Na fiestyvali «Paŭnočnaje źziańnie» ŭsie filmy pakažuć ź biełaruskimi subcitrami
Sioleta pakazy adbuducca 21—24 krasavika ŭ Miensku i Viciebsku — u kinateatrach «Mir» u abodvuch haradach. Prahramny dyrektar «Paŭnočnaha źziańnia», pradusar i paetka Volha Čajkoŭskaja raskazała Svabodzie, jak rabilisia pierakłady stužak sa švedzkaj, finskaj, dackaj, iślandzkaj i narveskaj movaŭ, a taksama parazvažała, ci padobnyja paŭnočnyja narody da biełarusaŭ.
— Festyval «Paŭnočnaje źziańnie» małady — sioleta adbudziecca druhi raz. Jakaja historyja jaho stvareńnia i čamu vy stali jaho dyrektaram?
— Letaś, kali festyval planavaŭsia ŭpieršyniu, mnie prapanavali zrabić prahramu dla jaho. Los skłaŭsia tak, što ja šmat pracuju z kino, maju dośvied artžurnalisckaj i kinažurnalisckaj dziejnaści, pradusiruju dakumentalnaje kino, a taksama abaznanaja ŭ kinematohrafie Paŭnočnaj Eŭropy. Pieršapačatkova mierkavałasia, što festyval budzie pakazvać stužki, jakija pradstaŭlajuć ambasady. Ale ja, pabačyŭšy ŭ «Paŭnočnym źziańni» vialiki patencyjał, zachacieła stvaryć cikavuju prahramu z najnoŭšymi filmami. Letaś heta atrymałasia častkova — pałovu filmaŭ pradstavili ambasady, a inšuju pałovu ja sama vybirała i sama damaŭlałasia nakont ich z dystrybjutarami. U hetym hodzie ŭsia prahrama składzienaja mnoj, a ambasady vystupajuć u jakaści partneraŭ.
— Što heta za filmy, jakija ty prapanoŭvaješ biełaruskim kinamanam? Nakolki jany viadomyja i paśpiachovyja ŭ siabie na radzimie?
— Heta filmy najnoŭšyja, filmy hučnyja. Ich suśvietnyja premjery adbylisia na kinafestyvalach u Taronta, Venecyi i Hioteborhu. Naprykład, iślandzkaja stužka «Hara niavinnaści» atrymała letaś hałoŭnuju ŭznaharodu Rady Ministraŭ Paŭnočnych krain, hałoŭny ofis jakoj u Kapenhahienie, i taksama vyjhrała iślandzski «Oskar». Finskaja stužka «Pieraškody» letaś atrymała finski «Oskar» u troch naminacyjach. Hetymi prykładami ja chaču paćvierdzić, što padbirała samyja vybitnyja stužki.
— Čamu ŭ Biełarusi mała pakazvajuć filmaŭ sa Skandynavii i inšych paŭnočnych krain?
— Heta abumoŭlena stasunkami pamiž suśvietnymi dystrybjutarami i našymi kinaprakatnymi arhanizacyjami. Sprava ŭ tym, što našy kampanii pracujuć praz rasiejskich dystrybjutaraŭ — mienavita tamu my adrazu atrymlivajem filmy z dublažom ci subtytravańniem na rasiejskaj movie. Heta značyć, što my nie pravajdzim dla masavaha prakatu svaje subtytry, za vyklučeńniem festyvalnych pakazaŭ. A ŭ masavym prakacie my zaŭsiody robim heta praz Rasieju.
— Ci jość vierahodnaść, što paŭnočnaje kino stanie bolš papularnym u Biełarusi?
— Nasamreč, ciapier u śviecie nazirajecca bum paŭnočnaha kino, tamu jość padstavy mierkavać, što i ŭ Biełarusi jaho źjavicca bolš. «Paŭnočnaje źziańnie» daje ŭnikalnuju mahčymaść pahladzieć najlepšaje i najcikaviejšaje, što było ŭ paŭnočnym kinematohrafie za apošnija paru hadoŭ. Pryčym prahrama festyvalu abjadnanaja adnoj kancepcyjaj i adnym słohanam. Padčas prahladaŭ i majstar-klasaŭ možna budzie pabačyć niekatorych stvaralnikaŭ filmaŭ — režyserku finskaha filmu «Viaskovyja žychary» Marju Piujuka, dyrektara Dackaha instytutu kultury ŭ Ryzie Simona Drusena Cholmberha i dackaha režysera kino i telebačańnia Ole Chryścijana Madsana, filmy jakoha sumarna ŭžo atrymali kala 115 naminacyjaŭ na roznych kinafestyvalach i znajšli dystrybucyju ŭ bolš jak 100 krainach. Vielmi dobra, što biełaruskija kinahledačy buduć mieć mahčymaść sustrecca z pradstaŭnikami kinematohrafu z Danii — hetaja kraina robić mocny ŭpłyŭ na suśvietny kinematohraf.
— Na pobytavym uzroŭni my viedajem pra paŭnočnyja krainy, što žyvuć tam zamožna, što ŭ kramach usio doraha, ale zatoje vielmi pryhožaja pryroda. Ci dapamohuć filmy z prahramy «Paŭnočnaha źziańnia» niejak pahłybić usprymańnie hetych krain?
— Nasamreč, my viedajem pra paŭnočnyja krainy niašmat, choć jany nia tak i daloka. Mienavita tamu biełaruskaj aŭdytoryi budzie cikava pahladzieć hetyja filmy. Stužki raskryvajuć mentalitet, nastroi, asablivaści charaktaru, kultury i movy krain-udzielnic. Naŭrad ci hledačy adroźniać iślandzkuju movu ad finskaj, a dackuju ad narveskaj. Ale ŭsie stužki buduć demanstravacca na movie aryhinału ź biełaruskimi subtytrami, tamu možna budzie nia tolki pahladzieć na nardyčny temperament ludziej i pryhožyja pejzažy, ale i adčuć miłahučnaść paŭnočnaeŭrapiejskich movaŭ.
— Usia prahrama abjadnanaja słohanam «Charastvo štodzionnaha». Što jon aznačaje?
— Jon abjadnoŭvaje nastroj usich vaśmi stužak, jakija buduć pakazanyja. Jany ŭsie raspaviadajuć pra pryhažość i paeziju ŭ pobycie, u prostych rečach. Charastvo možna nazirać, nie vychodziačy z ułasnaj kuchni. I paŭnočnaje źziańnie možna bačyć u pobytavym žyćci, a taksama ŭnutry siabie. U hetym paŭnočnyja eŭrapiejcy, darečy, blizkija da biełarusaŭ — źniešnie my strymanyja, ale ŭnutry majem ahieńčyk, i nam nia sumna samim z saboj. Hierojam stužak, jaki buduć pakazanyja na festyvali, prynamsi, vielmi nia sumna z samimi saboj.
— Ci moža być takoje, što hledaču, jaki zvyk bolš da Halivuda, budzie ciažka zrazumieć paŭnočnyja filmy?
— Nie, tamu što jany vielmi hladacka-friendly. Heta filmy pra aktualnyja padziei, jany peŭna spadabajucca hledačam, niezaležna ad ich abaznanaści ŭ kinematohrafie.
— Usio azdableńnie «Paŭnočaha źziańnia», infarmacyjnaja pradukcyja, źniešniaja reklama zroblenyja pa-biełarusku. Hetaksama jak i subtytry da ŭsich vaśmi filmaŭ. Heta vaša inicyjatyva ci, moža, patrabavańnie zamiežnych partneraŭ?
— Nie, heta peŭna nie patrabavańnie. My abmiarkoŭvali, na jakoj movie rabić subtytry, kab heta było najbolš zrazumieła dla hledačoŭ. Niejak naturalnym čynam pahadziłasia, što budzie biełaruskaja mova. Letaś dźvie stužki byli z rasiejskimi subtytrami — tamu što jany byli pradstaŭlenyja ambasadami i ŭžo ŭklučali ŭ siabie subtytry na rasiejskaj movie. U hetym hodzie ja vybirała stužki sama, nivodnaja ź ich nia mieła subtytraŭ na słavianskich movach, i było pryniata rašeńnie, što pierakłady buduć na biełaruskuju movu. Uvohule, usia festyvalnaja kamunikacyja adbyvajecca na dźviuch movach — biełaruskaj i anhielskaj. Anhielskaja treba tamu, što festyval naš mižnarodny, jość zamiežnyja hości.
— Chto pierakładaŭ filmy na biełaruskuju movu?
— My supracoŭničajem z Centram švedzkich daśledavańniaŭ u Miensku, tam jość prafesijnyja pierakładčyki, jakija pracujuć z usimi paŭnočnaeŭrapiejskimi movami, akramia iślandzkaj. Tamu iślandzki film my pierakładali praz anhielskuju movu. Z karekturaj subtytraŭ vielmi mocna dapamahła Volha Ryzmakova, namieśnica konsuła Adździaleńnia ambasady Finlandzkaj Respubliki ŭ Respublicy Biełaruś.
— Jak pastaviłasia da biełaruskamoŭnaha kinafestyvalu kiraŭnictva kinazalaŭ u Miensku i Viciebsku?
— Cudoŭna, nijakich prablem nie było.
— Jakija try filmy vy raicie naviedać abaviazkova?
— Ja vielmi raju stužku adkryćcia — heta finski film «Viaskovaje žyćcio», jakoje budzie pradstaŭlać sama režyserka. Liču, što film vielmi cikavy dla biełarusaŭ, vielmi blizki da nas.
Heta kamedyja-fantasmahoryja pra toje, jak u maleńkuju finskuju viosku ŭ Łaplandyi pryjaždžaje realny histaryčny persanaž — Urcha Kiekanien, jaki byŭ prezydentam krainy z 1956 pa 1982 hod. Sprava ŭ tym, što Urcha byŭ vielmi supiarečlivaj fihuraj dla Finlandyi — jon vyvieŭ krainu z paślavajennaha kryzisu, ale ŭ toj ža čas jaho ličyli špijonam. Jaho vizyt u viosku źviazany z šeraham kamičnych i iraničnych historyjaŭ.
Druhi film, jaki ja ščyra raju, — heta iślandzkaja drama «Hara niavinnaści», historyja pra sacyjafoba, jaki pakutuje ad lišniaj vahi i žyvie z baćkami, choć jamu ŭžo za sorak. Historyja pra toje, jak hety mužčyna sustrakaje dziaŭčynu, jakaja mianiaje jaho žyćcio, i pra toje, jak drapiežnaje hramadztva ŭsprymaje čałavieka inakšaha.
I treciaja stužka — heta švedzkaja drama «Maja chudzieńkaja siastra» — siamiejnaja historyja pra stasunki pamiž dźviuma siostrami, ich spabornictva, zajzdraść pamiž imi. Adna ź siaścior pakutuje na anareksiju — i heta taksama važnaja tema hetaha filmu. Vielmi cikavaja i kranalnaja historyja.
Kamientary