Čamu kiraŭnik administracyi Łukašenki zahavaryŭ pra biełaruskuju movu?
Dniami Dźmitryj Kruty zajaviŭ, što ŭ krainie raście popyt na navučańnie pa-biełarusku, a 2025-ty mohuć zrabić Hodam biełaruskaj movy. Nie kožnuju zajavu čynoŭnikaŭ varta aceńvać jak niejki važny sihnał, kaža analityk «Radyjo Svaboda» Valer Karbalevič.
07.10.2024 / 19:32
Dźmitryj Kruty. Fota: Wikimedia Commons
«Byvaje prosta, što padyšoŭ žurnalist, zadaŭ pytańnie, a čynoŭnik niešta jamu adkazaŭ», — ličyć Valer Karbalevič.
Tym nie mienš, analityk nie vyklučaje, što skazanaje Krutym moža być adhałośsiem tych abmierkavańniaŭ, jakija iduć u administracyi nakont taho, čamu pryśviacić nastupny hod.
«I pakolki jašče rašeńnie nie pryniata, to možna zrazumieć, što padčas dyskusij prahučała prapanova pra biełaruskuju movu i jana nie vyklikała niejkaha žorstkaha asprečvańnia.
Mahčyma, hetaja prapanova i prahučała z boku Dźmitryja Krutoha. Ale šukać tut niejkich padvodnych płyniaŭ z hetaj nahody nie varta», — ličyć Karbalevič.
Valer Karbalevič. Fota: «Naša Niva»
Analityk źviartaje ŭvahu, što tyja ludzi, jakija niadaŭna pryjšli na vysokija pasady, adroźnivajucca ad tych čynoŭnikaŭ, jakija raniej pracavali ŭ atačeńni Łukašenki.
«Jany troški bolš publičnyja. Toj ža Ryžankoŭ i Kruty, jany vykazvajuć niejkija dumki, jakija čaplajuć žurnalistaŭ. Kažuć nie kazionnyja frazy, a bolš čaplalnyja.
Kali Kruty byŭ ambasadaram Biełarusi ŭ Rasii, to jon byŭ na słychu, bo vystupaŭ z takimi zajavami, jakija potym pieradrukoŭvalisia ŭ tym liku niezaležnymi miedyja. Na ich źviartali ŭvahu.
Tamu, mahčyma, i hetaja zajava z hetaj sieryi, bo jon razumieŭ, što na jaje źviernuć uvahu dziaržaŭnyja i niezaležnyja miedyja, što jana vykliča rezanans».
Tamu, na dumku Karbaleviča, peŭnaja praha da publičnaści i adroźnivaje biełaruskich čynoŭnikaŭ maładoj škoły ad ich papiarednikaŭ.
«Choć u biełaruskich umovach rabić heta treba vielmi aściarožna, bo ŭsie viedajuć, što ŭ Biełarusi jość tolki adzin palityk i jaho nielha zasłaniać. Usie razumiejuć, što miežy publičnaści vielmi abmiežavanyja».
Na dumku Karbaleviča, kab rabić vysnovy, što hetyja zajavy mahli niešta aznačać, aproč ich musiać adbyvacca inšyja dziejańni ci chacia b hučać słovy ŭ hetym kirunku.
«A niejkich inšych słovaŭ, dziejańniaŭ i zajaŭ niama. Tamu nielha kazać, što adbyvajecca niejkaja karekcyja trendu. Pakul heta adzinaja zajava, jakaja nie vielmi adpaviadaje realnaści. Bo nieviadoma, adkul hetyja vysnovy, što ŭzrastaje cikavaść da adukacyi na biełaruskaj movie. Nijakaha paćvierdžańnia nie bačna. Pakul tolki, naadvarot, idzie niehałosnaja baraćba z usim biełaruskim».
Kruty ŭ svajoj zajavie padkreśliŭ, što Łukašenka padtrymlivaje raźvićcio biełaruskaj movy. Ale heta nie tak. Adnym z sumnych vynikaŭ 30-hadovaha kiravańnia Łukašenki stała skaračeńnie kolkaści školnikaŭ, jakija vučacca na biełaruskaj movie. U vieraśni 2023 hoda ministr adukacyi Andrej Ivaniec paviedamlaŭ, što ŭ krainie na biełaruskaj vučacca ŭsiaho 10% školnikaŭ. Heta mienš, čym było ŭ kancy isnavańnia SSSR, kali na biełaruskaj vučylisia 22% dziaciej.
U siaredzinie 1990-ch na chvali nacyjanalnaha adradžeńnia hetaja ličba vyrasła da pałovy. Paśla prychodu da ŭłady Łukašenki pačaŭsia novy etap rusifikacyi.
Niekalki hadoŭ tamu ŭłady zakryli papularnyja kursy biełaruskaj movy. A za apošni hod z vulic źnikła biełaruskaja łacinka.