10 hrafikaŭ, jakija tłumačać budučyniu Biełarusi
Jakoj budzie naša kraina praź piać hadoŭ, piša staršynia Centra novych idej Ryhor Astapienia.
20 maja Centr novych idej apublikavaŭ sioletni Indeks biełaruskaj budučyni. U jahonym stvareńni ŭziali ŭdzieł 58 ekśpiertaŭ, jakija aceńvali imaviernaści roznych scenaroŭ raźvićcia Biełarusi ad 0% da 100%.
Budučyniu Biełarusi my apisali pavodle 24 takich pakaźnikaŭ, jak pamier zarobkaŭ, kolkaść žycharoŭ, vydatki na navuku ci pryjarytety ŭ źniešniaj palitycy. Vyniki ŭsich indykataraŭ možna pahladzieć na sajcie indeksa, a voś tyja dziesiać, jakija vyhladajuć najvažniejšymi.
1. Palityčnaja reforma: chutčej nie, čym tak
Choć Alaksandr Łukašenka ŭsio čaściej uzhadvaje pra praviadzieńnie kanstytucyjnaj reformy, naŭrad ci heta pryviadzie da niečaha surjoznaha. Najbolš imavierny scenar, što reformy nie budzie, druhi pa imaviernaści — u vyniku reformy bolš paŭnamoctvaŭ atrymaje ŭrad. Heta taksama nie vyhladaje istotnaj źmienaj, pakolki jana nie źmienić sutnaści biełaruskaj palityčnaj sistemy: ukazy prezidenta važniejšyja za zakony parłamienta.
2. Pryjarytety ŭ źniešniaj palitycy: zastajomsia na miescy
Jašče bolš šumu, čym kanstytucyjnaja reforma, vyklikajuć biełaruskija dačynieńni z Rasijaj. Ale hety šum nie varta pieraaceńvać — u źniešniaj palitycy, chutčej za ŭsio, ničoha nie źmienicca albo Biełaruś budzie pavoli pahłyblać intehracyju z Rasijaj.
3. Nacyjanalnaja kansalidacyja i tryvałaść identyčnaści: idziom u dobrym kirunku
Pazityŭnaj navinoj u hramadska-palityčnaj śfiery, jak aceńvajuć ekśpierty, źjaŭlajecca toje, što identyčnaść biełarusaŭ ciaham najbližejšych piaci hadoŭ stanie bolš tryvałaj. Choć usio adno jana zastaniecca niaŭstojlivaj, a ŭnutrany kanflikt u pytańni nacyjanalnaj tojesnaści budzie mieć palityčny charaktar.
4. Rost VUP: prosta stahnacyja
Chutčej za ŭsio, padčas nastupnaj piacihodki ekanomika budzie raści ŭ miežach ad 1,5% da 3%, što ŭ praktycy źjaŭlajecca stahnacyjaj, — hetki rost nie kampiensuje strataŭ ad ekanamičnaha kryzisu i źjaŭlajecca nižejšym za rost suśvietnaj ekanomiki.
5. Padrychtavanaść da reformaŭ: biez asablivych spadziavańniaŭ
Ci buduć ułady rabić niešta, kab pavialičyć efiektyŭnaść našaj ekanomiki? Kali i buduć, to heta buduć nieistotnyja źmieny.
6. Vałavaja źniešniaja zapazyčanaść: trahiedyi nie budzie
Źniešniaja zapazyčanaść, jakaja hod tamu vyhladała kudy bolšaj prablemaj, pačała źmianšacca i, praŭdapadobna, bolš nie vyraście. U adroźnieńnie ad rostu VUP ci praviadzieńnia reformaŭ, hetaja źmiena nie takaja zaŭvažnaja zvyčajnym ludziam, ale nasamreč umacoŭvaje našuju ekanomiku.
7. Hiendarnaja roŭnaść: u čakańni prahresu
U śfiery hiendarnaj roŭnaści situacyja budzie takaja ž, jak z nacyjanalnaj kansalidacyjaj, apisanaj vyšej. Mahčyma, źmieny nie buduć praryŭnymi, ale vidavočna, što my ruchajemsia ŭ pravilnym kirunku.
8. Uzrovień uzajemadapamohi ŭ hramadstvie: tut taksama mahčymaje palapšeńnie
Hetaksama ścipła, ale aptymistyčna vyhladaje pakaźnik salidarnaści ŭ našym hramadstvie. Mahčyma, heta źviazana z tym, što pavodle hetaha indykatara, jak i pavodle tryvałaści identyčnaści dy hiendarnaj roŭnaści, my znachodzimsia na davoli nizkim uzroŭni, tamu pavolnaje palapšeńnie vyhladaje najbolš imaviernym scenarom.
9. Unutranyja vydatki na daśledavańni i raspracoŭki: nijakaha aptymizmu
Kali ŭ niejkich śfierach naša blizaść da dna moža niejak spryjać aptymizmu, to navukajomistaść ekanomiki — heta nie toj vypadak. Kali ŭ takich krainach, jak Narviehija ci Niderłandy, na daśledavańni i raspracoŭki vydatkoŭvajecca kala 2% ad VUP, to ŭ Biełarusi ŭ 3—4 razy mienš, i hetak budzie i dalej.
10. Jakaść adukacyi ŭ rehijanalnym paraŭnańni: lepiej nie budzie
Biełarusy źjazdžajuć vučycca ŭ Rasiju, Polšču i Litvu, bo tam lepšaja (ci paraŭnalnaja) jakaść adukacyi i bolšyja pierśpiektyvy. U hetym sensie ničoha nie źmienicca: naša adukacyja zastaniecca ŭ kryzisie, a adstałaść našaj adukacyjnaj sistemy ad zachodnich i ŭschodnich susiedziaŭ moža navat vyraści.
Va Ukrainie zahinuŭ biełaruski dobraachvotnik Haz10
Kamientary