«Nie majuć histaryčnaj kaštoŭnaści». U Łahojsku znosiać hrafskija stajni VIDEA

Na terytoryi byłoj rezidencyi Tyškievičaŭ buldoziery rujnujuć histaryčny budynak, jaki nazyvajuć «barakam», a jaho draŭlanyja častki spalvajuć.

26.12.2024 / 16:10

Znos stajni na terytoryi Łahojskaj siadziby Tyškievičaŭ. Skrynšot videa telehram-kanała «Łahojskaja maniuka».

Videa sa znosam kolišniaj haspadarčaj pabudovy apublikavaŭ telehram-kanał «Łahojskaja maniuka».

Vyciahnuty budynak stajniaŭ (54ch11 m) raźmieščany ŭ paŭnočnaj častcy byłoj siadziby Tyškievičaŭ, niedaloka ad pałaca, ad jakoha zastaŭsia nievialiki frahmient. Pobač ź im znachodzicca taksama budynak ladoŭni.

Vialiki pałacava-parkavy kompleks na bierazie Hajny byŭ pabudavany hrafam Pijem Tyškievičam u 1814—1819 hadach u duchu navamodnaha ampiru. U 1842 h. u łahojskim pałacy braty Jaŭstach i Kanstancin Tyškievičy zasnavali pieršy na Biełarusi muziej staražytnaściej, unikalnuju kalekcyju jakoha paśla vyvieźli ŭ Vilniu. Za savieckim časam sutareńni pałaca vykarystoŭvali jak viaźnicu orhany NKUS, a ŭ kancy vajny budynak padarvali niemcy. U paślavajenny čas terytoryja parku stychijna zabudoŭvałasia.

Pałac Tyškievičaŭ u Łahojsku na fotazdymku Lva Daškieviča. 1923 h. Fota: Wikimedia Commons

Pavodle mierkavańnia supracoŭnikaŭ miascovaha muzieja, da jakich źviarnulisia aŭtary kanała, ścieny i kryćcio stajni, jakija ciapier znosiać, nie majuć histaryčnaj kaštoŭnaści. Byccam by z časoŭ Tyškievičaŭ zachavaŭsia tolki padmurak budynka, jaki nie buduć znosić i zakansiervujuć.

Adnak śpiecyjalisty, da jakich my źviarnulisia pa kamientaryj, adznačyli, što znos chutčej za ŭsio — samadziejnaść miascovych uładaŭ, jakija chočuć prybrać z centra horada niepryvabny budynak, jaki sapraŭdy staŭ nahadvać barak paśla taho, jak jaho prystasavali pad žytło.

Za savieckim časam stajni byli prystasavany pad žytło. Budynak abros mnostvam dysharmaničnych prybudoŭ. Fota: Jandeks Karty

Heta stała mahčymym, bo jurysty Ministerstva kultury ŭ apošnija hady damahlisia taho, kab rašeńni pa rabotach na ŭsich pomnikach 3-katehoryi, da jakich naležyć i siadziba ŭ Łahojsku, prymalisia miascovymi čynoŭnikami, a nie śpiecyjalistami profilnaha viedamstva.

U mai 2024 hoda Ministerstva kultury źmianiła skład siadziby Tyškievičaŭ, zamianiŭšy «budynak byłoj stajni» na «reštki padmurkaŭ i cokal byłoj stajni». Heta było zroblena na padstavie rašeńnia navukova-mietadyčnaj rady pry Minkultury, ale čym kiravalisia jaje členy i chto byŭ inicyjataram, nieviadoma.

Znos stajni na terytoryi Łahojskaj siadziby Tyškievičaŭ. Fota: telehram-kanał «Łahojskaja maniuka».

Na dumku śpiecyjalistaŭ, zajavy pra adsutnaść histaryčnaj kaštoŭnaści ŭ budynka vyhladajuć sumnieŭnymi.

Pa-pieršaje, nijakich zaŭvah u svajoj manahrafii «Starinnyje usad́by Minskoho kraja» pra aŭtentyčnaść budynka nie robić Anatol Fiedaruk, viadomy daśledčyk siadzibnaj i parkavaj architektury, jaki b dakładna zaŭvažyŭ, kali b budynak byŭ navabudam.

Frahmient schiemy zon achovy siadziby. 3 — budynak stajni, 4 — ladoŭnia, 2 — frahmient pałaca.

Pa-druhoje, u 2016 hodzie śpiecyjalisty «BiełNDIPhoradabudaŭnictva», jakija majuć paśviedčańnie na navukovaje kiraŭnictva na historyka-kulturnych kaštoŭnaściach, vyvučyli siadzibu i skłali jaje zony achovy, taksama nie zaŭvažyŭšy nijakaha padvochu sa stajniaj. Prajekt byŭ raspracavany na padstavie historyka-archiŭnych, biblijahrafičnych i naturnych daśledavańniaŭ, analizu histaryčnaj horadabudaŭničaj situacyi i łandšaftu.

Pa-treciaje, na karyść histaryčnaści budynka śviedčyć sam jaho charaktar. Heta budynak, pabudavany ŭ technicy «ŭ šułach», kali biarvieńni zakidalisia ŭ pazy viertykalnych muravanych słupoŭ. Takaja technika vielmi raspaŭsiudžana ŭ siadzibnym budaŭnictvie XIX — pačatku XX stahodździa, ale zusim niecharakternaja dla kałhasnaha savieckaha budaŭnictva.

Rust na słupach šułach moža kazać pra toje, što nie tolki padmurak budynka byŭ aŭtentyčnym.

Sami słupy taksama źviartajuć na siabie ŭvahu svajoj detaliroŭkaj, pra jakuju b nie zadumvalisia savieckija budaŭniki. Na fota, dzie ŭ čas demantažu ź ich adlacieli kavałki tynku, bačny nie tolki reštki karniznych pajaskoŭ, ale i rustoŭka — dekaratyŭnaja imitacyja vialikich kamiennych błokaŭ.

Ciažka ŭjavić, što na haspadarčaj pabudovie ci žyłym «baraku» ŭ nievialikim rajcentry rabili b rustoŭku za savieckim časam.

Akramia taho ŭ prajekcie zon achovy na terytoryi, dzie staić budynak stajni, nie prapisany dazvoł na demantaž čaho-niebudź. Ale niama i pramoj zabarony. Vidać, karystajučysia hetaj niapeŭnaściu, miascovyja čynoŭniki sami sabie dazvolili demantaž hrafskich stajniaŭ.

Usio, što zastałosia ad pałaca Tyškievičaŭ u Łahojsku. Padnožža praciahvaje razburać erozija, ale, zdajecca, čynoŭnikam niama da hetaha anijakaj spravy. Fota: Jandeks Karty

Hrošy na znos budynka, jaki stajaŭ u centry horada i nikomu nie zaminaŭ, čynoŭniki znajšli. A na toje, kab umacavać dva apošnija frahmienty pałaca Tyškievičaŭ, čyje padnožžy ŭžo mocna razburyła erozija, a značyć, što ŭ chutkim časie moža nie staić i ich, nie.

U kaplicy pad Smarhońniu paniščyli sarkafahi i raskidali čałaviečyja pareštki

U Minsku raźbirajuć Histaryčnuju majsterniu, jakaja zachoŭvała pamiać pra Chałakost

Siadzibu va Ušackim rajonie zabrali ŭ byłych ułaśnikaŭ i ciapier pradajuć iznoŭ za biescań

Minski teatr imia Horkaha zakryŭsia na ramont. Jakim jon budzie paśla abnaŭleńnia

F. Raŭbič