Piša Maryja Hryc.
U biełarusaŭ raznastajnaść farbavanych jajek ściplejšaja za ŭkrainskuju. Bolš viadomyja tradycyi Haradzienskaj vobłaści. Tut dub — usiamu hałava, a asnoŭny instrumient — ćvik u pałačcy.
Jajki farbavali i ŭpryhožvali spradvieku. A chryścijanskaja tradycyja pieraniała hetuju praktyku na svoj ład. Tavarystva etnohrafaŭ SET čas ad času ładzić majstar-kłasy, dzie znaŭcy raspaviadajuć pra tonkaści i roznyja momanty taho, jak rabili raniej.
Padrychtoŭčy etap: advarycie biełyja jajki, pamyjcie ich z myłam, kab nie było tłušču navat ad palcaŭ. Rastapicie vosk (nie parafin!) u misačcy i pakińcie jaje nad śviečkaj, kab vosk byŭ uvieś čas haračy.
Vaźmicie pałačku, halinku ci ałovak, ubicie ŭ končyk ćvik i abmatajcie nitkaj, kab nie vyvaliŭsia.
Kali znojdziecie zamiest ćvika špilku z kruhłaj mietaličnaj hałoŭkaj, budzie zusim aŭtentyčna. Dy i čym drabniejšy končyk, tym tančejšaja linija atrymajecca.
Mačajcie ćvik u vosk i malujcie na jajku. Pryncyp taki: adin ruch — adna ryska na škarłupinie — adzin raz mačać.
Kali nikoli nie razmaloŭvali jajki, to spačatku namalujcie na papiery avał i prykińcie pryblizny makiet. Vy na jaho potym zabudzieciesia, ale dla spakoju chaj budzie.
Voś vyraby aŭtentyčnyja, na ich dobra bačny charaktar malunkaŭ.
Takija rečy rabili nie dla ježy, a ŭ padarunak. I nie tolki praz toje, što pracy ź imi šmat i škada bić, a šče i praz nadzvyčajnyja farby — hety čaroŭny koler atrymlivali, kali vymočvali jajki ŭ šyškach alchi dy iržavych ćvikach.
«Ukraincy niejak parupilisia i vydali cełyja encykłapiedyi svaich rośpisaŭ z roznych rehijonaŭ. I tam sapraŭdy možna prasačyć charaktar, — raspaviała siabra SET Nasta Hłuško. — Jany taksama raśpisvajuć voskam i farbujuć čyrvonym. Viadomyja i šmatkolernyja, pisačkovyja. U nas jość šmatkolernyja na Paleśsi. A listočki i takija kvietki — Haradzieščyna. Tut navat u muziejach zachavalisia ekspanaty. A na Viciebščynie nie viadoma, ci raśpisvali voskam».
Dla pačatku možacie na kancy jajka pastavić voskam kropku, kab było miesca, ź jakoha farmiravać uzor. Ruchi takija: pastavili ćvik na škarłupińnie — praciahnuli. Takim čynam nie atrymajecca dziŭnych ukrainskich uzoraŭ, zatoje možna zrabić listy duba, kvietki, soniejki i dreŭki. Kali zusim nie daviarajecie svaim rukam, možacie prosta nakropać voskam na jajka.
«Spačatku kładziecie takoje jajka ŭ chałodny rastvor šałfieju, i jano farbujecca ŭ žoŭcieńkim. Potym znoŭ kropaješ i kładzieš užo ŭ cybulnik. Atrymlivajecca čyrvonaje jajka ŭ bieła-žoŭtyja kropli, — adznačyła Nasta Hłuško. — Viadomaja takaja technika pa Biełarusi, jajki nazyvajucca «kropanki». Jość jašče škrobanki, kali jajka pafarbavali čymści, a potym praskrebvali malunki».
Lepiej vaźmicie adno jajka dla treniroŭki i zahadzia źmiryciesia, što jano naŭrad ci stanie tvoram mastactva ci chacia b nie budzie haniebnym. Kali ryska nie atrymałasia, to jaje budzie ŭžo nie pieramalavać — tamu i treba trenirovačnaja adzinka.
«Jak 25 jajek raśpišacie da Vialikadnia, to ruka ŭžo budzie rabić usio aŭtamatyčna», — pryznajecca Nasta.
I nie malujcie ałoŭkam na škarłupinie, bo jon zastaniecca pad voskam i jaho budzie nie pryniać. Darečy, nie spadziavajciesia na carkoŭnyja śviečki — tam čaściakom miašajuć farbavany parafin, jon nie trymaje tempieratury i robić aby-što zamiest uzoru.
Pryhoža vyhladaje čarhavańnie bujnych elemientaŭ z pajaskami ŭ formie jełački, chvalki ci łancužka. Dreŭcy, pialostki i soncy dobra atrymlivajucca, kali ŭličvać pašyreńnie jajka da siaredziny.
Kali niešta pajšło nie tak, nie kidajcie spravu, bo ŭ arnamiencie nie budzie bačna, dzie tam što nie duža roŭnaje.
«Hałoŭnaje — trymajcie rytm svajho arnamienta. Kali zdymiecie vosk, to i nie zaŭvažycie, što niešta kryvoje. Usie archaičnyja arnamienty budujucca na rytmie», — padzialiłasia znaŭca.
Jak skončycie ekśpierymienty z voskam, pakładzicie na noč jajki ŭ chałodny advar cybulniku, šałfieju ci čym vy farbujecie. Abaviazkova chałodny, kab vosk nie źlez raniej za čas. A potym, na nastupny dzień, kładzicie jajki ŭ haračuju vadu i zdymajcie vosk ci anučaj z razahretaj škarłupiny, ci prymajcie vosk z pavierchni vady.
Potym našmarujcie alejem, kab jašče i bliščeła. Cudoŭna! Z takim nie soramna i ŭ hości iści, i da carkvy nieści.
-
Amierykanski kalekcyjanier adšukaŭ pašpart, vydadzieny dypłamatyčnaj misijaj BNR
-
Biełaruski instytut publičnaj historyi viarnuŭ jašče adno imia achviary kamunistyčnaha teroru
-
Śviatkavać treci padzieł Rečy Paspalitaj, dapłačvać Hihinu i adsunuć Marzaluka: jak Rasija choča pierapisać historyju Biełarusi
Byłaja žonka Kamisaranki raskazała, čamu schavała ad jaho svajo minułaje vebkam-madeli7
Kamientary