Upieršyniu z II suśvietnaj u Jeŭropie pieramahła partyja, zasnavanaja nacystami. Što dla Biełarusi aznačajuć źmieny ŭ Aŭstryi?
Na parłamienckich vybarach u Aŭstryi ŭpieršyniu pieramahła ŭltrapravaja prakramloŭskaja «Aŭstryjskaja partyja svabody», zasnavanaja ŭ 1950-yja hrupaj vieteranaŭ vojsk SS. Jaje siońniašni lidar Hierbiert Kikl adkryta nazyvaje siabie «narodnym kancleram» («Volkskanzler») — termin, jakim nacysty zvyčajna nazyvali Adolfa Hitlera. Raskazvajem, nakolki heta ŭsio surjozna i čaho čakać Jeŭropie i Biełarusi.
30.09.2024 / 16:16
Hierbiert Kikl, staršynia ŭltrapravaj papulisckaj i prakramloŭskaj «Aŭstryjskaj partyi svabody», jakaja ŭpieršyniu pieramahła na parłamienckich vybarach u Aŭstryi. Partyja Kikla adkryta simpatyzuje Kramlu i maje nacysckija karani. Fota: Christian Bruna / Stringer / Getty Images
«Krepaść Aŭstryja — zakrytyja miežy — harantyja biaśpieki»
Na ŭčorašnich parłamienckich vybarach u Aŭstryi pieramahła «Aŭstryjskaja partyja svabody» (Freiheitliche Partei Österreichs, ci prosta FPÖ), nabraŭšy 29,2% hałasoŭ vybarščykaŭ i atrymaŭšy 58 miescaŭ u parłamiencie z 183, paviedamlaje aŭstryjskaje Ministerstva ŭnutranych spravaŭ.
Uśled za joj z 26,5% hałasoŭ iduć kirujučaja «Aŭstryjskaja narodnaja partyja» (52 miescy ŭ parłamiencie), a taksama «Sacyjał-demakratyčnaja partyja Aŭstryi», jakaja atrymała 41 miesca i 21% hałasoŭ.
Pieramohu «Aŭstryjskaj partyi svabody» ŭžo nazyvajuć epachalnaj i biesprecedentnaj. Jašče nikoli z momantu skančeńnia Druhoj suśvietnaj u jeŭrapiejskaj krainie nie pieramahała partyja, stvoranaja byłymi nacysckimi partyjcami, čynoŭnikami i vajskovymi kamandzirami.
Lidar FPÖ-pieramožcy Hierbiert Kikl paśla atrymańnia vynikaŭ vybaraŭ zajaviŭ radasnamu natoŭpu prychilnikaŭ, što jahonaja partyja «adčyniła dźviery ŭ novuju eru», i zaklikaŭ urad krainy jak maha chutčej syści ŭ adstaŭku.
Ultrapravaja FPÖ była zasnavana ŭ 1955 hodzie hrupaj pierakananych aŭstryjskich nacyjanał-sacyjalistaŭ i vieteranaŭ vojsk SS na čale z Antonam Rajntaleram, jaki da paražeńnia hitleraŭskaj Hiermanii ŭ Druhoj suśvietnaj uvachodziŭ u Rejchstah ad sumna viadomaj niamieckaj nacysckaj partyi NSDAP, zajmaŭ pasadu namieśnika ministra sielskaj haspadarki Treciaha Rejcha, a taksama byŭ hanarovym členam vojsk SS u zvańni bryhadefiurera (hienierał-majora). Na praciahu historyi isnavańnia FPÖ u skład jaje kiravańnia rehularna ŭvachodzili byłyja nacysckija funkcyjaniery i vajskoŭcy.
Hienierał-major vojsk SS i člen niamieckaj nacysckaj partyi NSDAP Anton Rajntaler, jaki paśla Druhoj suśvietnaj zasnavaŭ i ŭznačaliŭ «Aŭstryjskuju partyju svabody». Fota: archiŭ Aŭstryjskaj Nacyjanalnaj biblijateki
Hierbiert Kikl, staršynia «Aŭstryjskaj partyi svabody». Fota: Andreea Alexandru / AP
Hierbiert Kikl, jaki ŭznačalvaje FPÖ, źjaŭlajecca zaŭziatym voraham levych libierałaŭ, nielehalnaj i zvyčajnaj imihracyi, kiraŭnictva Jeŭrasajuza, isłamu i antyrasijskich sankcyj. Kali jon byŭ ministram unutranych spraŭ Aŭstryi (2017-2019), jon prasoŭvaŭ miechanizm chutkaj departacyi na radzimu ŭciekačoŭ, jakija ździejśnili złačynstva doma ci ŭ Aŭstryi (nie kankretyzujučy, ci padpadajuć pad miechanizm jašče i palityčnyja ŭciekačy), a taksama prapanoŭvaŭ aŭstryjskamu ŭradu vyjści ź mižnarodnych pahadnieńniaŭ ab pravach čałavieka, kab jany «nie pieraškadžali jamu rabić toje, što nieabchodna pa zakonie».
U svajoj pieradvybarčaj pijar-kampanii palityk aktyŭna tyražuje łozunh «Krepaść Aŭstryja — zakrytyja miežy — harantyja biaśpieki» i vystupaje za stvareńnie «bolš adnarodnaj» aŭstryjskaj nacyi šlacham žorstkaha kantrolu miežaŭ i «reimihracyi» (departacyi z krainy) usich imihrantaŭ, jakija lehalizavalisia ŭ Aŭstryi, «ale nie zdoleli całkam asimilavacca».
Kikl adkryta nazyvaje siabie «narodnym kancleram» («Volkskanzler») — termin, jaki nacysty zvyčajna adnosili da Adolfa Hitlera. Jak i Hitler, Kikl uparta vieryć u teoryi zmovy i vykarystoŭvaje ich dla prapahandy svaich palityčnych pohladaŭ.
Staršynia FPÖ, aproč inšaha, ličyć antyrasijskija sankcyi i dapamohu Ukrainie vialikaj pamyłkaj, adznačajučy, što «pastavić kryž na lubych sprobach Kijeva ŭvajści ŭ ES i pierastanie vydatkoŭvać hrošy na padtrymku ŭkraincaŭ».
Sama FPÖ jašče ŭ 2016 hodzie padpisała damovu ab supracoŭnictvie z rasijskaj partyjaj «Adzinaja Rasija», a Kikl, zajmajučy pasadu kiraŭnika MUS Aŭstryi, sprabavaŭ źniščyć hałoŭnuju kontrraźviedvalnuju słužbu krainy BVT i ihnaravaŭ najaŭnaść u krainie rasijskich špijonaŭ.
Adnym z hałoŭnych nacyjanalnych intaresaŭ Aŭstryi, pa słovach Kikla, źjaŭlajecca rasijski haz, a siabroŭstva z Rasijaj lidar FPÖ stavić u pryjarytet aŭstryjskaj źniešniaj palityki. Prykładam dla ŭłasnaha natchnieńnia Hierbiert Kikl nazyvaje Vienhryju i jaje premjera Viktara Orbana.
Pa infarmacyi ahienctva Reuters, Aŭstryja zastajecca samaj zaležnaj ad rasijskaha hazu krainaj ES niahledziačy na paśpiachovuju ahulnuju tendencyju Jeŭrasajuza pa admovie ad rasijskich resursaŭ. Tak, 83% ad usiaho impartavanaha Aŭstryjaj hazu ŭ lipieni pryjšło mienavita z Rasii.
Aŭstryja taksama była adnym z najbujniejšych inviestaraŭ budaŭnictva rasijskaha hazapravoda «Paŭnočny patok — 2».
Staršynia pravapapulisckaj češskaj partyi ANO («Tak») Andrej Babiš, staršynia «Aŭstryjskaj partyi svabody» Hierbiert Kikl i staršynia vienhierskaj kirujučaj partyi «Fides» («Sajuz maładych demakrataŭ») Viktar Orban. Fota: Anadolu / Contributor Getty Images
Čaho ciapier čakać ad Kikla Jeŭropie i Biełarusi?
Analityki i čynoŭniki ES jašče pierad parłamienckimi vybarami ŭ Aŭstryi papiaredžvali, što Hierbiert Kikl u vypadku pieramohi stanie «jašče adnym Orbanam» i pasprabuje stać fiederalnym kancleram Aŭstryi (premjer-ministram). U pierśpiektyvie kaalicyja Aŭstryi Hierbierta Kikla, Vienhryi Viktara Orbana, Słavakii Robierta Fica i Čechii Andreja Babiša (pavodle apytańniaŭ, pravapapulisckaja i prarasijskaja češskaja partyja ANO («Tak») maje ŭsie šancy pieramahčy na budučych parłamienckich vybarach u Čechii) jašče macniej budzie skoŭvać astatni Jeŭrasajuz u jaho palitycy dapamohi Ukrainie, cisku na Maskvu i praciahu jeŭraintehracyi.
«Aŭstryjskaja partyja svabody» abiacała svaim vybarščykam «aktyŭnuju mirnuju palityku», u tym liku zamarožvańnie šmatmiljardnych vypłat Ukrainie, błakavańnie luboj dapamohi Ukrainy i jaje ŭstupleńnia ŭ ES, niedapuščeńnie stvareńnia ahulnaj armii ES, a taksama spynieńnie «varjactva sankcyj, jakija razburajuć dabrabyt samoj Aŭstryi». U adnoj ź pieradvybarčych pramovaŭ Kikl zajaviŭ, što ŭsie sankcyi suprać Rasii treba admianić.
Pry hetym jość adno istotnaje «ale»: partyja Kikla nie nabrała bolšaść u parłamiencie Aŭstryi i tamu pavinna ŭstupić u kaalicyju sa svaimi kankurentami pa vybarach, kali choča ŭvajści ŭ novy ŭrad. I adziny, chto moh by pajści na zhodu z FPÖ (astatnija admaŭlajucca) — heta kirujučaja kansiervatyŭnaja «Aŭstryjskaja narodnaja partyja» na čale ź dziejnym fiederalnym kancleram Karłam Niechamieram, jaki pavinien chutka syści ŭ adstaŭku.
FPÖ za svaju historyju ŭžo trojčy ŭvachodziła ŭ skład uradavych kaalicyj z kansiervatarami, tamu viedaje, što takoje kamandnaja praca va ŭradzie navat za košt admovy ad častki ŭłasnych radykalnych prapanovaŭ. Ale FPÖ jašče nikoli dahetul nie stanaviłasia pieramožcaj na vybarach i nie była ŭ toj pazicyi, kali moža razmaŭlać z apanientami na roŭnych umovach. Akramia taho, jak adznačaje viadomaje aŭstryjskaje vydańnie Der Standart, «partyi Kikla i Niechamiera davoli blizkija ideałahična i ŭ cełym daŭno padzialali pohlady nakont pytańniaŭ mihracyi i supracoŭnictva z Maskvoj».
Adnak paśla pačatku vajny va Ukrainie situacyja źmianiłasia — kancler Niechamier choć i vystupaje za supracoŭnictva z Rasijaj, ale ličyć niedapuščalnymi rasijskaje ŭvarvańnie va Ukrainu i ihnaravańnie Kiklem rasijskich špijonaŭ u Aŭstryi, tamu adčuvaje da jaho niepryjazń i admaŭlajecca budavać ź im sumiesny ŭrad.
Der Standart prahnazuje, što kali Niechamier nie zmoža sfarmavać urad u abychod FPÖ, to prapanuje Kiklu pasadu svajho namieśnika ŭ kaalicyjnym uradzie pry ŭmovie abmiežavanaha ŭpłyvu «Aŭstryjskaj partyi svabody» na źniešniuju palityku Aŭstryi.
Ale ŭnutranaja palityka krainy pry hetym moža być całkam addadziena na vodkup Hierbiertu Kiklu.
Častka žycharoŭ Aŭstryi pratestuje suprać pieramohi ŭltrapravaj «Aŭstryjskaj partyi svabody» na parłamienckich vybarach u krainie. Na transparantach napisana «Nacysty, preč z parłamientu» i «Kikl — nacyst». Fota: Andreea Alexandru / AP
Uličvajučy usio vyšejskazanaje, a taksama prarasijskuju i antyimihracyjnuju rytoryku Hierbierta Kikla, možna čakać jašče bolš talerantnaje staŭleńnie Aŭstryi da režymu Łukašenki, jak da sajuźnika Maskvy (siońnia Aŭstryja ŭvachodzić u top-3 bujnych inviestaraŭ u biełaruskuju ekanomiku, vystupaje suprać sankcyj i, u adroźnieńnie ad bolšaści inšych krain ES, praciahvaje supracoŭničać ź biełaruskaj Hienprakuraturaj).
Adnačasova z hetym moža adbycca paharšeńnie stanovišča biełaruskich mihrantaŭ u krainie, asabliva palityčnych. U pryvatnaści, moža być skasavanaja damoŭlenaść z Ofisam Cichanoŭskaj pra pryznańnie aŭstryjskimi ŭładami praterminavanych pašpartoŭ biełarusaŭ, całkam prybranaja mahčymaść atrymać u Aŭstryi palityčny prytułak, moža być uskładniena ŭsialakaja lehalizacyja ŭ krainie i pry hetym moža ŭzraści ryzyka departacyi biełaruskich uciekačoŭ z Aŭstryi, a taksama pašyrycca supracoŭnictva pamiž aŭstryjskimi i biełaruskimi siłavikami.
Aŭstryjski prychilnik Łukašenki pajšoŭ u adstaŭku praz fota ŭ formie NKVD
Ultrapravaja partyja «Alternatyva dla Hiermanii» ŭpieršyniu lidziruje na rehijanalnych vybarach
Jakija krainy ryzykujuć zastacca biez abarony, kali prezidentam ZŠA stanie Donald Tramp