Беларус, які працуе ахоўнікам у Biedronka, параўнаў працу ў Польшчы і Беларусі і раскрыў сакрэты барацьбы з крадзяжамі
Сяргей (імя зменена) ужо 13 гадоў працуе ў ахове магазінаў. 10 гадоў ён быў ахоўнікам супермаркета ў невялікім беларускім горадзе, а апошнія тры гады працуе ў Польшчы — у сетцы крамаў Biedronka. У гутарцы з MOST ён параўнаў умовы працы, заробкі і спосабы барацьбы з крамнымі злодзеямі ў дзвюх краінах.
28.08.2024 / 14:09
Здымак мае ілюстрацыйны характар. Фота: Nowy-sacz.policja.gov.pl
Раблю выгляд, што выходжу пакурыць
Мужчына прызнаецца, што ў родным беларускім горадзе абстаноўка была спакайнейшая: там ён прадухіляў 15-17 крадзяжоў у месяц. А ў Biedronka, кажа Сяргей, ён ловіць штомесяц па 20-25 злодзеяў.
Практыка супрацьдзеяння крадзяжам ва ўсіх краінах прыкладна аднолькавая, сцвярджае Сяргей.
Ахоўнік знаходзіцца ў спецыяльным пакоі перад маніторамі, куды перадаецца карцінка з камер, устаноўленых у гандлёвай зале. Так ён бачыць, хто з наведвальнікаў кладзе тавар з паліцы да сябе ў кошык, а хто — у кішэню ці за пазуху.
Заўважыўшы крадзеж, ахоўнік накіроўваецца да выхаду і робіць выгляд, што выходзіць на вуліцу — «проста пакурыць». А калі злодзей з'яўляецца на ганку крамы, сек'юрыці сустракае яго і просіць прайсці назад да касы. У гэты момант могуць узнікнуць цяжкасці, кажа Сяргей, бо парушальнік не заўсёды выконвае просьбу. Каб злодзей падпарадкаваўся, «зручней за ўсё ўвагнаць яго ў шокавы стан» — павысіць голас ці нават прымяніць сілу.
«У Беларусі па законе трэба рабіць гэтак жа, але ніхто гэтага не робіць»
Па словах Сяргея, у Беларусі ахоўнікі нярэдка злоўжываюць гвалтам. Супрацоўнік крамы можа, напрыклад, узяць наведвальніка «за грудкі», груба прыціснуць або шпурнуць яго ў сцяну. Тады той моцна палохаецца і робіць усё, што загадаюць.
Сяргей нават ведае выпадкі, калі беларускія сек'юрыці без тлумачэнняў білі парушальніка кулаком жывот. У Польшчы так паводзіць сябе нельга, сцвярджае ён.
— Я павінен прымусіць зладзюжку прайсці да касы толькі шляхам перамоваў. Калі ён адмаўляецца, я проста яго не адпускаю і даю зразумець, што падпарадкавацца яму ў любым выпадку давядзецца. Адзіны выпадак, калі я магу прымяніць сілу, — гэта калі парушальнік наблізіцца да мяне бліжэй, чым на паўметра — тады я маю права на самаабарону. І спачатку я папярэджваю свайго суразмоўцу пра гэта. Самае цікавае, што ў Беларусі па законе трэба рабіць гэтак жа, але ніхто гэтага не робіць, — кажа Сяргей.
У Польшчы адзін ахоўнік, а не чацвёра, а злодзеяў ловяць больш эфектыўна
У касы Сяргей звычайна просіць злодзея проста вярнуць тавар. Гаворыць, робіць гэтак у 70% выпадкаў. А калі хоча прыцягнуць парушальніка да адказнасці, выклікае загадчыцу крамы. Тая тэлефануе ў паліцыю. Вартавыя правапарадку па прыездзе часцей за ўсё штрафуюць злодзея на 500 злотых і з'яжджаюць. Але ў некаторых выпадках забіраюць ва ўчастак. Туды ж адпраўляецца і ахоўнік для дачы паказанняў. Такое адбываецца мінімум адзін-два разы на месяц.
Беларус адзначае, што ў Польшчы па-іншаму ўладкована сістэма прадухілення крадзяжоў. У Беларусі нават у невялікай краме на адной змене могуць працаваць чатыры ахоўнікі, і мінімум аднаго з іх прымушаюць увесь час гуляць па зале. Але для падтрымання парадку, упэўнены Сяргей, дастаткова і аднаго супрацоўніка, бо крадзяжы выяўляюць часцей за ўсё па камерах відэаназірання. А ад ахоўніка, што ходзіць па зале, злодзей усё роўна схаваецца.
Адна з прычын, па якой колькасць злоўленых парушальнікаў у Польшчы вышэйшая, заключаецца ў тым, што ахоўнікі тут абавязаны пералічваць тавар.
— Раз у некалькі дзён я магу праверыць колькасць бутэлек віскі пэўнай маркі. Калі па чэках нешта не сыходзіцца, пачынаю адглядаць запісы камер назірання за апошнія некалькі дзён. Калі выяўлю на іх зладзюжку, раблю скрыншот і запамінаю яго твар. Як правіла, ён прыйдзе ў гэтую ж краму яшчэ не раз. Таму я магу яго злавіць. У Беларусі нічога падобнага ніхто не робіць. Атрымліваецца, што гвалт тут ахоўнікі прымяняюць радзей, але злодзеяў ловяць эфектыўна. І гэта пры тым, што ў краме, як правіла, адзін супрацоўнік, а не чацвёра, — распавядае Сяргей.
«Больш жорстка трэба караць алкаголікаў, якія крадуць выпіўку»
Кіраўніцтва польскіх крам патрабуе, каб ахоўнік прадухіляў пэўную колькасць крадзяжоў у месяц. Сяргей ведае прыклады, калі яго калегі лавілі па 60 злодзеяў у месяц і амаль у кожным выпадку даводзілі справу да паліцыі. Але беларус лічыць гэта пераборам. Ён не бачыць сэнсу ў такім фанатычным выкананні працы. Многіх парушальнікаў, на яго думку, можна проста прымусіць пакласці тавар на месца і адпусціць, асабліва калі размова ідзе аб дзецях.
— Начальства з самага пачатку папярэдзіла мяне, што больш жорстка трэба караць алкаголікаў, якія крадуць выпіўку. А яшчэ да паліцыі трэба даводзіць выпадкі з крадзяжамі на буйныя сумы. Ва ўсіх астатніх сітуацыях я і большасць ахоўнікаў самі вырашаем, як дзейнічаць.
«Нават калі я спазняюся на дзве гадзіны, начальнік гаворыць са мной ветліва»
Беларус адзначае вялікую розніцу ва ўзаемаадносінах начальства і падпарадкаваных у Беларусі і Польшчы.
У Беларусі, паводле слоў Сяргея, лічыцца нармальным, калі кіраўнік можа павысіць голас на ахоўніка магазіна проста таму, што ў яго дрэнны настрой. Ахоўнік пры гэтым ніякіх прэтэнзій прад'явіць не можа. У Польшчы такія паводзіны кіраўнікоў недапушчальныя.
— Праблем у адносінах з начальствам асабіста ў мяне не ўзнікала. У Польшчы ёсць законы, якія шмат каго стрымліваюць. Не магу сказаць дакладна, але я чуў, што супрацоўнік можа заявіць аб дыскрымінацыі з боку начальства — гэтага артыкула кіраўнікі тут вельмі баяцца. Таму нават калі я, напрыклад, спазняюся на працу на дзве гадзіны, начальнік тэлефануе мне і ветлівым тонам пытаецца, што здарылася, — кажа Сяргей.
У выпадку спазнення ёсць магчымасць адпрацаваць прапушчаныя гадзіны ў іншы дзень.
Падабаецца беларусу ў Польшчы і тое, што ён сам можа складаць свой графік. У Беларусі пра такое не даводзілася і марыць: «Сказалі працаваць з 09:00 да 18:00, і нічога змяніць ніхто не можа».
Зарплата ў Польшчы ў пяць разоў вышэйшая
Яшчэ адно адрозненне, якое адзначае Сяргей, — форма адзення. На радзіме, прызнаецца ён, форму нельга здымаць на працы, а ў Польшчы можна дамовіцца хадзіць у сваім адзенні нават некалькі дзён запар.
Але галоўнае адрозненне — ва ўзроўні заробкаў.
У Беларусі ў мужчыны зарплата заўсёды была менш за 1000 беларускіх рублёў. У яго невялікім горадзе ахоўнікам нярэдка прапанавалі працаваць і за 300-400 рублёў у месяц, і жадаючыя былі. Зараз жа Сяргей атрымлівае больш за 6 тыс. злотых у месяц (больш за 5 тыс. беларускіх рублёў) — гэтага, паводле яго слоў, цалкам хапае, каб камфортна жыць і забяспечваць сям'ю.