Čamu biełarusaŭ nazyvajuć «bulbašami»

Adkazy na heta i inšyja pytańni — u novym prajekcie Michała Aniempadystava.

13.10.2011 / 20:29

Prezientacyja Under Ground projdzie ŭ Minsku 14 kastryčnika ŭ halerei Biełaruskaha sajuzu dyzajnieraŭ.

Hetym razam aŭtar «Narodnaha albomu» vyrašyŭ dabracca da samych karanioŭ. U litaralnym sensie. Jaho

fotavystava pryśviečanaja… karniapłodam.
Na hustoŭnych vysokamastackich zdymkach — bulba, buraki, tapinambur «i inšyja aficyjnyja asoby». Mastak zmušaje zirnuć na ich inačaj, prapanuje
takija rakursy i frahmienty, što nie schočaš, a ŭrazišsia — jakaja ŭsio-taki pryhažość vyrastaje z rodnaj ziamli.

Aniempadystaŭ nie tolki zdymaŭ, ale i źbiraŭ infarmacyju —

da vyjavaŭ prykładajucca historyi
suisnavańnia peŭnych karniapłodaŭ z čałaviekam uvohule i ź biełarusam u pryvatnaści.

«Toje, što ja rablu, nazyvajecca antrapałahičny dyzajn, — raspavioŭ aŭtar karespandentu «NN». — Jon daśleduje kulturnuju tradycyju ŭ roznych jaje prajavach, asensoŭvaje i pieraasensoŭvaje, dadaje joj „dadatkovaj vartaści“, abhortvaje ŭ pryvabnuju historyju-ŭpakoŭku, padkreślivaje stanoŭčyja jakaści. Karaciej, nadaje hetaj tradycyi smaku, stvaraje brend, ci navat markier nacyjanalnaj identyčnaści».

Mastak rabiŭ Under Ground kala dvuch hadoŭ. «Bo 

niekatoryja karniapłody — siezonnyja, niekatoryja redkija, niekatoryja prosta chaciełasia zdymać jašče i jašče
, jak mastak znoŭ i znoŭ maluje lubimuju madel», — kaža jon. Z socień zdymkaŭ aŭtar paśla vybraŭ dva dziasiatki, jakija i skłali sieryju.

Zajmaŭ čas i vybar «madelaŭ».

U pošukach idealnych karniapłodaŭ, Aniempadystaŭ rehularna naviedvaŭ kirmašy z harodninaj.
«Kamaroŭka pryvablivaje tym, što tam bahaty vybar, možna kupić redkija hatunki, — kaža fatoharaf. — Naprykład, tapinambur, pastarnak, dajkon, zialony kitajski hatunak redźki, tuju ž repku». Standartnyja bulba-buraki-morkva nabyvalisia la domu, na kirmašy na Paŭdniovym Zachadzie.

Dajkon, chto nie viedaje, heta biełaja japonskaja redźka

, vielmi papularnaja apošnim časam dziela svaich — z dobry kabačok — pamieraŭ. «A zialonaja kitajskaja redźka, takoje ŭražańnie, skryžavanaja z vasabi, bo maje nadzvyčaj rezki smak».

Pra smak spadar Michał zhadvaje nie vypadkova:

usie karniapłody paśla fotasiesii siamja Aniempadystavych źjadała.
«Takaja biezadkidnaja vytvorčaść. Dakładniej, tvorčaść», — śmiajecca mastak.

Aniempadystaŭ škaduje, što ŭ fotakalekcyi nie ŭsie karniapłody, jakija spažyvajucca ciapier ci spažyvalisia prodkami.

Nieźniatymi zastajucca cykoryj, turneps, cukrovy burak, korań ajera, kierviel.
«Dziŭna ciapier adnosić da karniapłodaŭ ajer, a miž tym u časy VKŁ jaho navat ekspartavali na Zachad, — kaža mastak. — Bo tam ajer nie ros: jon byŭ zaniesieny da nas tatarami. Jaho cukravali abo vykarystoŭvali jak śpiecyi».

A kiervielem (markoŭnikam) jašče ŭ XIX stahodździ ŭpryhožvali stravy. My na jaho zabylisia, a ŭ Zachodniaj Jeŭropie pamiatajuć. «Niadaŭna

pryjazdžali bielhijcy — jany zdymajuć 8-sieryjny film pra bulbu, i adna sieryja pryśviečanaja Biełarusi.
Chłopiec, jaki zdymaje, ułaśnik restarana, paśmiajaŭsia, kali ja chacieŭ ździvić jaho kiervielem».

Ale mnohija zvykłyja dla biełarusa karniapłody, jak 

repka, čornaja redźka, chren, u Jeŭropie sustrenieš tolki na fiestyvalach siaredniaviečnaj kultury.

Prajekt Michała Aniempadystava lišni raz paćviardžaje, što naša harodnina maje nie tolki smakavuju, ale i kulturna-histaryčnuju, a taksama estetyčnuju vartaść.

«Toje, što zvyčajna pradajecca nieadmytym ad ziamli, nasamreč maje hienijalna-pryhožyja formy, — kaža Aniempadystaŭ. — Jany utulnyja i nadziejnyja, a časam dziorzkija, i navat eratyčnyja.

Niezdarma zvyčajnaja

repka vystupaje, jak mifałahičnaja zasnavalnica Rodu, rodavy tatem
i ŭ palakaŭ (historyja pra karala Piasta i jahonuju žonku Repichu) i va ŭschodnich słavianaŭ (kazka pra repku). Repka — adziny karniapłod, radzima jakoha tut. My pačali jaho spažyvać jašče ŭ epochu niealitu.

Albo burački…

Palaki dražnili žycharoŭ Vialikaha Kniastva, našych zadzirlivych prodkaŭ, spačatku «baćviniažami», a potym «buračkami».
Voś ža i baćka biełaruskaj litaratury Francišak Bahuševič, nazvu karniapłoda abraŭ sabie za litaraturny psieŭdanim: Maciej Buračok.

Potym, ŭžo za savietami, inšyja susiedzi dali nam novuju mianušku —

«bulbašy». Ahulnapryniata ličyć, što hetak nas kličuć tamu, što my šmat jamo bulby.
My sapraŭdy spažyvajem jaje bolej za ŭsich na śviecie. Ale
mianuška ŭźnikła nie tamu, jana ŭvohule da bulby, jakuju my jamo, nie maje dačynieńnia. Słova «bulbaš» uźnikła, jak vynik doŭhaj čarady histaryčnych niedakładnaściaŭ, kazusaŭ i pamyłak. Pačałasia historyja ŭ kancy XVIII stahodździa, skončyłasia ŭ časy druhoj suśvietnaj na biełaruskim Paleśsi.
Pra toje, čamu nas nazyvajuć bulbašami, ja raskažu na adkryćci vystavy», — intryhuje Aniempadystaŭ.

Adkryćcio vystavy

Under Ground adbudziecca 14 kastryčnika ŭ Halerei Biełaruskaha sajuza dyzajnieraŭ (Minsk, Bryleŭskaja, 14 (uvachod z dvara)). Pačatak a 18 hadzinie.

Juraś Uskoŭ, SM