Vybary-2020

Vieranika Capkała: na ŭsich miescaŭ u turmach nie chopić, pieramoha niepaźbiežna

Paśla vybaraŭ Vieranika Capkała z mužam i dziećmi vymušana była źjechać za miažu. Ciapier siamja žyvie ŭ Łatvii. Spytali Vieraniku pra toje, jak skłaŭsia dla jaje hety hod, a taksama pra rolu žančyn u pratestach i toje, jak ułady ź imi «nie vajujuć».

«Naša Niva»: Časta kažuć, što ŭ biełaruskaj revalucyi žanočy tvar. Čamu tak atrymałasia? Čamu žančyny nie pabajalisia?

— Tak skłałasia histaryčna, što žančyny ŭ Biełarusi musili być mocnymi. Paśla Druhoj suśvietnaj vajny šmat siemjaŭ zastalisia biez karmiciela. Žančyny samastojna raścili dziaciej, pracavali ŭ poli, vykonvali pracu pa domie, zarablali na žyćcio. Mnohija biełaruski mienavita takimi bačyli svaich babul i prababul. Kali ź niejkaj pryčyny pobač niama mužčyny, žančyna raźličvaje tolki na siabie i svaje siły. 

Tak zdaryłasia i ŭ prezidenckaj kampanii 2020 hoda. Našy mužčyny — Siarhiej Cichanoŭski, Viktar Babaryka, Valer Capkała — pačali spravu, a my, try žančyny, jaje praciahnuli, stali zamiest ich, kali jany nie zmahli heta zrabić. Nie budź mužčyn napieradzie — nie było b i našaha trya.

«NN»: Jakoj vy bačycie rolu žančyn u padziejach minułaha hoda? 

— Biełaruskaja hramadzianskaja supolnaść upieršyniu prajaviła siabie jak adziny narod. Nichto nie čakaŭ takoj chvali salidarnaści i ŭzajemadapamohi, pryčym jak unutry krainy, tak i za jaje miežami. Asabliva kranalna było nazirać za žanočymi maršami. Ja vielmi hanarusia advažnymi biełaruskami, jakija, niahledziačy ni na što, praciahvali i dahetul praciahvajuć baraćbu. Maša Kaleśnikava, Lilija Ułasava, Natalla Chierše, Volha Chižynkova, Alena Leŭčanka, Alena Maŭšuk i sotni inšych, kaho niezakonna ŭtrymlivali ŭ turmach.

Łukašenka pavinien pryniać adnu reč: biełarusy bolš nikoli nie buduć raniejšymi, prybiary adnaho čałavieka — na jaho miesca ŭstanuć dva ci try novyja. I ŭnikalnaść našaj baraćby ŭ tym, što ŭ nas niama adzinaha lidara, kožny biełarus — lidar. Na ŭsich miescaŭ u turmach usio adno nie chopić, tamu pieramoha niepaźbiežna. Heta tolki pytańnie času.

«NN»: Z tych pajezdak vašaha trya pa Biełarusi jaki momant staŭ samym zapaminalnym? Vy naohuł dumali, što budziecie nie prosta žonkaj kandydata ŭ prezidenty, a vyjdziecie na pieradavuju?

— Kali b napačatku kampanii mnie skazali, što našych kandydataŭ nie zarehistrujuć i my abjadnajemsia ŭ žanočaje trya, ja b, napeŭna, raśśmiajałasia. Tady ŭ mai ja b skazała, što heta dobry siužet dla knihi ci kino. Ale, jak pakazała praktyka, u našaj krainie mahčyma absalutna ŭsio.

Mianie ŭmilaje, kali Łukašenka kahości abvinavačvaje ŭ našych biedach: u nas pastajanna vinavaty Zachad ci Uschod, usie vakoł vorahi našaj dziaržavie, aproč jaho samoha. Časam u mianie składajecca ŭražańnie, što jon sam ščyra vieryć u toje, što kaža. Ale mienavita jon addaŭ zahad nie zarehistravać alternatyŭnych kandydataŭ, zavieści na ich kryminalnyja spravy, pasadziŭ u turmy ci vypchnuŭ z krainy. A ciapier my čujem pra lalkavodaŭ, zamiežnaje finansavańnie i inšyja fantazii.

Što tyčycca prezidenckaj kampanii, to jana zastaniecca adnym z samych jarkich momantaŭ u maim žyćci. Kožny naš mitynh, jaki my pravodzili ŭ vialikich i małych haradach, byŭ unikalny pa-svojmu.

Naprykład, u Mahilovie, u maim rodnym horadzie, ja na hadzinu-paŭtary viarnułasia dadomu, kali była dziciem, u Hrodna — na radzimu muža. U Vaŭkavysku, Lidzie, Breście, Słonimie my bačyli tysiačy pyłajučych, nieabyjakavych vačej. Nam daryli kvietki, chatniuju vypiečku, suvieniry. Było prosta niezvyčajna bačyć stolki adnadumcaŭ pieramien u kožnym horadzie. Atmaśfiera stajała nievierahodnaja!

«NN»: Što vam chočacca adkazać, kali Łukašenka zajaŭlaje, što z žančynami nie vajuje?

— Hetamu čałavieku nielha vieryć.

Kali jon nie vajuje z žančynami, adkul u nas 74 žančyny-palitviaźni? I heta ličba pastajanna raście. Za što siadzić Maša Kaleśnikava i astatnija niavinnyja ludzi i čamu sapraŭdnyja złačyncy, jakija zabivajuć, katujuć, dahetul na voli?

Kali ja čytaju čarhovuju navinu pra heta, ja kožny raz zadaju sabie pytańni, na jakija ŭ mianie niama adkazaŭ. Chto vašy maci, žonki, siostry? Jak treba było vychavać dzicia, kab jon pieratvaryŭsia ŭ takoha monstra? Jak vy hladzicie ŭ vočy svaim siemjam?

Viedajecie, kali my kažam pra źniavolenych, my nie pavinny zabyvać pra ich siemji, jakija pakutujuć nie mienš. Ja biaru intervju ŭ žonak palitviaźniaŭ i baču, jak jany zmahajucca za svaich rodnych. U mianie vyklikajuć zachapleńnie Darja Łosik, Volha Sieviaryniec, Maryna Adamovič. Nie zdavacca ni na chvilinu — heta sapraŭdny podźvih.

«NN»: Jak hety hod paśla vybaraŭ skłaŭsia asabista dla vas? Čym zajmalisia?

— My vymušana źjechali ź Biełarusi z dvuma maleńkimi dziećmi. Suprać Valeryja zaviali kryminalnuju spravu (za atrymańnie chabaru. — «NN»), jon abjaŭleny ŭ vyšuk. My źmianili niekalki krain, dzie treba było pačynać žyćcio z nula — šukać žyllo, škołu dla dziaciej, rašać šmat pobytavych pytańniaŭ i adnačasova zajmacca hramadskaj dziejnaściu. Ale našy ciažkaści nie iduć ni ŭ jakoje paraŭnańnie z tymi vyprabavańniami, praź jakija prachodziać biełarusy ŭ turmach.

U kastryčniku ja razam z aktyvistami stvaryła Biełaruski žanočy fond. Pieršapačatkova metaj byŭ zbor śviedčańniaŭ paciarpiełych ad režymu žančyn, jakija sutyknulisia sa źbićciom i ździekami. Napraciahu šaści miesiacaŭ my źbirali infarmacyju i na padstavie hetych materyjałaŭ adpravili iskavuju zajavu ŭ Mižnarodny kryminalny sud Haahi suprać Łukašenki pa artykule «złačynstvy suprać čałaviečnaści». Usie tyja, chto datyčny da katavańniaŭ, pavińni panieści zasłužanaje pakarańnie.

«NN»: Što fond robić ciapier?

— My zapuścili šerah prajektaŭ. Naprykład, «Ja — palitźniavolenaja», dzie ad asoby žančyn raskazvajem ich historyi. Prajekt zapuščana na dźviuch movach — ruskaj i ahnielskaj. Ci Fashion for Freedom — kab pryciahnuć pačynajučych i suśvietnych dyzajnieraŭ da prablemy pravoŭ čałavieka ŭ Biełarusi, dzie za našeńnie histaryčnych koleraŭ sadžajuć u turmu ci nakładajuć vializny štraf.

Upieršyniu pra žanočy fond ja zadumałasia, kali była aryštavanaja Maryja Kaleśnikava. Raz my, žančyny, byli ŭ kampanii razam, my pavinny i dalej praciahvać baraćbu, karystajučysia tym, što znachodzimsia na voli. Maju ideju padtrymali dziaŭčaty z roŭnych krain — Biełarusi, Aŭstryi, Polšy, Łatvii, Vialikabrytanii, ZŠA, Mieksiki. My ŭsie vałanciory, jakimi, paviercie, nichto nie lalkavodzić, my robim heta ščyra.

«NN»: Sumujecie pa raniejšym žyćci?

— Ja b nikoli sabie nie daravała, kali b my praciahnuli žyć papiarednim žyćciom, jakoje ŭ nas było davoli kamfortnaje, i nie źviartać uvahu na toje, što adbyvajecca ŭ krainie. Mienavita tamu my i pajšli ŭ prezidenckuju kampaniju.

Dla ŭdziełu ŭ joj my zakłali dom, jaki budavali vosiem hadoŭ i tolki hod pažyli ŭ im. Astatniaja naša majomaść ciapier aryštavanaja. Niahledziačy ni na što, kali b ja pra što i škadavała, dyk heta pra biaździejnaść.

My chočam źmianić našu krainu, zrabić jaje biaśpiečnaj, bahataj, kab toje žyćcio, u pošukach jakoha biełarusy jeduć za miažu, było stvorana ŭ nas, doma. A ciapier my abaviazany spynić uvieś toj hvałt, jaki praciahvajecca ŭ krainie ŭžo bolš za hod.

Kamientary

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami2

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami

Usie naviny →
Usie naviny

Zbornaja Litvy pa plažnym futbole admoviłasia hulać ź biełarusami19

U Homieli za «raspaŭsiud ekstremizmu» sudzili zahadčyka kancylaryi Homielskaj jeparchii1

Heta prykra, ale chutka znoŭ pachaładaje4

Žančyna try hady atrymlivała piensiju za pamierłaha muža — na jaje zaviali kryminalnuju spravu4

Viktar Hančarenka ŭznačalić rasijski «Nižni Noŭharad». Jakim budzie jaho zarobak?4

Bieśpiłotniki nanieśli ŭdar pa składzie bojeprypasaŭ u Karačavie Branskaj vobłaści Rasii2

U rasijskim Taljaci 13-hadovaja dziaŭčynka zarezała małaletnich siaścior17

Paleścinskija žurnalistki atrymali premiju ŭ hadavinu napadu na Izrail. Aleksijevič padtrymała ich58

«Nas adkinuli ŭ sakavik 2022 hoda». Z-błohiery ŭ šalenstvie ad błakiroŭki Discord5

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami2

«Siarhiej» nie adzin. Voś jak KDB prapanuje zarabić na sačeńni za biełaruskimi emihrantami

Hałoŭnaje
Usie naviny →