kiepskija ekanamičnyja ŭmovy.

Z 2014 hodu u Kurdystanie — vysokija pakaźniki biespracoŭja i nizkija zarobki. Urad nie zmoh pracaŭładkavać 98% vypusknikoŭ univiersitetaŭ. Tyja, chto moža znajści pracu, zvyčajna doŭha na joj nie zatrymlivajucca.

Kurdystan ź ciažkaściu daje rady svajmu finansavamu siektaru, pakolki Bahdad pakryvaje tolki častku jaho finansavych patreb u suviazi z daŭnim kanfliktam pamiž Bahdadam i kurdskim Erbilem. Dola Kurdystanu ŭ biudžecie zaležyć ad praporcyi jaho nasielnictva ŭ adnosinach da ŭsiaho nasielnictva Iraku, a heta značyć, što novaja chvala mihracyi naniasie dadatkovy ŭdar pa tych, chto zastaniecca.

Da taho ž, prykładna 95% mihrantaŭ u Jeŭropu — heta mužčyny, pakolki kansiervatyŭnyja paradki ŭ kurdskim hramadstvie nie dazvalajuć žančynam padarožničać biez supravadžeńnia mužčyny. Kali sotni tysiač kurdaŭ źjeduć, rehijon sutykniecca z novaj demahrafičnaj prablemaj u budučyni, jakaja jašče bolš źnizić biudžet rehijona, jaho pryvilei i pravy.

Irakskija kurdy pakidajuć svaje damy ŭ takich vialikich kolkaściach, što nahadvajuć siryjski sychod časoŭ hramadzianskaj vajny. Abdulstar Madžyd, kurdski deputat u Parłamiencie irakskaha Kurdystanu, raskazaŭ, što

37 000 čałaviek vyjechali z Kurdystanu ŭ Jeŭropu tolki sioleta. Mnohija jeduć praz Turcyju ŭ Jeŭropu, inšyja laciać u Biełaruś, kab patrapić u ES.

Pa dannych Hałoŭnaha fondu pa spravach biežancaŭ i pierasielenych asobaŭ (SFRDA), z 2015 hodu z krainy vyjechała 633 273 irakca, 185 prapali bieź viestak, 261 zahinuli.

Bolš 150 000 ź ich — z Kurdystanu, u jakim usiaho žyvie 6 miljonaŭ čałaviek. Ary Džalal, dyrektar fondu SFRDA zajaviŭ, što heta papiarednija dannyja i ŭ ich nie ŭklučanyja źviestki pra niepaŭnahadovych.

Pa papiaredniaj infarmacyi, amal u kožnaj siamji, dzie jość moładź, jość i chacia b adzin emihrant.

Daśledavańnie, jakoje pravodzili ŭ niekatorych rehijonach Sułamanii, vyjaviła, što 46% apytanych płanujuć pakinuć krainu, a 16% nie mohuć źjechać pa finansavych pryčynach. 

Bolšaść z tych, chto pakidaje Irak ciapier, hadavalisia ŭ paŭ-demakratyčnaj palityčnaj sistemie i majuć mocnuju vieru ŭ jeŭrapiejskuju demakratyju. Bolš za toje, u ich vialikija płany, jany karystajucca internetam i im padabajecca jeŭrapiejski ład žyćcia.

Sacyjalnyja sietki dapamahli kantrabandystam zmanipulavać hramadskim mierkavańniem i pierakanać ludziej, što varta ryzyknuć i prajści pa niebiaśpiečnym šlachu, navat ryzykujučy žyćciom, aby trapić u Jeŭropu.

Na siońniašni momant, bolš maładych ludziej zahinuła pa darozie ŭ Jeŭropu, čym ad karanavirusu.

Varta pavialičvać inviestycyi ŭ ekanomiku, a nie ŭ vajskovy patencyjał

Adzin kantrabandyst z Kurdystanu raskazaŭ, što čałavieku treba ad 10 da 12 tysiačaŭ dalaraŭ, kab prabracca ŭ Jeŭropu. Heta surjoznaja suma, uličvajučy, što hadavy dachod na dušu nasielnictva ŭ irakskim Kurdystanie składaje 4 tysiačy dalaraŭ. Mnohija siemji pradajuć majomaść, damy, tolki kab dabracca da svajakoŭ, jakija ŭžo atrymali prytułak u Jeŭropie.

Imihracyja kurdaŭ u Jeŭropu — źjava nie novaja. Na siońniašni dzień, u roznych jeŭrapiejskich krainach pražyvaje bolš 1 miljonu irakskich kurdaŭ. Bolšaść imihravali ŭ 1990-yja, kali rehijon nakryła biaźlitasnaja hramadzianskaja vajna. I voś praz tryccać hod samakiravańnia u rehijonie amal taki ž uzrovień mihracyi.

U minułym mihranty źjazdžali z Kurdystanu pa adnym ci pa dva-try čałavieki, ale ciapier ludzi jeduć hrupami pa 50-70 čałaviek.

Naprykład, z adnaho rajonu u Saidsadziku viečaram 20 kastryčnika vyjechali razam 74 maładyja čałavieki. Hetak ža, 19 vieraśnia 420 čałaviek razam pakinuli Sułamaniju, horad, u jakim žyvie 1 miljon 200 tysiač čałaviek, adzin z samych biaśpiečnych haradoŭ Iraku. Takoje ž robicca pa ŭsim Iraku i Kurdystanie.

Chacia ludzi zaŭždy ŭciakali ź Blizkaha Ŭschodu ad niebiaśpieki, apošnija padziei prymušajuć ludziej emihravać najpierš pa ekanamičnych pryčynach.

Zachadu na Blizkim Uschodzie varta surjozna pavialičyć inviestycyi ŭ ekanamičnuju i sacyjalnuju infrastrukturu, a nie tolki ŭkładacca ŭ naroščvańnie vajskovaha patencyjału, jaki chutčej destabilizuje situacyju ŭ rehijonie, čym naadvarot. Kiepski ekanamičny stan varta ŭsprymać jak pahrozu biaśpieki, a nie tolki jak pabočny efiekt niestabilnaści.

«Niekatoryja čakajuć u hatelach, pakul miažu adkryjuć». Pahavaryli z kurdam, jaki adsiadzieŭ za arhanizacyju niezakonnaj mihracyi

Siryjskaha 19-hadovaha chłopca pachavali prosta la polska-biełaruskaj miažy

Kamientary

20-hadovaja dziaŭčyna stancavała ŭ milicejskaj formie. Da jaje pryjšli siłaviki2

20-hadovaja dziaŭčyna stancavała ŭ milicejskaj formie. Da jaje pryjšli siłaviki

Usie naviny →
Usie naviny

Łosik schudnieŭ, Pačobut trymaje marku, Alaksandraŭ vyjazdžaje na pazityvie. Što z palitźniavolenymi žurnalistami z PK-12

Łukašenka: Biełarusy ničym nie adroźnivajucca ad ludziej, jakija naradzilisia ŭ Pskovie ci Leninhradzie22

Biełaruska zapisała tyktok pra viartańnie syna sa škoły — i sabrała 7 miljonaŭ prahladaŭ5

U Maskvie zabili kanstruktara kryłatych rakiet26

Biełaruskija demakratyčnyja siły praviaduć źjezd u Varšavie ŭ dzień prezidenckich vybaraŭ u Biełarusi4

Były juryst štaba Babaryki kupiŭ na aŭkcyjonie pracu Marka Šahała2

U Baranavičach aryštavali siem byłych rabotnikaŭ zakrytaj niezaležnaj haziety «Inteks-Pres»2

«Joj było vielmi drenna apošnim časam». Znajomyja pra Śviatłanu Krucikavu, jakaja skončyła žyćcio samahubstvam paśla cisku milicyi4

Ofis Cichanoŭskaj stvaryŭ ananimnuju formu dla fiksacyi parušeńniaŭ na vybarach2

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

20-hadovaja dziaŭčyna stancavała ŭ milicejskaj formie. Da jaje pryjšli siłaviki2

20-hadovaja dziaŭčyna stancavała ŭ milicejskaj formie. Da jaje pryjšli siłaviki

Hałoŭnaje
Usie naviny →