Памёр літаратуразнаўца Іван Чарота
Перакладчыку, славісту і праваслаўнаму актывісту было 72 гады. Ён абураўся русафобіяй беларускай моладзі і лічыў рускасць «нарожным каменем нацыянальнай сутнасці беларуса».
08.11.2024 / 09:11
Іван Чарота. Фота: Саюз пісьменнікаў
Іван Аляксеевіч Чарота нарадзіўся ў 1952 годзе ў вёсцы Лышчыкі Кобрынскага раёна (Брэсцкая вобласць).
Ён скончыў БДУ (аддзяленне рускай мовы і літаратуры філалагічнага факультэта), абараніў доктарскую на тэму «Беларуская літаратура XX стагоддзя і працэсы нацыянальнага самавызначэння» (1998). Быў навуковым кансультантам Беларускай энцыклапедыі.
Перакладаў з сербскай, славенскай, македонскай, польскай і іншых моў на беларускую і рускую, а таксама з беларускай і рускай на сербскую. Вынік яго прац — больш за 1200 друкаваных перакладаў, у тым ліку звыш 70 кніжных выданняў. Сярод іх, напрыклад, серыя кніг «Сербскае багаслоўе XX стагоддзя», зборнік «Мовы ўсяго жыцця: сербскія народныя казкі» (яго прызналі найлепшай кнігай Беларусі ў галіне перакладу за 2008 год і ўзнагародзілі Нацыянальнай прэміяй).
Чарота быў таксама акадэмікам Сербскай Акадэміі навук і мастацтваў, членам Прэзідыума Саюза пісьменнікаў Беларусі. Ён лаўрэат прэміі Рэспублікі Беларусь «За духоўнае адраджэнне».
У 2015-м Чарота выступіў з артыкулам «Рэальнае супраць ідэальнага» на старонках расійскага шавіністычнага часопіса «Наш современнік». Прафесар абураўся тым, што «сіламі публіцыстаў, ідэолагаў-прапагандыстаў, нядобрасумленных гісторыкаў у нас пудзілам зроблена «русіфікацыя» 1860-х гадоў і нацыянальная палітыка савецкага перыяду». Але мала гаворыцца пра паланізацыю.
«Цяпер ужо русафобія трывала ўкаранілася ў свядомасці практычна ўсіх беларусаў, маладзейшых за 30 гадоў, — рэзюмуе аўтар. — Іх, можна сказаць, пераканалі, што быць беларусам азначае паслядоўна і катэгарычна дэманстраваць сваю асаблівасць і адасобленасць ад рускага народа, рускай гісторыі і культуры, недатычнасць да яе традыцый і духоўных каштоўнасцяў, вылучаць і абсалютызаваць адрозненні ў асноўных этнакультурных прыкметах, асаблівасцях нацыянальнага характару і г.д.».
А «нарожны камень нацыянальнай сутнасці беларуса — рускасць», быў перакананы выкладчык БДУ.
Развітанне з Іванам Чаротам пройдзе ў Петрапаўлаўскай царкве на Нямізе аб 11-й раніцы ў суботу 8 лістапада.