Analiz DNK pakazaŭ, što Chrystafor Kałumb byŭ jaŭrejem
Jon byŭ vymušany chavać svajo pachodžańnie, a jahonaje pieršaje płavańnie da bierahoŭ Amieryki, jakoje pačałosia ŭ 1492 hodzie, supała z vyhnańniem jaŭrejaŭ z rodnaj Ispanii katalickimi karalami, Izabiełaj Kastylskaj i Fierdynandam Arahonskim, dla jakich jon šukaŭ šlach u Viest-Indyju.
13.10.2024 / 19:49
Mahčymy paśmiarotny partret pendźla Siebaśćiana del Pjomba. 1519. Mietrapoliten-muziej u Ńju-Jorku. Fota: Wikimedia Commons
Zhodna z dakumientalnym filmam «DNK Kałumba: jaho sapraŭdnaje pachodžańnie», jaki pakazali na ispanskim telekanale RTVE, Kałumb byŭ jaŭrejem i pachodziŭ ź Ispanii.
Daśledniki pad kiraŭnictvam sudova-miedycynskaha ekśpierta Mihiela Łarente daśledavali malusieńkija ŭzory pareštkaŭ, pachavanych u Sievilskim sabory, jaki ŭłady daŭno ličać apošnim prystankam Kałumba, choć hetaja viersija padviarhałasia sumnievu.
Krainy doŭha spračalisia pra pachodžańnie i miesca apošniaha spačynu pieršaadkryvalnika, jaki z 1492 hoda ŭznačalvaŭ ekśpiedycyi, što adkryli šlach dla jeŭrapiejskaj kałanizacyi Amieryki. Ich finansavali katalickija karali Izabieła Kastylskaja i Fierdynand Arahonski.
U 1492 hodzie katalickija karali padpisali Alhambrski edykt, jaki pradpisvaŭ usim jaŭrejam Ispanskaha karaleŭstva, a heta značyć Ispanii, Sardzinii i Sicylii, za try miesiacy albo chryścicca, albo pakinuć miežy krainy. Tych, chto nie zrabiŭ heta, abviaścili pa-za zakonam.
Mnohija historyki padviarhali sumnievu tradycyjnuju teoryju, što Kałumb byŭ z Hienui na paŭnočnym zachadzie Italii. Zhodna ź inšymi viersijami jon byŭ hrekam, baskam ci partuhalcam.
Łarente, infarmujučy žurnalistaŭ pra vyniki daśledavańnia, paćvierdziŭ, što pareštki ŭ Sievilji naležali Kałumbu. Daśledčyki paraŭnali ich z uzorami pareštkaŭ viadomych svajakoŭ i naščadkaŭ pieršaadkryvalnika.
Łarente skazaŭ: «Siońnia stała mahčymym pravieryć heta z dapamohaj novych technałohij, tak što teoryja, što pareštki ŭ Sievilji naležać Chrystaforu Kałumbu, była kančatkova paćvierdžanaja».
Daśledavańnie etničnaha pachodžańnia było ŭskładniena šeraham faktaraŭ, u tym liku vialikim abjomam danych, ale «vynik amal absalutna nadziejny», dadaŭ Łarente.
Mahiła Kałumba ŭ Kafiedralnym sabory Sievilji. Trunu niasuć karali Kastylii, Leona, Arahona i Navary
Kałumb pamior va ŭzroście 55 hadoŭ u paŭnočna-zachodnim ispanskim horadzie Valjadalid u 1506 hodzie, ale pažadaŭ być pachavanym na vostravie Espańjoła, jaki siońnia dzielać Daminikanskaja Respublika i Haici.
Jahonyja pareštki byli adviezienyja tudy ŭ 1542 hodzie, zatym u 1795 hodzie pieraviezienyja na Kubu, a zatym u Sievilju ŭ 1898 hodzie.
U 1877 hodzie rabočyja znajšli śvincovuju trunu, zakapanuju za ałtarom u sabory ŭ Santa-Daminha, stalicy Daminikanskaj Respubliki, jakaja źmiaščaje frahmienty kaściej, jakija, pavodle mierkavańnia ŭładaŭ krainy, naležać Kałumbu.
Łarente adznačyŭ, što abodva śćviardžeńni mohuć być praŭdaj, pakolki abodva nabory kaściej niapoŭnyja.
U 2010 hodzie amierykanski historyk Manueł da Siłva Roza taksama vykazvaŭ zdahadku, što Chrystafor Kałumb mieŭ karani ŭ Vialikim Kniastvie Litoŭskim. Pryčym, na jahonuju dumku, Kałumb pachodziŭ z dynastyi Hiedyminavičaŭ: jahonym dziedam byccam by musiŭ być vialiki kniaź Jahajła, a baćkam — avanturny karol Uładzisłaŭ III, jaki, jak ličyłasia, zahinuŭ u bitvie pad Varnaj.
Analiz reštkaŭ Kałumba rasstaviŭ kropki nad «i».
Pavodle hienietyčnych daśledavańniaŭ Univiersiteta Lidsa, praviedzienych u 2008 hodzie, 20 % sučasnaha nasielnictva Ispanii majuć siefardskija jaŭrejskija karani pa mužčynskaj linii.