«Dzieci taksama pieražyvajuć turemny dośvied». Pra što kniha Aleha Hruździłoviča, jakuju jon napisaŭ u turmie dla malečy
Žurnalist «Radyjo Svaboda» vydaŭ novuju knihu pad nazvaj «Pryhody Dziadzi Vici na Vaładarcy». Jon raspavioŭ BAŽ, jak stvarałasia hetaje ŭnikalnaje vydańnie.
27.09.2024 / 07:46
Kniha «Pryhody dziadzi Vici na Vaładarcy» Aleha Hruździłoviča. Fota: Radyjo Racyja
Pra što i dla kaho kniha
Heta ŭžo druhaja kniha žurnalista «Radyjo Svaboda» pra svoj turemny dośvied («Maje turemnyja mury» vyjšli ŭletku 2023 hoda i ŭžo adznačany premijaj imia Franciška Alachnoviča). Aleh Hruździłovič byŭ asudžany da paŭtara hoda turmy, vyjšaŭ na volu 21 vieraśnia 2022 hoda pa pamiłavańni i źjechaŭ u Litvu.
Admietnaść vydańnia «Pryhody Dziadzi Vici na Vaładarcy» ŭ tym, što hetaja kniha ź vieršami i malunkami napisana dla čytańnia dziećmi razam z darosłymi:
— Havorka idzie ad asoby viaźnia dziadzi Vici — pažyłoha čałavieka prykładna majho ŭzrostu, jaki patrapiŭ u turmu i refleksuje na toje, što adbyvajecca vakoł. U knizie ŭsiaho 28 vieršaŭ, i tolki adzin ź ich napisany paśla vyzvaleńnia ŭ 2024 hodzie, ale pavodle padziejaŭ, jakija adbyvalisia na Vaładarcy. Astatnija strofy, jak i malunki, zroblenyja ŭ turmie, — raspavioŭ žurnalistu BAŽ aŭtar.
Liryka pieravažna karotkaja (za vyklučeńniem niekalkich vieršaŭ, napisanych dla bolš stałaha ŭzrostu), lohkaja dla dziciačaha ŭsprymańnia. Niekatoryja strofy i malunki spadar Aleh dasyłaŭ z turmy ŭnukam Jevie, Safii, Kastusiu, Alaŭcinie i Anatolu, jakim kniha i pryśviačajecca.
Aleh Hruździłovič u Vilni praź niekalki miesiacaŭ paśla vyzvaleńnia. 2022 hod. Fota: BAŽ
— Častka dajšła da ich, častka nie prajšła. Niaviestka z unukami čytali, i prasili: dziadula, pišy jašče, što dalej adbyłosia ź dziadziem Viciem. Vieršy, jakija nie prapuściła cenzura, paźniej praz adnaho čałavieka ŭdałosia pieradać na volu. Kali ja b ź imi paśla patrapiŭ u kałoniju №15, dzie adbyvaŭ termin, to na vychadzie z kałonii ŭsio b zabrali i źniščyli b. Jak źniščyli ŭsie listy i dziońnik, — adznačyŭ žurnalist.
Raskazvać ci chavać ad dziaciej turemnyja realii?
U knizie źmieščanyja tłumačalnyja teksty: pra adnosiny pamiž ludźmi, pra dziejańni administracyi, prosta žyćciovyja nazirańni, jakija napisanyja vieršavanaj movaju.
— Heta nie turemnyja vieršy. Sens u tym, kab darosłyja tłumačyli dzieciam, pra što ŭ knizie idzie havorka, bo niekatoryja rečy, naturalna, maleča nie zrazumieje, — raskazvaje spadar Hruździłovič.
Ale heta našyja realii: u mnohich dziaciej u turmach siadziać baćki, taty, mamy, dziady — dzieciam davodzicca z hetym sutykacca. Miarkujučy pa maich unukach, dzieciam chočacca viedać, u jakich umovaŭ žyŭ dziadula, što jon bačyŭ za kratami. Naturalna žorstkija rečy ja abychodžu, ale niekatoryja bazavyja paniaćci, jak salidarnaść, družba, siabroŭstva, tuha pa domu, pa svajakach, ja spadziajusia, znajšli adlustravańnie ŭ hetych vieršach.
Dyzajn knihi zrabiŭ mastak Uładzimir Michnievič. Kniha «Pryhody Dziadzi Vici na Vaładarcy» pačynajecca z pradmovy dziciačaha psichołaha Volhi Vialički.
— Dzieci taksama pieražyvajuć turemny dośvied, ź imi pra heta treba razmaŭlać. Ich treba bierahčy, ale nie treba ad ich heta chavać. U aleharyčnaj formie heta, chutčej, padručnik pra pavodziny ŭ viaźnicy. Ale ja sprabavaŭ adarvacca ad turmy, kniha ŭvohule pra toje, jak siabie pavodzić: myć sadavinu-harodninu, prybirać dobra ŭ pakoi, być kiemlivym, dapamahać adzin adnamu, baranić siabie, čytać knihi, lubić rodnuju movu, siabravać z pryrodaj. U tym liku z dapamohaj malunkaŭ, — padkreśliŭ surazmoŭca.
Kniha vyjšła ŭ vydaviectvie «Kamunikat» nakładam 200 ekziemplaraŭ.
Jaje prezientacyja projdzie siońnia, 27 vieraśnia, u haścioŭni Biełaruskaj rady kultury (Vilnia, vulica šv. Ignoto 5).