«Źmienaŭ u palitycy pa Biełarusi nie budzie, ale jość niuansy». Valer Kavaleŭski — pra toje, čaho čakać ad Trampa
Były biełaruski dypłamat raspavioŭ «Radyjo Svaboda», jak prezidenctva Trampa ŭ ZŠA moža paŭpłyvać na Biełaruś i stratehičny dyjałoh ź biełaruskaj apazicyjaj.
06.11.2024 / 13:51
— Spadar Valer, jak vy aceńvajecie papiarednija vyniki vybaraŭ u ZŠA?
— Tut jość niekalki kirunkaŭ, na jakich sapraŭdy heta moža zakranuć Biełaruś, nie naŭprost, a ŭskosna.
Naŭprost, ja liču, nijakich asablivych źmienaŭ u palitycy ŭ dačynieńni Biełarusi nie budzie, bo jość dvuchpartyjny kansensus: i respublikancy, i demakraty hladziać na situacyju ŭ Biełarusi adnolkava. I Biełaruś nie źjaŭlajecca ŭsio ž taki pryjarytetam zamiežnaj palityki ZŠA. U hetym sensie heta naša strachoŭka ad taho, što budzie niejki sur‘iozny pierahlad.
Adnak intaresy Biełarusi mohuć być zakranutyja ŭskosna praz toje, jakim čynam Tramp budzie prapanoŭvać zakančeńnie vajny Rasii z Ukrainaj. Heta toje, što peŭnym čynam moža adbicca i na našych intaresach. Bo, najchutčej, heta budzie varyjant, jaki budzie prymusam Ukrainy da miru — i praz abmiežavańnie dapamohi: vajskovaj, palityčnaj, finansavaj. I ŭ hetym sensie my źjaŭlajemsia častkaj hetaj vielmi sumnaj historyi, i tut intaresy Biełarusi taksama mohuć paciarpieć. Mienavita tamu, što Rasija moža ŭzmocnicca ŭ vyniku takoha zakančeńnia kanfliktu.
Druhoje — heta takija izalacyjanisckija nastroi ŭ Trampa, jaki hatovy byŭ by źmianšać, skaračać udzieł ZŠA ŭ mižnarodnych prablemach: u pieršuju čarhu ŭ kanfliktach, bolš udzialać uvahu handlu, niejkim handlova-ekanamičnym pytańniam, jakija dajuć chutki prybytak ekanomicy. To-bok takaja bolš tranzakcyjnaja palityka i psichałohija ŭ Trampa.
I treciaje — heta toje, jak Tramp budzie vybudoŭvać unutrypalityčny paradak dnia, jakija rašeńni jon budzie prymać datyčna demakratyčnych instytutaŭ. U jaho byli davoli vyraznyja pahrozy jahonym palityčnym apanientam u krainie. Heta toje, što nie źjaŭlajecca častkaj demakratyčnaj madeli kiravańnia dziaržavaj i nie źjaŭlajecca častkaj palityčnaj kultury demakratyčnych krain. U hetym sensie heta taksama moža być prykładam dla aŭtarytarnych lidaraŭ pa ŭsim śviecie, u tym liku i ŭ našaj častcy śvietu — heta budzie takim sihnałam, što padobnyja praktyki źjaŭlajucca normaj.
Nie tolki Tramp rychtavaŭsia da svajho prezidenctva, da jaho rychtavalisia i ludzi, jakija jaho atačajuć, ludzi, jakija b chacieli viarnucca va ŭładu, ale chacieli b prytrymlivacca bolš tradycyjnych padychodaŭ u zamiežnaj palitycy.
— Z papiaredniaj administracyjaj prezidenta Džo Bajdena biełaruskija demakratyčnyja siły zasnavali Stratehičny dyjałoh. Jak vy dumajecie, jakim budzie jahony los u dalejšym?
— Ad pačatku, kali my pracavali nad stvareńniem hetaha stratehičnaha dyjałohu, mienavita ja zajmaŭsia raspracoŭvańniem jaho miechanizmu, kancepcyjaj, to zaŭsiody była takaja ŭstanoŭka, što hety miechanizm dazvolić nam zachoŭvać adnosiny na tryvałym uzroŭni pamiž Dziarždepartamientam i demakratyčnymi siłami Biełarusi. Treba budzie pahladzieć, jak heta ŭsio budzie evalucyjanavać. Bo ŭ peŭnym sensie heta taksama źviazana ź ludźmi, jakija pracujuć u Dziarždepartamiencie i padtrymlivajuć takija idei. I pakolki hetaje pytańnie prymałasia na palityčnym uzroŭni ŭ Dziarždepartamiencie, treba budzie dačakacca, kab hetaja inicyjatyva była paćvierdžanaja i respublikancami. Bo dalej užo jany pryjduć i buduć prymać palityčnyja rašeńni ab praciahu takoj pracy.
Moj prahnoz taki, što sam hety miechanizm moža zachavacca, kali tolki hetyja źmieny ŭ rehijonie nie pryviaduć da niejkich novych zruchaŭ u raskładzie siłaŭ. Kali ZŠA, umoŭna kažučy, buduć zadumvacca pra toje, jakim čynam kalibravać, mianiać palityku adnosna Biełarusi abo režymu Łukašenki, to ŭ peŭnym sensie im treba budzie dumać i pra Stratehičny dyjałoh.
— Ci mieli apazicyjnyja siły ciaham hetych hadoŭ, kali Tramp pakinuŭ pasadu prezidenta, niejkija kantakty ź jahonaj kamandaj, z Respublikanskaj partyjaj? I ci možna spadziavacca, što Cichanoŭskaja, jakaja sustrakałasia z Bajdenam, praviadzie sustreču i z Trampam?
— Ja nie budu tut kazać pra mahčymaje spatkańnie Cichanoŭskaj z Trampam. Heta chutčej pytańnie da jaje kamandy. Ale skažu tak, što ŭsie dziesiacihodździ, jakija mnie davodziłasia zajmacca pytańniem biełaruska-amierykanskich adnosin, zaŭsiody była staŭka na dvuchpartyjny padychod. To bok supraca na roŭnych i z demakratami, i z respublikancami. I hetyja suviazi, biezumoŭna, zaŭsiody padtrymlivalisia na davoli intensiŭnym uzroŭni. Byli sustrečy, asabliva ŭ Kanhresie, i ź sienatarami, i ŭ Pałacie pradstaŭnikoŭ z abiedźviuch partyj. I heta adbyvałasia padčas demakratyčnaj administracyi. I na siońnia heta budzie adnym z pastajannych pryjarytetaŭ — zachoŭvać dvuchpartyjnaść u pracy pamiž demakratyčnym rucham Biełarusi i novaj administracyjaj Trampa.
Tym bolš my bačym, što Tramp pieramoh nie tolki na prezidenckich vybarach. Ale my bačym, što respublikancy viarnuli kantrol nad Sienatam i zachavali kantrol nad Pałataj pradstaŭnikoŭ. Heta aznačaje, što ŭ ich budzie ŭvieś nabor, nieabchodny dla taho, kab prasoŭvać samyja roznyja palityčnyja rašeńni. Ale, tym nia mienš, možna kazać upeŭniena pra toje, što kantakty z Respublikanskaj partyjaj zaŭsiody padtrymlivalisia na naležnym uzroŭni. I možna ŭspomnić, što ŭ 2020 hodzie, kali raspačynałasia biełaruskaja revalucyja, prysutničała tady administracyja Trampa, i pieršyja rašeńni i pytańni treba było vyrašać z pradstaŭnikami respublikancaŭ, i heta rabiłasia davoli efiektyŭna.
Cichanoŭskaja pavinšavała Trampa ź pieramohaj na vybarach
Uładzimir Zialenski pavinšavaŭ Donalda Trampa