Čamu sankcyi nie ŭpłyvajuć na pavodziny Łukašenki i nakolki jany naohuł efiektyŭnyja? Mierkavańni ekanamistaŭ
Biełaruś užo nie pieršy hod žyvie va ŭmovach sankcyj z boku zachodnich krain. Častka ź ich była ŭviedziena za falsifikacyju vybaraŭ, hvałt i represii, ale bolšaść — za saŭdzieł u vajnie. Ale što dali hetyja sankcyi?
10.05.2024 / 00:26
Ilustracyjny zdymak. Fota: Gavriil Grigorov Sputnik Kremlin Pool Photo via AP
Alachnovič: Peŭnaja karyść ad sankcyj usio adno jość
Daradca Śviatłany Cichanoŭskaj pa ekanamičnych reformach Aleś Alachnovič ličyć, što, niahledziačy na toje, što sankcyi nie źmianili represiŭnych pavodzin režymu Łukašenki, peŭnaja karyść ad ich usio adno jość.
«Da vajny biełaruskija naftapradukty možna było pastaŭlać na premijalnyja dla biełaruskich NPZ rynki: Ukrainu i ES. Ciapier hetych rynkaŭ niama. U kalijnych uhnajeńniaŭ dziakujučy sankcyjam taksama niama dostupu da jeŭrapiejskaha rynku.
Sankcyi mocna zakranuli i inšyja haliny, naprykład, vytvorčaść draŭniny. Tak, fabryki pracujuć, ale jany ciapier vymušany realizoŭvać svaju pradukcyju nie ŭ Polšču i Litvu, jakija miažujuć z nami, a adpraŭlać jaje ŭ Kitaj, a hety składanaja i darahaja łahistyka.
Taksama padsankcyjnyja tavary davodzicca pradavać ź vialikim dyskontam, bo pakupniki viedajuć, što praz sankcyi Biełaruś nie moža pradać ich kamuści inšamu.
Tamu atrymlivajecca, što kali my budziem hladzieć na kolkasnyja pakazčyki, to, mahčyma, pa ich Biełaruś viarnułasia na dakavidny ŭzrovień. Ale ŭ maržynalnym vymiareńni biełaruskaja ekanomika atrymlivaje mienš»,
— tłumačyć Alachnovič.
«Naftavyja» rajony akazalisia ŭ śpisie samych stratnych
U jakaści jaskravaha prykładu Aleś Alachnovič pryvodzić Mazyrski rajon i horad Navapołack, jakija pa vynikach pieršych dvuch miesiacaŭ hetaha hoda akazalisia ŭ śpisie samych stratnych rajonaŭ i haradoŭ Biełarusi.
«Heta mienavita tyja dva rajony, dzie mieściacca dva našyja NPZ. Heta pakazvaje, što sankcyi adčuvalnyja dla biełaruskaj ekanomiki. Ale tak, jany nie pryviali da źmieny palityki režymu Łukašenki».
Ilustracyjny zdymak. Fota: Contributor Getty Images
Čamu sankcyi nie ŭpłyvajuć na palityku Łukašenki?
Daradca Cichanoŭskaj ličyć, što sankcyi nie paŭpłyvali na Łukašenku ŭ tym liku praz toje, što ŭvodzilisia jany vielmi pavolna i pastupova.
«Bolšaść ekanamičnych sankcyj była ŭviedziena nie paśla vybaraŭ u adkaz na falsifikacyi i hvałt, a tolki paśla inšych padziej, jakija zakranali intaresy mižnarodnaj supolnaści: prymusovaj pasadki samalota Ryanair, stvareńnia mihracyjnaha kryzisu, saŭdziełu ŭ rasijskaj ahresii suprać Ukrainy.
Aproč hetaha, jany niedastatkova sinchranizavanyja. Da sankcyj suprać režymu Łukašenki na pačatku nie dałučyłasia Ukraina, jakaja źjaŭlałasia vielmi važnaj krainaj dla našaj ekanomiki.
Dahetul nie dałučylisia i inšyja demakratyčnyja krainy, jak, naprykład, Indyja, Brazilija, Armienija, Hruzija. Praz hetyja krainy da 2022 hoda sankcyi možna było lohka abychodzić. Dastatkova zhadać ekspart naftapraduktaŭ va Ukrainu i kalijnych uhnajeńniaŭ u Braziliju i Indyju», — adznačaje Alachnovič.
Jeŭrapiejskaja biurakratyja hraje na ruku režymu
Siarod inšych čyńnikaŭ, čamu sankcyi nie spracavali, ekanamist nazyvaje adsutnaść u Jeŭrasajuza, jaki ŭziaŭ na siabie rolu lidara pa viadzieńni sankcyjnaj palityki suprać režymu Łukašenki, paśladoŭnaha dośviedu i instrumientaŭ viadzieńnia mižnarodnaj palityki praz sankcyi.
«U ZŠA taki dośvied byŭ, tamu amierykanskich sankcyj u śviecie aścierahajucca bolš. Navat banki Kitaja, jaki palityčna simpatyzuje Rasii, aścierahajucca druhasnych sankcyj ad ZŠA».
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
Aproč hetaha, na dumku ekśpierta niemałavažnym zastajecca toj fakt, što ZŠA — heta adna kraina, a nie 27, jak u vypadku ź Jeŭrasajuzam. U ES bolš składana niešta ŭzhadnić i pryniać, bo treba kab pahadzilisia ŭsie krainy. Tamu šmat času sychodzić na toje, kab znajści palityčny kampramis.
Inšaj pryčynaj, pa jakoj sankcyi nie dajuć taho efiektu, na jaki mnohija mahli raźličvać, ekanamist nazyvaje prablemy ź ich implemientacyjaj.
«Nichto asabliva nie sačyŭ za ich vykanańniem, prynamsi tak było raniej. Tolki z pačatkam poŭnamaštabnaj vajny va Ukrainie ich vykanańnie pačali lepiej adsočvać».
Alachnovič nie vyklučaje, što kali b Biełaruś nie stała krainaj-suahresaram i nie było b vajny, to, mahčyma, i nadalej nichto asabliva nie sačyŭ by za ich vykanańniem.
«Biełaruś, na žal, nie nastolki pryncypova važnaja kraina dla ES i ZŠA. Ale ŭ suviazi z tym, što sankcyi dziravyja nie tolki dla Biełarusi, ale i dla Rasii, jeŭrapiejcy i amierykancy pačynajuć bolš pilna sačyć i za Biełaruśsiu, bo ŭ ich usio ž taki jość žadańnie dapamahčy Ukrainie», — kaža Aleś Alachnovič.
Ekśpiert ličyć, što ŭ baraćbie z abychodam sankcyj važnuju rolu adyhryvajuć biełaruskija i zamiežnyja žurnalisty-rasśledavalniki, jakija dapamahajuć vykryvać prałazy.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
Da dyjałohu praz sankcyi
Tym nie mienš, niahledziačy na adsutnaść čakanych vynikaŭ ad uviedzienych sankcyj, Alachnovič ličyć, što Zachad pavinien praciahvać vykarystoŭvać hety miechanizm cisku na režym. U tym liku praz toje, što najaŭnaść sankcyj daje prastoru dla dyjałohu.
«U Łukašenki jość zakładniki, a ŭ zachodniaha śvietu jość sankcyi, tamu jość ab čym damaŭlacca, bo kali b ich nie było, to Zachad nie mieŭ by lehalnych ryčahoŭ upłyvu na režym», — adznačaje ekśpiert.
Daradca Cichanoŭskaj miarkuje, što va ŭmovach, kali Łukašenka byŭ by hatovy dystancyjanavacca ad Rasii, zładzić amnistyju, spynić represii, to Zachad pajšoŭ by nasustrač. Naprykład, u adkaz na takija dziejańni z boku režymu mahła b adbycca zamarozka sankcyj.
Alachnovič upeŭnieny, što dla bolš efiektyŭnaha cisku na Łukašenku Zachadu treba nie ŭvodzić novyja sankcyi, a sačyć za vykanańniem užo isnujučych, pakolki samyja adčuvalnyja abmiežavańni, jakija realna možna było ŭvieści, užo ŭviedzienyja. Tamu asnoŭnaje pytańnie na dumku ekśpierta lažyć mienavita ŭ ich implemientacyi.
«Pačynajučy z 2021 hoda, sankcyi zastajucca adzinym lehalnym instrumientam cisku na režym. Bo kali ŭ 2020-m možna było ažyćciaŭlać unutrany cisk, to ciapier aproč sankcyj ź lehalnych i dziejnych mietadaŭ ničoha nie zastajecca», — ličyć ekśpiert.
Režym isnuje na padtrymcy Rasii
Jašče adnym važnym faktaram, jaki tłumačyć, čamu biełaruski režym nie mianiaje svaich pavodzinaŭ, Alachnovič nazyvaje padtrymku z boku Rasii.
«Režym moža raźličvać na padtrymku Kramla. Kali b nie było hetaj vielizarnaj padtrymki z boku Rasii ŭ vyhladzie tannych enierhanośbitaŭ, restrukturyzacyi dziaržaŭnaha doŭhu, zamovaŭ na biełaruskuju vytvorčaść i h.d., to Łukašenku było b značna składaniej».
Atrymlivajecca, što, kali Łukašenka niešta stracić na zachodnim kirunku, jamu znoŭ dapamoža Pucin, bo ŭ jaho pa-raniejšamu jość takija mahčymaści.
Ilustracyjny zdymak. Fota: Valery Sharifulin Sputnik Kremlin Pool Photo via AP
«Tamu śvietu lepš zasiarodzicca na sankcyjach u dačynieńni da Rasii. Heta Rasijskaja Fiederacyja niepasredna ŭdzielničaje ŭ vajnie i finansuje režym Łukašenki.
Čym mienš u Kramla budzie srodkaŭ na padtrymku biełaruskaha režymu, tym bolš plonu budzie ad tych abmiežavańniaŭ, jakija ŭžo ŭviedzienyja ŭ dačynieńni da Biełarusi», — ličyć Alachnovič.
Łuzhina: Lubaja ekanomika prystasoŭvajecca
Pamyłkova ličyć, što sankcyi pryvodziać da poŭnaha kałapsu ekanomiki, zaŭvažaje ekśpiert BEROC Anastasija Łuzhina.
«Takich prykładaŭ niama. Ekanomika Rasii, na jakuju nakładziena značna bolš abmiežavańniaŭ, čym na Biełaruś, praciahvaje pracavać. Ekanomika Irana, jaki dziesiacihodździami žyvie ŭ režymie šmatlikich sankcyj, taksama pracuje. U abodvuch vypadkach sankcyi nie pryviali da pastajannaha hłybokaha kryzisu, jaki niekatoryja mahli čakać. Toje ž samaje adbyvajecca i ŭ vypadku ź Biełaruśsiu», — adznačaje ekśpiert.
Lubaja ekanomika prystasoŭvajecca da sankcyj. I kali ŭ 2022 hodzie ŭ Biełarusi sapraŭdy naziraŭsia ekanamičny spad, źnižeńnie VUP na 4,7%, to ŭžo ŭ 2023 hodzie adbyŭsia adnaŭlenčy rost.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
Pry hetym kali b nie było sankcyjnych abmiežavańniaŭ, to ekanamičnaja situacyja ŭ krainie była b lepšaj. Było b bolšaje akno mahčymaściaŭ dla raźvićcia.
Taksama ekśpiert adznačaje, što sankcyi majuć druhasny efiekt, pakolki ad ich pakutujuć i tyja siektary ekanomiki, u dačynieńni da jakich abmiežavańni nie ŭvodzilisia.
«Jaskravy tamu prykład — IT-siektar. Adnosiny Zachadu da Biełarusi i sankcyi ŭ bankaŭskaj śfiery vielmi admoŭna adbilisia na biełaruskim IT».
Uździejańnie na ekanomiku akazvajuć i inšyja dziejańni zachodnich krain, jakija nie adnosiacca da pramych sankcyj. Naprykład, zakryćcio častki punktaŭ propusku na miažy ź Biełaruśsiu.
«Mnohija nie zaŭvažajuć, kab situacyja mocna pahoršyłasia»
Staŭleńnie ŭ ludziej da sankcyj nieadnaznačnaje.
«Ad abmiežavańniaŭ pakutujuć niekatoryja vidy biznesu, stali niedastupnymi abo bolš darahimi niekatoryja zvykłyja raniej vidy tavaraŭ. Niama avija– i čyhunačnych znosin ź Jeŭropaj.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
Ale mnohija nie zaŭvažajuć, kab niešta mocna pahoršyłasia. Tak, było padzieńnie ŭ 2022 hodzie, jakoje było adnoŭlena za košt prystasavańnia ekanomiki. Realnyja zarobki rastuć, VUP raście, ale hety rost usio roŭna nie taki vysoki, jakim jon moh by być, kali b nie sankcyjnyja abmiežavańni».
Kab sankcyi mieli zadušlivy efiekt, jany jak minimum pavinny być hłabalnymi, razvažaje Anastasija Łuzhina. U takim vypadku ekanomiku budzie niemahčyma pieraaryjentavać na inšyja krainy. Ale takoha rodu sankcyj, kab ich uvodzili i prytrymlivalisia ŭsie krainy śvietu, nie isnuje.