«Pieravychoŭvajuć i militaryzujuć». Dla suda ŭ Haazie padrychtavali dakład pra toje, chto i jak vyvozić ukrainskich dziaciej u Biełaruś
4 kastryčnika ŭ Varšavie prezientavali dakład «Skradzienaje dziacinstva: jak biełaruski režym ściraje identyčnaść ukrainskich dziaciej praź pieramiaščeńnie, pieravychavańnie i militaryzacyju». Vydańnie «Miedyjazona» aznajomiłasia z dakumientam i raskazvaje, što ŭdałosia vyśvietlić pravaabaroncam. Dakład byŭ padrychtavany arhanizacyjami Freedom House, centr pa pravach čałavieka ZMINA, «Rehijanalny centr pa pravach čałavieka», Pravaabarončy centr «Viasna» i Belpol.
05.10.2024 / 17:27
Ekskursija dla dziaciej, pieramieščanych z Ukrainy ŭ Biełaruś, u vajskovaj čaści MUS, 2022 hod. Fota: sb.by
Bolš za dźvie tysiačy dziaciej
Aŭtary dakładu śćviardžajuć, što z 2021 hoda ŭ Biełaruś z akupavanych Rasijaj abłaściej Ukrainy byli vyviezienyja 2219 dziaciej.
Usio pačałosia z taho, što ŭ vieraśni 2021 hoda Alaksandr Łukašenka padpisaŭ rasparadžeńnie «Ab arhanizacyi adpačynku i azdaraŭleńnia dziaciej Danbasa». Mienavita tady ŭ Biełaruś pryvieźli pieršyja hrupy: 150 dziaciej ź dziciačych damoŭ akupavanaha Daniecka raźmiaścili ŭ łahiery «Zubrania».
Z pačatkam poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu ŭ 2022 hodzie dziaciej stali pryvozić čaściej. Hrupy pa niekalki dziasiatkaŭ i navat sotniaŭ čałaviek raźmiaščali ŭ łahiery «Dubrova» pad Salihorskam, sanatoryi «Vołma» ŭ Minskaj vobłaści, reabilitacyjnym centry ŭ Astrašyckim Haradku, sanatoryi «Załatyja piaski» ŭ Homielskim rajonie, reabilitacyjnym centry imia Jakuba Kołasa ŭ Kobrynie, sanatoryi «Dubrovienka» pad Mahilovam, azdaraŭlenčym centry «Lasnaja palana» ŭ Hrodzienskaj vobłaści.
«Kab Bajden zdoch, kab Zialenski taksama». Što adbyvajecca ź dziećmi ŭ Biełarusi
Aŭtary dakładu śćviardžajuć, što pad vyhladam lačeńnia i reabilitacyi ŭkrainskim dzieciam u Biełarusi raskazvajuć pra idei «ruskaha śvietu», ich pieravychoŭvajuć i militaryzujuć.
Dzieciam ładziać sustrečy z vajskoŭcami, siłavikami i prapahandystami. Zaniatki ź imi pravodziać na ruskaj movie, tranślujučy prapahandysckija naratyvy, raskazvajuć pra «kałabarantaŭ-ukraincaŭ» padčas Druhoj suśvietnaj vajny, pytajucca, ci ličać jany siabie rasijskimi hramadzianami.
U 2022 hodzie dziaciej z Daniecka i Maryupala, jakija žyvuć u sanatoryi «Vołma», vazili ŭ vajskovuju častku śpiecnaza US RB №3214. Tam dla dziaciej praviali kancert na placy. Na fota ź mierapryjemstva jany trymajuć u rukach zbroju, a niekatoryja stajać u futbołkach ź litaraj Z, jakaja stała znakam padtrymki vajny Rasii suprać Ukrainy.
Dzieciam ładziać sustrečy z praŭładnymi artystami i aktyvistami, vajskoŭcami i milicyjanierami — naprykład, supracoŭnikami HUBAZiK abo inśpiektarami pa spravach niepaŭnaletnich. U studzieni 2023 hoda na takoj sustrečy byli dzieci z akupavanych Horłaŭki i Lisičanska.
«Prahrama takich mierapryjemstvaŭ zvyčajna vielmi padobnaja: słužbovyja asoby pravodziać dla dziaciej ekskursiju, pakazvajuć im zbroju i vučać ich karystacca joj», — pišuć aŭtary dakładu.
U kastryčniku 2022 hoda ŭ «Dubrovie» pierad dziećmi vystupali siostry Hruździevy.
«I daj Hospad siły i mahčymaści chutčej vyrašyć hetuju situacyju. Kab my žyli ŭ miry. Kab Bajden zdoch, Hospadzie, prabač mianie, kab Zialenski taksama. A Pucin kvitnieŭ, i ŭziaŭ kantrol nad usioj Ukrainaj», — skazała adna ź siaścior.
U krasaviku 2023-ha da dziaciej pryjazdžaŭ praŭładny palityčny analityk Alaksandr Špakoŭski, a razam ź im — pieršy sakratar BRSM Alaksandr Łukjanaŭ i ŭdzielniki salihorskaha vajenna-patryjatyčnaha kłuba «Krynica».
Ź dziećmi sustrakałasia viadomaja danosčyca Volha Bondarava i pradstaŭniki Kamunistyčnaj partyi Biełarusi. Miarkujučy pa infarmacyi z pasta Bondaravaj, z padletkami, jakija pryjechali na «reabilitacyju» havaryli pra «CIPSA», «refierendumy ŭ ŁDNR» i toje, «čym žyvuć novyja rehijony Rasii».
U 2024 hodzie pierad dziećmi z Ukrainy, jakija pavinny byli prachodzić lačeńnie ŭ reabilitacyjnym centry ŭ Astrašyckim Haradku, vystupaŭ asabovy skład centra padrychtoŭki kadraŭ MUS.
Siarod tych, chto pravodzić čas ź dziećmi, jość i ich adnahodki z akupavanych terytoryj, jakich «rasijskija ŭłady ŭžo padvierhnuli militaryzacyi».
Pravaabaroncy miarkujuć, što jany mohuć akazvać na dziaciej dadatkovy ŭpłyŭ. Naprykład, vosieńniu 2022 hoda ŭ sanatoryi «Dubrova» adpačyvała 15-hadovaja dziaŭčynka z Danieckaj vobłaści, udzielnica rasijskaj junackaj vajskova-patryjatyčnaj arhanizacyi «Junarmija», a ŭ Navapołacku — 17-hadovaja ŭdzielnica prapucinskaha «Ruchu pieršych».
Prapahandysty raspytvajuć dziaciej pra traŭmatyčnyja padziei
Dziaciej z akupavanych abłaściej Ukrainy rehularna pakazvajuć u dziaržaŭnych miedyja. Jak skazana ŭ dakładzie, prapahandysty zadajuć dzieciam na kamieru pytańni pra abstreły, traŭmy, časam davodziačy ich da śloz.
«Žurnalisty ŭ pieršuju čarhu zadajuć navodziačyja pytańni, źviazanyja z traŭmatyčnymi temami: abstreły, pačućci dziaciej va ŭmovach bajavych dziejańniaŭ, ci źjaŭlajucca «raźbityja vokny» normaj i hetak dalej. Nastojlivyja rospyty žurnalistaŭ patrabujuć detalovych uspaminaŭ i adnaŭleńnia traŭmatyčnych padziej», — skazana ŭ dakładzie.
Pry hetym dzieci ŭ efiry dziaržaŭnych miedyja vykarystoŭvajuć terminałohiju aficyjnych uładaŭ Biełarusi i Rasii, nazyvajučy vajnu «SVA», havorać pra toje, što «ŭkrainskija bajeviki» ich abstrelvajuć i što «Maryupal pačynaje adradžacca».
Biełaruskaja prapahandystka Ksienija Lebiedzieva pytałasia ŭ dziaciej, rasijskimi ci ŭkrainskimi dziećmi jany siabie ličać. Dzieci adkazvali, što rasijskimi, pry hetym ich słovy hučali zavučana, havorycca ŭ dakładzie.
«U adnym ź siužetaŭ intervjujer adkryta pytajecca ŭkrainskaha chłopčyka na kamieru, ci pajšoŭ by jon na vajnu, kali b byŭ starejšy. Chłopčyk adkazvaje, što pajšoŭ by, tamu što «Ukraina pryjšła na maju ziamlu i zabivaje takich, jak ja», — pišuć aŭtary dakładu.
Ci dajuć zhodu baćki
Jak pišuć pravaabaroncy, baćki padpisvajuć zhodu na vyvaz dziaciej vyklučna ŭ «reabilitacyjnyja łahiery abo łahiery adpačynku».
«Baćki časta sprabavali časova abaranić svaich dziaciej ad nastupstvaŭ vajennych dziejańniaŭ, takich jak abstreły, pazbaŭleńnie charčavańnia i artyleryjski ahoń, usio horšymi i abmiežavanymi mahčymaściami evakuacyi ŭ pryfrantavych rajonach. Baćki, jak praviła, navat prapahandysckim ŚMI ahavorvali, što zhoda dajecca tolki na časovaje znachodžańnie i adpačynak, a nie na palityčnuju apracoŭku i militaryzacyju. Va ŭmovach abmiežavanaha dostupu da akupavanych terytoryj składana vyznačyć, ci była kožnaja zhoda sapraŭdy dobraachvotnaj i ŭśviadomlenaj», — pišuć daśledčyki.
U niekatorych vypadkach adpraŭka dziaciej u łahiery ŭ Rasii, jak skazana ŭ dakładzie, «adbyvałasia pad pahrozami i prymusam». Aŭtary dakładu prychodziać da vysnovy, što «rečaisnaść baćkoŭskaj zhody sumnieŭnaja».
Chto ź Biełarusi datyčny da pieramiaščeńnia ŭkrainskich dziaciej
U dakładzie paznačanyja aficyjnyja asoby z rasijskaha, biełaruskaha i ŭkrainskaha bakoŭ, jakija, na dumku pravaabaroncaŭ, datyčnyja da vyvazu dziaciej. U pieršuju čarhu heta Alaksandr Łukašenka, a taksama Alaksiej Tałaj — biełaruski paralimpijski spartsmien, jaki «adyhraŭ centralnuju rolu ŭ prajekcie pa pierasialeńni ŭkrainskich dziaciej u Biełaruś».
Ź biełaruskaha boku nazvanyja takija čynoŭniki, palityki i aktyvisty, jak kiraŭnik Mahiloŭskaj vobłaści Anatol Isačanka, lidar Libieralna-demakratyčnaj partyi Biełarusi Aleh Hajdukievič, hienieralny sakratar Biełaruskaha Čyrvonaha Kryža i deputat Dźmitryj Šaŭcoŭ, kiraŭnik Biełaruskaj čyhunki Dźmitryj Marozaŭ i inšyja ludzi.
Aŭtary dakładu padkreślivajuć, što vyvaz ukrainskich dziaciej apłačvajecca ź biudžetu Sajuznaj dziaržavy. U 2022 i 2023 hadach na heta było vydatkavana ŭ sumie amal 600 tysiač dołaraŭ. Čynoŭniki nazyvajuć vydzielenyja srodki «humanitarnaj dapamohaj».
Čaho chočuć aŭtary dakładu
Pravaabaroncy majuć namier damahčysia pryciahnieńnia da adkaznaści tych, chto maje dačynieńnie da niezakonnaha pieramiaščeńnia dziaciej.
U siaredzinie vieraśnia aŭtary dakładu pieradali dakumienty ŭ Mižnarodny kryminalny sud (MKS) u Haazie. Zaraz jany zaklikajuć urady krain-členaŭ Rymskaha statuta taksama źviarnucca ŭ sud i pieradać dokazy ŭdziełu ŭładaŭ Rasii i Biełarusi ŭ pieramiaščeńni dziaciej z Ukrainy.
«MKS pavinien vydać ordary na aryšt Alaksandra Łukašenki, Dźmitryja Mieziencava, Michaiła Mišuścina i Alaksieja Tałaja za ich rolu ŭ pieravychavańni i militaryzacyi ŭkrainskich dziaciej u dadatak da pierahladu ordaraŭ na aryšt, užo vydadzienych Uładzimiru Pucinu i Maryi Lvovaj-Białovaj. Urady taksama pavinny padtrymlivać rasśledavańni MKS z dapamohaj raźviedvalnaj infarmacyi i abmienu danymi», — pišuć aŭtary dakładu.
Alaksiej Tałaj — Pucinu: My — ruskija, z nami Boh!
U Biełaruś pryvieźli jašče 35 ukrainskich dziaciej
Va Ukrainie Alaksieju Tałaju pahražaje da 15 hadoŭ turmy abo pažyćciovaje
Pad Barysavam pačali stvarać dziciačy reabilitacyjny centr Alaksieja Tałaja
U Biełarusi ŭkrainskich dziaciej vučać: «Tut ty pasłužyš vialikaj Rasii»