«Мы» — гэты найперш «мы», а не «анты-яны». Ці павінна нацыянальная ідэя зводзіцца да адмежавання?
Як мне падаецца, шмат для каго беларуская ідэя зводзіцца да немудрагелістай фармулёўкі «мы — не рускія». Але гэта не вельмі нармальна. Трэба проста жыць уласным жыццём, піша ў фэйсбуку журналіст Віталь Цыганкоў.
30.01.2024 / 17:11
Я разумею, што адмежаванне, адслойванне ад чагосьці — гэта ў пэўных сітуацыях цалкам заканамерная стадыя нацыянальнага будаўніцтва. Вылучэнне з нейкага агульнага мора, асабліва калі гэтае мора перманентна пагражае цябе паглынуць.
Бо калі няма ніякага падабенства — няма патрэбы і даказваць. Французам ня трэба даказваць, што яны не немцы. А вось аўстрыйцам — даводзіцца. Неяк глядзеў ток-шоу з аўстрыйскім акцёрам Крыстафам Вайнцам, які тлумачыў амерыканцам, чым аўстрыйцы адрозніваюцца ад немцаў.
Мы нават у лепшай сітуацыі, бо ў нас, у адрозненне ад аўстрыйцаў, свая мова ёсць. І калі б усе беларусы на ёй гаварылі — не прыйшлося б ніколі даказваць, што мы «не рускія».
Пакуль жа ўсе гэтыя «вось вам верш, дзе ніводнага рускага слова» — усё гэта ў той самай парадыгме «мы адрозніваемся». «Украина — не Россия», — з той жа оперы, кніга Кучмы 2003 года. Так, нават ім даводзіцца даказваць. Але чаму? Бо надта шмат падобнага.
Мне падаецца, заходнеўкраінскаму аўтару са Львова не прыйшла б у галаву ідэя даказваць, што Украіна — не Расія. Бо ў Львове гэта відавочна кожнаму. А вось усходніку Кучму гэта даказваць трэба.
З аднаго боку, я разумею, што гэта неабходна і ў пэўнай ступені непазбежна. Асабліва для ранняй (дзіцячай) стадыі развіцця нацыі, і асабліва для неафітаў. Асабліва ў нашай сітуацыі, дзе дагэтуль агульнага занадта шмат, дзе большасць гаворыць на расейскай мове, жыве расейскай культурай і расейскім тэлевізарам (а цяпер ужо і расейскім інтэрнэтам).
Таму натуральна, што людзям хочацца крычаць — «мы не яны!» Натуральна, але не нармальна. Бо гэты лозунг, пры ўсёй сваёй прастаце і прывабнасці для шырокіх народных масаў, не нясе стваральнага і пазітыўнага пачатку. Увесь ягоны сэнс зводзіцца да імкнення паказаць і даказаць, што «там», у «іх», усё кепска, злобна і недаразвіта. Маўляў, на іхнім фоне ў нас…
Для мяне асабіста, які быў неафітам у 1989 годзе, перыяд персанальнага даказвання «мы — не яны» скончыўся годзе ў 1992-м.
Калі ты беларускамоўны на працы і ў сям’і, жывеш у беларускай і сусветнай культурнай і інфармацыйнай прасторы, то проста не прыходзіць у галаву даказваць нейкую розніцу — надта яна відавочная.
Скажу больш — калі на нейкіх курортах ці ў цягніках ці яшчэ дзе сустракаўся са звычайнымі глыбіннымі расейцамі (не прадстаўнікамі нашага журналісцка-ліберальнага асяродку) — было адчуванне, што гэта людзі з нейкай іншай планеты.
Вось і простае рашэнне. Калі ты сапраўды маеш свае ўласныя каштоўнасці і лад жыцця, у цябе няма неабходнасці даказваць, што «ты не яны». Дарослы і самадастатковы чалавек проста жыве сваім уласным жыццём, ён нікому не даказвае, што ўжо «вырас» і гатовы да самастойнасці.
Мы — гэта «мы» незалежна ад таго, ці ёсць побач нейкія падобныя на нас «яны».
«Мы» — гэты найперш «мы», а не «анты-яны». Вось стваральны, пазітыўны падыход.
Чытайце таксама:
Цытата пра «рускі штык, рускага настаўніка і рускага папа» састарэла?
Цыганкоў распавёў, чаму на яго пакрыўдзіўся Чалы і што Пазняк сказаў Лукашэнку ў парламенцкім буфеце
Свабода слова за межамі дыктатуры. Ці могуць беларусы крытыкаваць палітыку Захаду?