Rasśledavańnie: jak biełarusy pierapłačvajuć tysiačy dalaraŭ za biaspłatnyja apieracyi ŭ dziaržaŭnych klinikach
«Našaj Nivie» stała viadoma pra situacyju, jakaja zdaryłasia ź piensijanieram. Jahony vypadak dazvalaje zrazumieć schiemu, pa jakoj działki lehalna zmušajuć chvorych biełarusaŭ nabyvać pratezy pa kaśmičnych cenach z maŭklivaj zhody (ci spryjańnia) daktaroŭ.
Z čaho ŭsio pačałosia
Toj piensijanier rabiŭ sabie apieracyju ŭ 6-j balnicy Minska. Jamu stavili endapratez, mianiali sustaŭ u ściahnie praź ciažkuju chvarobu — koksartroz.
Endapratez składajecca z čatyroch elemientaŭ, jakija zamianiajuć vydalenyja orhany.
Usio prajšło dobra, ale prakurorskaje voka zdolnaje začapicca za lubuju jurydyčna niedaskanałuju drabiazu. Jon aburyŭsia tym, što atrymanyja na pastaŭleny pratez papiery nie byli aformleny naležnym čynam.
«Mnie nie pradastavili śviedčańniaŭ, jakija b paćviardžali zakonnaść vypuska i znachodžańnia ŭ abarocie impłantavanych častak endeprateza, — piensijanier spasyłajecca na 27-je i 141-je rašeńni Savieta JeŭrAzES. — Taksama, pavodle zakona, miedycynskija tavary, jakija znachodziacca ŭ abarocie biez adpaviednych dakumientaŭ, ličacca kantrafaktnymi. A tyja dakumienty, jakija pieradali mnie pad vyhladam «techničnaha pašparta», napisanyja na zamiežnaj movie. Zhodna z Zakonam ab abaronie pravoŭ spažyŭcoŭ, infarmacyja, pieradadzienaja na zamiežnaj movie, ličycca nie pieradadzienaj», — začapiŭsia pacyjent, padazrajučy, što jamu pastavili kantrafakt.
Były rabotnik prakuratury ŭkazaŭ nam na razychodžańni ŭ nazvach, paznačanych na etykietkach i dazvolenych rehistracyjnym paśviedčańniem Ministerstva achovy zdaroŭja — vidać, niesupadzieńni litar.
Adroźnieńni, pavodle piensijaniera, śviedčać ab adsutnaści rehistracyi na impłantavany endapratez, jon pierakanany, što heta parušeńnie artykuła 39-1 zakona «Ab achovie zdaroŭja».
Praz heta jon padaŭ u sud, jaki ciahniecca dahetul, choča zmusić balnicu pradastavić dakumienty, jakija b adkazali na pytańnie «što mnie pastavili?».
Taksama prakuror miarkuje, što zarehistravanyja pratezy zavoziacca ŭ krainu biez spłaty uvoznaha PDV, a kali, maŭlaŭ, jość razychodžańni ŭ etykietkach z rehistracyjnym paśviedčańniem, to možna padazravać, što biudžet cierpić straty.
Varta adznačyć, što, zhodna z aficyjnymi adkazami piensijanieru, Ministerstva achovy zdaroŭja nie ličyć razychodžańni ŭ adzinkavych litarach prablemaj i asprečvaje bačańnie prakurora.
Pravaachoŭnymi orhanami taksama pravodzilisia pravierki, jakija nie vyjavili faktaŭ parušeńniaŭ pry ŭvozie, realizacyi i miedycynskim prymianieńni endapratezaŭ, a tolki «mahčymy skład administratyŭnaha pravaparušeńnia» u suviazi z zavozam adnoj — sapraŭdy nie zarehistravanaj (zroblenaj toj ža firmaj, ale ŭ Hiermanii, a nie Šviejcaryi) — častki endaprateza.
Ale niekatoryja źviestki, jakija byli atrymanyja ŭ chodzie milicejskaj pravierki i trapili ŭ Redakcyju, dazvolili nam zirnuć na situacyju ź inšaha boku i pravieści ŭłasnaje rasśledavańnie, vyjaviŭšy inšyja cikavyja schiemy.
«Endapratez abrany słužbovymi asobami»
Štohod u Biełarusi robicca niekalki tysiač apieracyj pa endapratezavańni.
Norma takaja: kali kliničnaja situacyja vymahaje vydaleńnia paškodžanych tkanin i impłantacyi štučnych kostak, dziaržava harantuje apieracyju pa ŭstanoŭcy prateza za biudžetny košt (u takim razie pratezy abirajucca praź dziaržzakupki), ale čarha byvaje bolšaj za hod. Jak nam patłumačyli daktary, jaje daŭžynia zaležyć ad kankretnaha horada, najaŭnaści pratezaŭ u balnicy, stupieni padrychtavanaści arhanizma pacyjenta da takoha ciažkaha ŭmiašalnictva.
Nie ŭsie mohuć čakać: bol robić žyćcio nievynosnym, moža pašyrycca na prylehły sustaŭ.
Ujavicie sabie psichałahičny stan čałavieka, čyja hałava zabitaja pytańniem — a ci zmoža jon chadzić? Ci nie stanie ciažaram dla siamji, kali pramarudzić i dapuścić prahres chvaroby?
Dla takich vypadkaŭ isnuje płatnaja apieracyja — pacyjent paśla kansultacyi z doktaram abiraje sabie pratez, płacić hrošy ŭ kasu balnicy, za hetyja hrošy balnica nabyvaje pratez, niechta z daktaroŭ jaho stavić.
Ludzi, byvaje, załaziać u vializnyja kredyty, kab mieć mahčymaść apłacić pratez — cana na impartnyja pačynajecca zvyčajna ad $1500 i dachodzić da $3500.
Vid prateza, zapeŭnivajuć miedyki, zaležyć ad kliničnaj situacyi i ŭzrostu pacyjenta — časam možna pastavić tańniejšy. Byvaje, lepš stavić daražejšy, zrobleny z bolš darahich i tryvałych materyjałaŭ. Taksama zaležyć ad finansavych mahčymaściaŭ — chtości (i heta typovaja situacyja) admysłova prosić samy darahi.
Firmaŭ ža ŭ Biełarusi, jakija pastaŭlajuć pratezy, niamnoha.
Vialikich hulcoŭ na rynku piać — kožny ź ich zvyčajna pastaŭlaje vyraby adnoj firmy: vytvorcam niavyhadna mieć u adnoj krainie niekalki kankurujučych pradstaŭnictvaŭ.
Bujnyja hulcy — heta pastaŭščyki Depuy, Medacta, Covision, Link, Smith&Nephew i biełaruski vytvorca Altimed.
Piensijanier paśla kansultacyj z doktaram admoviŭsia ad prateza biełaruskaha vytvorcy i nabyŭ pratez šviejcarskaj vytvorčaści Smith&Nephew za 5254 rubli. Jašče kala 150 rubloŭ syšło na apłatu pałaty, raschodnyja materyjały i hetak dalej — heta hrošy, jakija atrymała balnica (kala 3,5% ad koštu prateza.)
Cama apieracyja biaspłatnaja — heta značyć, jana finansujecca z našych z vami padatkaŭ, ź jakich apłačvajecca praca daktaroŭ u Biełarusi: jany paśla atrymajuć hanarar za ciažkuju apieracyju — usiaho 60 rubloŭ na ŭsich, chto spryčyniŭsia, ad chirurha da aniestezijołaha (kala 1,5% ad koštu prateza).
Čamu byŭ abrany pratez mienavita firmy Smith&Nephew?
Pracytujem tut vyniki pravierki ABEZa:
«Endapratez abrany słužbovymi asobami balnicy №6, sychodziačy sa stanu zdaroŭja chvoraha, u suviazi z čym jamu prapanavana nabyć endapratez Smith&Nephew», — havorycca tam.
Jak abirajecca firma, u jakoj kupiać pratez? Znoŭ cytujem pravaachoŭnikaŭ:
«Daktary ŭkazanych miedycynskich ustanovaŭ źviazvajucca z dyrektaram kampanii «MiedOrta» i pakidajuć zajaŭki na patrebny kamplekt endaprateza».
Heta, jak my vyjaśnili, — zaviedzienaja praktyka. Praz toje, što pastaŭščykoŭ u pryncypie niašmat, vybar abmiežavany.
Naprykład, u Bresckaj vobłaści daminuje tolki adzin pradaviec, jaki pastaŭlaje firmu Link.
Siamiejny biznes na sotni tysiač
Što ž za firma pastaŭlaje pratezy Smith&Nephew dla chvorych, pieravažna niemaładych ludziej, jakija źviartajucca ŭ balnicu №6 Minska?
Biełaruskaja firma «MiedOrta» zarehistravanaja na hramadzianku Biełarusi Natallu Kaziaroh. Kampanija nie vyrablaje pratezy Smith&Nephew, jana tolki pasiarednik u pastaŭkach. «MiedOrta» zakuplaje tyja pratezy ŭ picierskaj firmy «ORTO», a «ORTO» — u jašče adnoj rasijskaj firmy «DeOst». Voś taki daŭžezny łancužok.
My źviarnuli ŭvahu na inšy cikavy fakt — picierskaja firma «ORTO» z hetaha śpisu naležyć hramadzianinu Rasii Valeryju Kaziarohu, jaki davodzicca mužam Natalli Kaziaroh — zasnavalnicy biełaruskaj «MiedOrta».
Zakonam takija schiemy nie zabaronienyja, bo heta nie śfiera dziaržaŭnych zakupaŭ — klijent ža kuplaje pratez za svaje, a nie dziaržaŭnyja hrošy.
Ale dla jakich metaŭ mohuć isnavać hetyja lišnija źviony ŭ łancuhu? My majem hranicu ź Jeŭrasajuzam, dzie robiacca pratezy, niaŭžo nielha zavieści ich u krainu bieź lišniaha biehu pa Rasii?
Moža być, tut sprava ŭ elemientarnym žadańni nakrucić canu na kožnym pasiaredniku i pierakłaści tysiačy rubloŭ z kišeni biełaruskich piensijanieraŭ u svaju siamiejnuju kišeniu?
My pačali šukać źviestki ab anałahičnych pratezach, jakija zakuplajucca ŭ rasijskija balnicy, i znajšli ich — na sajcie rasijskich dziaržaŭnych zakupak.
Jakim ža było našaje ździŭleńnie, kali my vyjavili kaśmičnyja raźbiežki ŭ cenach, pa jakich takija samyja pratezy kuplajuć rasijanie.
Voś papiera, jakuju my zdabyli, — elemient damovy picierskaj firmy «ORTO» na pastaŭku biełaruskaj firmie «MiedOrta» endaprateza, jaki pastavili našamu pacyjentu.
Pahladzim na ceny. Nožku bijałahičnaj fiksacyi SL-PLUS Natalla Kaziaroh kuplaje ŭ svajho muža za 2000 biełaruskich rubloŭ (61 tysiaču rasijskich), čašku za 1400 rubloŭ (42 tysiačy rasijskich) i hetak dalej. Dalej «MiedOrta» nadbaŭlaje niejki pracent (da 5%) i pierapradaje toje biełaruskim invalidam.
Takim čynam, u vyniku za nožku prateza SL-PLUS piensijanier-prakuror zapłaciŭ 2039 rubloŭ, za čašku — 1426 rubloŭ.
A voś, naprykład, anałahičny pratez, jaki zakuplaje Sarataŭski dziaržaŭny miedycynski ŭniviersitet. Zakupka datujecca pačatkam 2017 hoda — čas, kali rabiŭ apieracyju i naš čytač. Nožku SL-PLUS vytvorčaści Smith&Nephew rasijanie kuplajuć za 1045 rubloŭ u ekvivalencie (32 tysiačy rasijskich) za štuku! Heta ŭdvaja mienš za tuju sumu, za jakuju «MiedOrta» pradaje toje ž samaje. Standartnuju čašku Bicon-PLUS rasijski ŭniviersitet kuplaje za 575 rubloŭ (17 600 rasijskich), a biełaruski piensijanier kuplaje anałahičnuju za 1426 rubloŭ (43 800 rasijskich) u ekvivalencie!
Pa astatnich dvuch składnikach prateza — układyšy i hałoŭki, situacyja takaja ž samaja.
Darečy, pieramožca tendara ŭ Rasii — nie aficyjny dystrybjutar «DeOst», a absalutna inšaja firma — «MiedykałTrejd».
Što datyčyć taho «DeOsta», to na sajcie rasijskich dziaržzakupak jość niekalki zhadak pra tendary, vyjhranyja hetaj firmaj na pastaŭku składnikaŭ endaprateza Smith & Nephew u balnicu №1 Krasnadarskaha kraju Rasii.
Praŭda, hety kantrakt raźličany byŭ na kaniec 2015 hoda, ale ŭsio roŭna jon pakazalny: za tuju samuju nožku SL-Plus «DeOst» prosić u Krasnadarskaj balnicy 1000 biełaruskich rubloŭ (31 tysiaču rasijskich).
A voś vyjhrany «DeOstam» u 2016 hodzie tendar na pastaŭku takich pratezaŭ u balnicu Barnauła:
Cana na nožku SL-Plus — 882 biełaruskich rubli ŭ ekvivalencie (27 100 rasijskich rubloŭ).
Faktyčna, biełaruskija pacyjenty invalidy bolš jak udvaja pierapłačvajuć za šviejcarskija pratezy. A roźnica kładziecca ŭ kišeniu siamji Kaziarohaŭ? Ale ci tolki Kaziarohaŭ ci taksama «słužbovych asob, jakija robiać vybar», dapamahajučy balnicam i/abo pacyjentam vyznačycca ź firmaj?
My pasprabavali źviazacca z ułaśnicaj «MiedOrty» Natallaj Kaziaroh, uziaŭšy jaje adras u materyjałach pravierki UBEZa. Ale ŭ toj kvatery, jakuju jana nazvała milicyjanieram, jana nie žyvie ŭžo 7 hadoŭ.
Tady my źviazalisia ź jaje mužam — Valeryjem Kaziaroham. Jaho pieršaj frazaj paśla našaha pytańnia pra siamiejny biznes było «heta ž nie zabaroniena zakonam».
Uciamnych tłumačeńniaŭ raźbiežki ŭ cenach jon nam nie daŭ, skazaŭšy, što klijentam hrech skardzicca, bo, maŭlaŭ, u jakich Štatach ci Zachodniaj Jeŭropie apieracyja abyšłasia b jašče daražej.
Našu zaŭvahu, što sama apieracyja dla hramadzian Biełarusi biaspłatnaja, i pytańnie tolki ŭ canie na pratez, jon praihnaravaŭ.
Heta, jak my vyśvietlili, tolki častka prablemy.
Jak skazali nam miedyki, firma «MiedOrta» užo niejki čas — ad pačatku raźbiralnictvaŭ paśla skarhi pacyjenta na balnicu — nie pastaŭlaje svaje pratezy ŭ biełaruskija miedycynskija ŭstanovy.
U čym tut niebiaśpieka? Termin słužby tych pratezaŭ — kala 10 hadoŭ. Paśla drobnyja detali znašvajucca, ich treba mianiać. A Smith&Nephew, jak my pisali raniej, pastaŭlała ŭ Biełaruś tolki hetaja firma. Tamu tyja ludzi, jakim patrabujecca terminovaja zamiena, siońnia nie mohuć jaje zrabić. U ich jość vybar — abo čakać, pakul situacyja niejak vyrašycca, abo rabić vialikuju apieracyju zamiest drobnaj, z dastavańniem z cełaj kostki ŭsiaho prateza i zamienaj na inšuju firmu, bo detali roznych vytvorcaŭ pamiž saboj niesumiaščalnyja.
Tamu pastaŭki pratezaŭ dadzienaj firmy ŭ Biełaruś niechta ažyćciaŭlać pavinien u kožnym razie.
My nie viedajem, kolki za ŭvieś čas pierapłacili tysiačy biełaruskich invalidaŭ. My zdoleli znajści infarmacyju tolki pa hałoŭkach Smith&Nephew — adnoj z častak prateza («MiedOrta» pradaje jaje biełarusam za 1161 rubiel, u Rasii hetaja detal pradajecca za 316 (!) biełaruskich rubloŭ). Dyk voś, adnych tolki hałovak tolki ad pačatku 2016 hoda ŭ Biełaruś było pastaŭlena na 72 tysiačy rubloŭ.
A firma pracuje tut z 2008 hoda, tamu pra abjomy možna tolki zdahadvacca.
Kaśmičnyja ceny — spadarožnik nie tolki Smith & Nephew. Pratezy inšych impartnych firmaŭ taksama dziŭna daražejuć, tolki pierasiekšy hranicy Biełarusi.
«U inšaj krainie takija pratezy kaštujuć pa 1000 jeŭra, a ja płaciŭ $3500»
My majem jašče niekalki historyj, jakija dapamahajuć zrazumieć miechanizm zaachvočvańnia ludziej da papaŭnieńnia kišeniaŭ działkoŭ.
«Naša Niva» znajšła jašče niekalki čałaviek, jakija stajać ci stajali na ŭliku jak ludzi, majučyja patrebu ŭ pratezavańni.
Voś što raskazaŭ čałaviek, jaki pastaviŭ sabie samy darahi pratez biez čarhi.
«Mianie apieravali ŭ 6-j balnicy Minska. Jakuju marku prateza pastavili? Ja nie viedaju, pa ščyraści, u dakumientach hetaha nie napisana (jamu pastavili pratez vytvorčaści firmy Medacta — heta «Naša Niva» vyśvietliła, praanalizavaŭšy jahonuju damovu, dzie nasamreč niama nazvy firmy). Dumaŭ, paśla troch miesiacaŭ na ahlad pryjdu, i tam nazvu daduć, ale nie dali, a ja jašče ŭ takim stanie byŭ, što i nie spytaŭ… A jak ja dajšoŭ da impartnaha? Nu mnie skazali, što nijakaha vyjścia niama — tolki pratezavańnie. Vielmi ciažka było… U kansultatyŭnym adździele ŭ balnicy mnie skazali, što čarha budzie — hady try! Skazali padyści da zahadčyka adździaleńnia artapiedyi, kab daviedacca, ci možna płatna zrabić. Nu kaniečnie, ja pajšoŭ, a što rabić. Jon mnie na papiercy napisaŭ nazvy firmaŭ, ja tolki ŭ internecie čytaŭ, abraŭ niejki šviejcarski. Što ŭraziła — mnie spačatku skazali, što pratez budzie kaštavać $3000, a jak loh u balnicu — užo $3500. Ci doraha? Ja viedaŭ, što pierapłačvaju, bo moj znajomy kandydat navuk robić takija apieracyi ŭ inšaj krainie. Dyk jon kazaŭ, što tam takija pratezy pa tysiačy jeŭra kaštujuć. Ale ja sam — hałoŭny buchhałtar, ja razumieju, što tut biessensoŭna spračacca — abo pahadžaješsia na isnujučyja ŭmovy, abo nie. Ja ž nie paviazu ź inšaj krainy pratez — jaho mnie nie pastaviać prosta, jak ja zrazumieŭ», — raskazaŭ nam klijent.
Hrošy, jakija jon addaŭ za pratez, možacie bačyć na karcincy.
Jak ža atrymałasia, što ŭ Biełarusi pry biaspłatnaj miedycynie ludziam davodzicca pierapłačvać udvaja? Ci było Ministerstva achovy zdaroŭja ŭ kursie situacyi? Čamu ŭ asobnych rehijonach i asobnych balnicach daminuje adzin pastaŭščyk? Čamu dziaržava nie sprabavała centralizavana zakuplać pratezy dla pacyjentaŭ-płatnikaŭ? I ŭrešcie, hłybinnaje pytańnie. Čamu zarobki miedykaŭ i hanarary za apieracyi takija nizkija, što daktary robiacca schilnyja zarablać, łabirujučy pratezy (miedykamienty, materyjały) tych ci inšych pastaŭščykoŭ. U vyniku pacyjenty płaciać udvaja…
My nakiravali ŭ pres-słužbu Ministerstva achovy zdaroŭja zapyt z prośbaj patłumačyć nam dziŭnuju situacyju na rynku endapratezaŭ.
Kamientary