Vitaŭtas Łandśbierhis: Rasija całkam vyradžajecca, jana niasie čałaviectvu zło, jana — biada i chvaroba
Tak pieršy kiraŭnik niezaležnaj Litvy ŭ 1990-ja, prafiesar Vitaŭtas Łandśbierhis kanstatavaŭ paśla viestki pra śmierć Alaksieja Navalnaha. Jon sprahnazavaŭ budučyniu Rasii i skazaŭ, što hetaja kraina zastaniecca tolki na karcie, a ŭpłyŭ u śviecie buduć padzialać ZŠA i Kitaj, piša Delfi.lt.
24.02.2024 / 11:10
Vitaŭtas Łandśbierhis. Fota: fejsbuk prafiesara Łandśbierhisa
Paśla śmierci Navalnaha ŭzdymajecca pytańnie, ci pryviadzie heta da jakich-niebudź pieramienaŭ u Rasii, jaje hramadstvie.
«Dumaju, nie. Być moža chto-niebudź, kali-niebudź napiša knihu, daśledavańnie, psichałahičny raman pra toje, čamu Navalny vyrašyŭ pakončyć z saboj.
Bo viartańnie ŭ Rasiju było samahubstvam, jon ža viedaŭ, jakaja tam ułada, jaki Pucin, što jon nie daruje jamu. Asabliva kali byŭ stvorany film pra karupcyju. I naohuł jaho tezis pra ŭładu Pucina byŭ jasnym i adnaznačnym — va ŭładzie ašukancy i złodziei. Inšymi słovami, dziaržavu zachapiŭ kłan machlaroŭ i złodziejaŭ, Navalny pra heta hučna zajaviŭ, nie treba dumać, što mafija machlaroŭ i złodziejaŭ jamu heta daravała b.
A čamu jon viarnuŭsia ŭ Rasiju — moža, stamiŭsia. Ad čaho? Ad bieznadziejnaści ŭ śviecie. Śmiełaść była pamyłkaj, kali jon dumaŭ, što heta budzie mieć niejkaje značeńnie, razvarušyć rasijskaje hramadstva», — skazaŭ Łandśbierhis.
U 2020 hodzie sproba atrucić Navalnaha pravaliłasia, jon vyžyŭ, ačuniaŭ. Moža, heta stała pryčynaj jaho viartańnia ŭ Rasiju ŭ nadziei, što ŭdasca zmahacca za inšuju krainu i vyžyć?
«Kara-Murza dvojčy cudam vyžyŭ i viarnuŭsia ŭ Rasiju. Ja jamu kazaŭ, Uładzimir, treci raz ciabie dakładna zabjuć. Jon skazaŭ, što nie moža siadzieć na Zachadzie, kali siabry hinuć u Rasii.
Jon zrabiŭ vybar, ludzi robiać i taki vybar, jaki zrabiŭ Kara-Murza, nasamreč heta strašny los, jaho ciapier zabivajuć u turmie, jak zabivali Navalnaha, a śviet abyjakava naziraje», — paškadavaŭ prafiesar.
Na pytańnie, kim byŭ Navalny, jakoha niekatoryja nazyvali nie krytykam, a kramloŭskim prajektam, Łandśbierhis adkazaŭ:
«Ciapier jasna, što jon — nie prajekt Kramla. Kali jon i byŭ zapasnym prajektam Kramla, to ad hetaha admoviŭsia.
Možna było padumać, i niekatoryja palityki dumali, što jaho trymajuć pra zapas paśla Pucina, kali Rasija apyniecca ŭ poŭnaj katastrofie, i joj znoŭ daviadziecca padmanvać Zachad, jak tady, kali padsunuli Harbačova, kab duryć Zachad, brać u jaho hrošy i siłu, a potym jaho źniščyć. Moža, heta jašče adzin varyjant «pierabudovy» z Navalnym, ale ciapier jasna, što hetaha prajekta niama, ad jaho admovilisia, mabyć, pomsta mafii bolš mahutnaja, čym mudrahielistyja płany palityki», — skazaŭ Łandśbierhis.
Pomnik u Kiarnavie. Vitaŭtas Łandśbierhis, karol Mindoŭh, prezident mižvajennaj Litvy Antanas Śmiatona i … Vitaŭtas Łandśbierhis. Fota: fejsbuk prafiesara Łandśbierhisa
Paśla śmierci Navalnaha stali bolš kazać pra inšych rasijskich apazicyjanieraŭ u rasijskich turmach i za miažoj. Ale jość pytańnie — možna ich ličyć demakratami, bo ŭ ich kryvi jość peŭnaja dola impieryjalizmu i, kali kažuć, što Navalny nie byŭ sumlenny da kanca, što jon usio ž chacieŭ bačyć Rasiju jak impieryju, heta raspaŭsiudžvajecca na ŭsich apazicyjanieraŭ. Ci tak heta, ci jość u Rasii apazicyja naohuł?
«Nu, jana prynamsi nie bačnaja, jaje ciažka zaŭvažyć. Navat tyja ludzi, jakija sa zbrojaj u rukach hatovyja zmahacca z pucinizmam, naŭrad ci jany jasna vykazalisia pa ŭsich palityčnych pytańniach. Jany za mir, za toje, kab vajna spyniłasia, što Zachad — nie vorah, što Rasija nie moža izalavacca i siadzieć u niejkim asiarodździ, kudy jaje ciapier zahnaŭ Pucin, jak pacuka ŭ kut. Hetaja apazicyja dzieści vajuje, abiacaje vajavać, tolki ciažka skazać, ci mohuć jany mieć niejki ŭpłyŭ va Uzbrojenych siłach, kab adtul pryjšło inšaje mierkavańnie ab tym, jak Rasii treba žyć. Dzieści pavinna svaimi dziejańniami prajavić siabie apazicyja, a kali jana abmiažoŭvajecca słovami i zvadami pamiž saboj, značyć, jaje niama, ni jany sami, ni Pucin, ni Zachad da ich surjozna nie staviacca», — kanstatavaŭ prafiesar.
Jon skazaŭ, što sam Navalny nie staŭ demakratyčnym lidaram. Nie chapiła času? «Jaki tut čas treba, pryjšoŭ, pakłaŭ hałavu na płachu, i ŭsio praciahvajecca. Jon pakłaŭ hałavu na płachu, ale, nie dumaju, što jon spadziavaŭsia, što heta pryviadzie da surjoznych i značnych nastupstvaŭ dla Rasii, ja čamuści tak nie liču», — skazaŭ surazmoŭca.
Fota: Marcus Schreiber / AP
Zabojstva Navalnaha pakazała, što Rasija stała jašče bolš niebiaśpiečnaj, a represiŭnyja struktury jašče bolš žorstkimi, jany mohuć raspravicca z usimi, chto suprać režymu. «Rasija całkam vyradžajecca. Jaje režym biesčałaviečny. Jaje ideałohija biesčałaviečnaja, čałaviečnaść tam — katehoryja dla śmiechu, ułada tam — usio, panavańnie i naśmieška z tych, chto słabiejšy. A ŭsie pavinny być słabiejšymi, adzinaja siła, ź jakoj jany ličacca, heta Kitaj, ja nie viedaju, ci dumajuć jany padmanuć Kitaj, jany tady byli b naiŭnymi, ale jany dakładna spadziajucca padmanuć Amieryku, tut niama sumnievaŭ, pra Jeŭropu i kazać niama čaho», — skazaŭ Łandśbierhis.
Jon nie sumniavajecca, što Rasija ŭžo płanuje: jak być, kali na vybarach pieramoža Donald Tramp.
Prafiesar Vitaŭtas Łandśbierhis, Uładzimir Zialenski, Hitanas Naŭsieda i pieršaja łedzi Litvy, eks-prezident Dala Hrybaŭskajcie. Vilnia, 12 studzienia 2024 hoda. Fota: Ofis prezidenta Ukrainy via AP
Łandśbierhis padkreśliŭ, što prezident Ukrainy Uładzimir Zialenski z samaha pačatku vajny prasiŭ, maliŭ i patrabavaŭ abaranić nieba nad Ukrainaj, bo niemahčyma vajavać, kali ŭ niebie panujuć piraty, jakija zabivajuć, rujnujuć, źniščajuć cełyja harady. «Ale ich nie abaranili, hladzieli, kolki ŭkraincy pratrymajucca. Voś pryjšłosia addać Aŭdziejeŭku, paśla jaje budzie nastupny punkt. Addali Aŭdziejeŭku, a kali addaduć Kijeŭ?» — pytaŭsia Łandśbierhis.
Ź jahonych słoŭ, horš za ŭsio, što Zachad sychodzić z trasy: nie pryznaje vajnu, nie pryznaje ahresiju pucinskaj Rasii, ź jakoj niama inšaj razmovy, jak tolki źniščeńnie, jak było z hitleraŭskaj Niamieččynaj.
«Padobna na toje, u Rasii niama šlachu nazad, ci ž jana tak zajaŭlaje, kab hučała strašniej. My, jak zahnany ŭ kut pacuk, vy jašče nie bačyli, jaki strašny byvaje pacuk, jakoha zahnali ŭ kut, ubačycie. Heta słovy Pucina, jon sam siabie nazvaŭ pacukom, moža, ciapier abhryzie pareštki Navalnaha, kab nie viartać ich siamji, spalić, addaść popieł, skaža, jakaja roźnica», — skazaŭ Łandśbierhis.
Vitaŭtas Łandśbierhis byŭ adnym z tych, chto ŭ kancy 1980-ch viarnuŭ Litvie niezaležnaść. Fota: fejsbuk prafiesara Łandśbierhisa
Jon nie staŭ prahnazavać, jak situacyja źmienicca, kali da ŭłady vierniecca Tramp. «Kali jon stanie prezidentam, heta nie značyć, što Pucinu ad hetaha budzie dobra. Moža być, Tramp dumaje, što suśvietny paradak pavinny ładzić jon i Rasieja. Mahčyma, heta jaho ŭjaŭleńnie. Ale jon jašče nie spytaŭ, što dumaje tavaryš Si (lidar Kitaja Si Czińpin) pa hetym pytańni. Dumaju, paradak u śviecie budzie znachodzić Si, moža być, razam z Amierykaj, kali jana vystaić, pakaža charaktar, pakaža, što moža zmahacca», — skazaŭ prafiesar. A dzie Rasija?
«Nidzie. Rasii nie budzie. Budzie jama. Jak niechta z polskich myślaroŭ pryhoža skazaŭ, kali nie budzie nas, budzie les. Taksama varyjant. Rasii na samaj spravie niama, jość karta, jany radujucca vialikaj karcie, a ludziej tam niama, ekanomiki niama».
Na pytańnie, ci ŭtapičny heta scenar — Rasii nie budzie, jon paŭtaryŭ, što jaje nie budzie, bo jana kocicca ŭ prorvu. «Ci moža takaja kraina doŭha pratrymacca i źniščać usio vakoł. U jaje była takaja ideałohija, što jana pavinna ŭsim kiravać, inakš isnavańnie nie maje sensu. Adziny sens — ułada, panavańnie, źniščeńnie, teror, udušeńnie. Heta takaja kraina, ale jana nie moža kiravać usim śvietam, bo ŭ Śvietu jość svaje idei i mety», — zaŭvažyŭ prafiesar.
Uładzimir Pucin padčas intervju Takieru Karłsanu. Fota: Gavriil Grigorov, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP
Ź jahonych słoŭ, Pucin adčuvaje, što jahonaje sonca chilicca da zachodu. «I jaho sonca chilicca da zachodu, i sonca jaho krainy. Jaho kraina na karcie vialikaja, ale tam uvieś Daloki Uschod užo nie jaho, tam užo Kitaj navodzić ekanamičny i inšy paradak, tam užo rasiejcy vučać kitajskuju, čytajuć kitajskija haziety, tam chutka nie zastaniecca ruskaj movy. Jany heta taksama, chutčej za ŭsio, bačać, moža sastupiać. A moža, Kitaj jašče dazvolić im tam pabyć, pahulać u impieratara», — razvažaŭ prafiesar.
«U pieršuju čarhu treba pa sutnaści adkazać na pytańnie, ci budziem my abaraniacca, ci nastrojeny my na abaronu. Ja ciapier nie viedaju, ci jość jašče tyja navučency-durni, jakija za 5 rubloŭ paŭtarajuć, što Rasija mirnaja dziaržava, naš siabar, ja nie viedaju, dzie hetyja durni atrymlivajuć svaje dyvidendy. Ludzi, napeŭna, trochi zrazumieli, bačać, što adbyvajecca, ale ci adkaz heta na pytańnie, ci budziem my abaraniacca, my ŭzbrojvajemsia, u kožnaha budzie strelba, budziem stralać z kožnaha akna», — skazaŭ Łandśbierhis.
«Čyrvonaja lampačka ŭnutry Litvy — heta roznahałośsi pamiž instytutami ŭłady. Takoha nie pavinna być», — skazaŭ jon, nahadaŭšy pra roznahałośsi pamiž kiraŭnikom MZS, svaim unukam Habryelusam Łandśbierhisam i prezidentam Hitanasam Naŭsiedam.