Z Łošyckaha jara źnik kryž achviaram balšavickaha teroru
Ličycca, što ŭ hetym uročyščy ŭ 1937—1941 hady orhany NKUS pravodzili masavyja rasstreły.
02.11.2024 / 12:59
Kryž achviaram balšavickaha teroru ŭ Łošyckim jary. Fota: telehram-kanał «Spadčyna»
Na heta źviarnuŭ uvahu telehram-kanał «Spadčyna».
Miemaryjalny kryž achviaram balšavickaha teroru byŭ pastaŭleny na ŭskrajku Łošyckaha parku ŭ 1990-ja hady vysiłkami Śvisłackaha adździaleńnia Minskaj arhanizacyi Biełaruskaha Narodnaha Frontu i abjadnańnia Martyrałoh Biełarusi. Draŭlany kryž vyšynioj u piać mietraŭ byŭ sprajektavany viadomym mastakom Mikołam Kupavam.
Miesca, dzie stajaŭ kryž, siońnia. Fota: telehram-kanał «Spadčyna»
Jon nahadvaje pra brackuju mahiłu, u jakoj spačyvajuć achviary NKUS. Naprykancy 1990-ch hh. pačałasia zabudova terytoryi haražami, tamu znajści kryž składana. Łošycki park znachodzicca na paŭdniovaj uskrainie Minska. U 19 stahodździ tut paŭstaŭ majontak ź vialikim parkam, jaki byŭ kanfiskavany paśla Kastryčnickaj revalucyi ŭ 1917 h. Padčas hramadzianskaj vajny z 1918 pa 1920 hh. terytoryja vykarystoŭvałasia ŭ roznych metach, pakul u siaredzinie 1920-ch hh. nie była padzielena.
U siaredzinie 1920-ch hh. były majontak u Łošycy byŭ padzieleny: na adnoj častcy parku raźmiaściłasia sielskahaspadarčaja daśledčaja ŭstanova, u toj čas kali sama siadziba była pieradadziena ADPU, paźniej pierajmienavanamu ŭ NKUS.
Tut raźmiaściŭsia adździeł śpiecyjalnaha pryznačeńnia, jaki zajmaŭsia padrychtoŭkaj savieckich raźviedvalnych i dyviersijnych hrup. U 1920-ch i 1930-ch hh. dadzienyja hrupy pierakidvalisia praz saviecka-polskuju miažu, jakaja prachodziła niepadalok ad Minska, i pavinny byli zajmacca tam antypolskaj padpolnaj dziejnaściu.
U svaju čarhu šmat ludziej z Polščy chacieła pierabracca ŭ Saviecki Sajuz, dzie jany spadziavalisia na lepšaje žyćcio, pavieryŭšy kamunistyčnaj prapahandzie. Savieckaja dziaržbiaśpieka sustrakała ich ź niedavieram, bačačy ŭ ich patencyjnych špijonaŭ i vorahaŭ.
Śćviardžajecca, što sotni aryštavanych uciekačoŭ traplali takim čynam u Łošycu, dzie mnohija byli rasstralanyja i pachavanyja ŭ piasčanaj jamie ŭ paŭnočna-ŭschodniaj častcy parku.
Paśla prychodu niamieckich vojsk u Minsk u 1941 h. majontak u Łošycy byŭ zaniaty minskim akruhovym kamisaram. Padčas akupacyi tam była rasstralana nieviadomaja kolkaść jaŭrejaŭ i partyzan, jakich chavali ŭ inšaj jamie.
Zianon Paźniak śćviardžaje, što pra rasstreły ŭ Łošycy daviedaŭsia ŭ 1988 hodzie, kali apytvaŭ miascovych. Uletku taho ž hoda, kali vialisia archieałahičnyja raskopki i ekshumacyja ŭ Kurapatach, miesca rasstrełu ŭ Łošycy, pa jaho słovach, było zasypanaje hruntam, kab schavać ślady złačynstvaŭ balšavikoŭ.
Kali jon viarnuŭsia siudy ŭ 1989 hodzie, kab zrabić raźmietku pad archieałahičnyja raskopki, to ŭbačyŭ, što jar zasypany, a na jaho miescy raźmiaścilisia haražy. Paźniak kazaŭ, što sprabavaŭ z hrupaj moładzi prakapać naŭhad halečny žvir, ale jamu heta nie ŭdałosia.
Mitynh kala kryža na Dziady ŭ 2016 hodzie. Fota: Radyjo Svaboda
Sa słoŭ śviedkaŭ rasstrełaŭ Zianon Paźniak taksama raspaviadaje pra toje, što tut u 1937 hodzie rasstrelvali ludziej kožny dzień, a nkusaŭcy achvotna davali kamsamolcam pastralać u vorahaŭ naroda i navat 20 stalinskich kapiejek (heta cana pački zapałak) za adzin streł i adno zabojstva. Ličycca, što ŭ Łošycy zabili i zakapali nie mienš za dziesiać tysiač čałaviek.
Łošycki jar staŭ tradycyjnym miescam, kudy štohod na Dziady prychodzili z pamiatnymi šeściami.
Dypłamaty krain ES naviedali Kurapaty FOTY
Vandały źniščyli kryžy i stendy ŭ «viciebskich Kurapatach»
Prapahandysty pachvalilisia vandalizmam u Kurapatach FOTY
U Kurapatach znoŭ pałamali kryžy