Źjaviŭsia istotny dokaz taho, što Vialikaha vybuchu nikoli nie było
Isnuje niekalki viersij uźniknieńnia Suśvietu, i teoryja Vialikaha vybuchu pakul ličycca samaj papularnaj i hruntoŭnaj ź ich. Adnak ciapier teoryi vybuchu kinuty vyklik, bo niečakana paćvierdziłasia inšaja hipoteza, jakaja stahodździe tamu była abvierhnuta i adkinuta navukoŭcami. Voś pra što jana.
30.09.2024 / 11:33
Ilustracyjnaja vyjava Vialikaha vybuchu, zhienieravanaja ChatGPT (DALL·E)
Apublikavanaje ŭ bujnym navukovym časopisie Particles daśledavańnie amierykanskaha astrafizika Lijora Šamira śviedčyć ab tym, što ahulnaviadomaja i papularnaja ŭ navucy kancepcyja Vialikaha vybuchu moža akazacca pamyłkovaj.
«U 1920-ja hady viadomyja astranomy Edvin Chabł i Žorž Lemietr adkryli, što čym dalej hałaktyka znachodzicca ad nas, tym chutčej jana addalajecca ad Ziamli. Hetaje adkryćcio pryviało da źjaŭleńnia teoryi Vialikaha vybuchu, jakaja kaža pra toje, što Suśviet pačaŭ pašyracca dziakujučy niaŭjaŭnaha pamieru kaśmičnamu vybuchu i što byccam Suśviet dahetul pašyrajecca i moža pašyracca dalej ź jašče bolšaj chutkaściu.
Prykładna ŭ toj ža čas vybitny amierykanski astranom Fryc Ćviki vysunuŭ inšuju zdahadku, što bolš dalokija ad Ziamli hałaktyki zusim nie ruchajucca chutčej. I što heta tolki iluzija ad taho, što śviatło ad dalokich hałaktyk pry dasiahnieńni Ziamli stračvaje svaju enierhiju. Hetaja dumka stała nazyvacca hipotezaj «Stareńnia śviatła», ale jana była ŭ cełym advierhnutaja navukoŭcami, bo teoryja Vialikaha vybuchu stała ličycca bolš hruntoŭnaj», — raspaviadaje ŭ svaim daśledavańni astrafizik z Univiersiteta štata Kanzas Lijor Šamir.
Hałoŭnaja pryčyna admovy navukoŭcaŭ ad hipotezy Stareńnia śviatła składajecca ŭ tym, što da hetaha času nie było nijakich faktałahičnych nazirańniaŭ, jakija b paćviardžali sam fakt taho, što śviatło hublaje enierhiju ŭ pracesie ŭłasnaha ruchu praz kosmas.
Astranomy Edvin Chabł (źleva), Žorž Lemietr (u centry) i Fryc Ćviki (sprava). Foty: Wikimedia Commons
Asnoŭnym punktam sutyknieńnia kancepcyj Vialikaha vybuchu i Stareńnia śviatła źjaŭlajecca fienomien čyrvonaha ssoŭvańnia. Fienomien palahaje ŭ tym, što śviatło ad bolš addalenych hałaktyk vyhladaje dla nas (adlustroŭvajecca na śpiecyjalnych pryładach) bolš čyrvonym, čym śviatło ad tych, što bližej da Ziamli. Hety efiekt uźnikaje tamu, što pa miery taho, jak abjekty ŭ Suśviecie addalajucca adzin ad adnaho, daŭžynia chvali śviatła pavialičvajecca, što ssoŭvaje jaje ŭ čyrvonuju vobłaść śpiektru (i naadvarot, kali kaśmičnyja abjekty blizkija da nas ci nabližajucca da nas, to daŭžynia chvali śviatła źmianšajecca i adlustroŭvajecca na pryładach užo sinim koleram).
Pavodle Edvina Chabła i Žorža Lemietra, čyrvonaje ssoŭvańnie zaŭsiody praparcyjnaje adlehłaści da abjekta i čym dalej hałaktyka ad nas, tym chutčej jana addalajecca. Heta nazirańnie lažyć u asnovie teoryi Vialikaha vybuchu i praduhledžvaje, što Suśviet tryvała pašyrajecca.
Adnak kancepcyja Ćviki praduhledžvaje inšaje: sprava nie ŭ chutkaści addaleńnia abjektaŭ, a tolki ŭ adlehłaści da Ziamli. Fatony śviatła, jakija vandrujuć praź vielizarnyja adlehłaści, pastupova hublajuć svaju enierhiju, i z-za hetaha źnižajecca ich častata, što i vyklikaje efiekt čyrvonaha ssoŭvańnia i stvaraje iluziju, byccam Suśviet pašyrajecca.
I ŭ apošnija hady daŭno advierhnutaja kancepcyja Ćviki pačała abzavodzicca istotnymi dokazami. Pa-pieršaje, z dapamohaj novaha i samaha mahutnaha na hety momant kaśmičnaha teleskopa Džejmsa Ueba (JWST) było vyjaŭlena, što samyja rannija hałaktyki Suśvietu akazalisia bolš składanymi i raźvitymi, čym ličyłasia raniej. Pavodle teoryi Vialikaha vybuchu, takija staryja struktury nie pavinny isnavać, a jany našmat starejšyja za sam hipatetyčny Vialiki vybuch.
Pa-druhoje, astrafizik Lijor Šamir u svaim daśledavańni vykarystaŭ vyjavy bolš za 30 000 hałaktyk z troch mahutnych kaśmičnych teleskopaŭ dla bolš detalovaha vymiareńnia čyrvonaha ssoŭvańnia hałaktyk na asnovie ich adlehłaści ad Ziamli i vyśvietliŭ, što čaścicy śviatła sapraŭdy mohuć stračvać enierhiju na vialikich adlehłaściach.
«Ja vykarystaŭ pastajannuju chutkaść kručeńnia Ziamli vakoł centra Mlečnaha šlachu dla vyvučeńnia čyrvonaha ssoŭvańnia hałaktyk, jakija ruchajucca z roznymi chutkaściami, u roznych kirunkach i ŭ roznyja baki (u pramym ci procilehłym) adnosna Ziamli, i dla pravierki taho, jak źmianieńnie čyrvonaha ssoŭvańnia reahuje na źmianieńnie chutkaści.
Vyniki analizu pakazvajuć, što hałaktyki, jakija kruciacca ŭ procilehły bok adnosna Mlečnaha šlachu, adroźnivajucca mienšym čyrvonym ssoŭvańniem u paraŭnańni z tymi, jakija ruchalisia ŭ toj ža bok, što i naša hałaktyka. Hetaja roźnica adlustroŭvaje ruch Ziamli, kali jana krucicca ŭ adzin bok razam ź Mlečnym šlacham. Ale vyniki taksama pakazali, što roźnica ŭ čyrvonym zrušeńni pavialičvałasia, kali hałaktyki znachodzilisia dalej ad Ziamli. Pakolki chutkaść kručeńnia Ziamli ŭ adnosinach da hałaktyk pastajannaja, pryčynaj adroźnieńnia ŭ čyrvonym ssoŭvańni moža być mienavita addalenaść hałaktyk ad Ziamli. Heta pakazvaje, što čyrvonaje ssoŭvańnie hałaktyk źmianiajecca z adlehłaściu, a nie z chutkaściu ich addaleńnia, što i pradkazaŭ Fryc Ćviki ŭ svajoj hipotezie Stareńnia śviatła.
Heta moža śviedčyć ab tym, što Suśviet isnuje značna daŭžej za ahučanyja navukoŭcami 13,8 miljarda hadoŭ i nie znachodzicca ŭ stanie narastajučaha pašyreńnia. A imaviernaha pieršapačatkovaha Vialikaha vybuchu, jaki nibyta zapuściŭ biaskoncaje pašyreńnie Suśvietu, nikoli nie adbyvałasia», — adznačaje astrafizik Lijor Šamir.
Lijor Šamir, astrafizik i dacent Univiersiteta štata Kanzas, ZŠA. Fota: Haaretz
Paćviardžeńnie hipotezy «Stareńnia śviatła» moža pieravieści jaje ŭ stan jašče adnoj paŭnavartasnaj fundamientalnaj teoryi, alternatyŭnaj teoryi Vialikaha vybuchu.
Hipoteza nie tolki abviarhaje papularnuju ŭ navucy kancepcyju, što Suśviet pierabyvaje jašče ŭ začatkavym stanie, ale i stavić pad sumnieŭ dumku, što čałaviectva nie zmoža ŭ budučyni naviedvać inšyja hałaktyki z-za nibyta ŭsio bolšaha addaleńnia ich adna ad adnoj.
U dadatak da hetaha hipoteza «Stareńnia śviatła» kidaje vyklik dvum raspaŭsiudžanym hipatetyčnym scenaram ab mahčymym skančeńni Suśvietu:
- Što Suśviet u svaim biaskoncym i narastalnym pašyreńni niepaźbiežna razarvie i rasščepić absalutna ŭsie abjekty i čaścicy (ad zvyšmasiŭnych čornych dzir da drabniutkich atamaŭ).
- Što Suśviet naadvarot splaśniecca i ściahnie ŭsie kaśmičnyja abjekty i čaścicy nazad u pieršapačatkovy stan sinhularnaści, jaki papiaredničaŭ hipatetyčnamu Vialikamu vybuchu.
Pry hetym hipoteza «Stareńnia śviatła», navat paćvierdžanaja, nie daje mahčymaha adkazu na toje, jak uźnik Suśviet i što budzie ź im dalej. Jana tolki kaža na karyść taho, što Suśviet moža być adnosna ci całkam statyčnym i nikudy metanakiravana nie ruchacca.
Na Marsie znajšli padziemny akijan. Jaho pamiery vielizarnyja
Hetaje vynachodnictva dazvolić čałaviectvu žyć viečna. Raskazvajem, jak jaho pabudavać