«Takoha kštałtu kamisii stvarajucca nie dla abarony «histaryčnaj praŭdy», a dla ŭnifikacyi histaryčnaj navuki Biełarusi z rasiejskaj»
Respublikanski saviet pa histaryčnaj palitycy pry administracyi Łukašenki i mižviedamasnaja kamisija pa histaryčnaj aśviecie pry prezidencie RF padpisali na hetym tydni Miemarandum ab uzajemarazumieńni. Dakumient praduhledžvaje, akramia inšaha, stvareńnie Sumiesnaj rasijska-biełaruskaj kamisii pa historyi. Ab tym, što heta značyć, Reform.by pahavaryŭ z ekśpiertam iSANS na ŭmovach ananimnaści.
28.01.2024 / 10:57
Historyk Ihar Marzaluk adbivaje pakłony pomniku Alaksandru Nieŭskamu. Fota: telehram-kanał Ministerstva abarony
Pa słovach ekśpierta, metaj stvareńnia kamisii zjaŭlajecca lehitymizacyja dziejnaści rasiejskich aktaraŭ na terytoryi Biełarusi i ŭnifikacyja historyi.
«Takoha kštałtu kamisii stvarajucca nie dla abarony «histaryčnaj praŭdy», a dla ŭnifikacyi histaryčnaj navuki Biełarusi z rasiejskaj.
U Biełarusi daŭno dziejničaje niekalki prarasiejskich fondaŭ i roznych arhanizacyj histaryčnaj skiravanaści, stvareńnie kamisii, u jakuju ŭvojduć ich pradstaŭniki, lehitymizuje ich dziejnaść na aficyjnym vysokim uzroŭni i padvyšaje ich upłyŭ. Možna pryvieści ŭ prykład dyrektara rasiejskaha fondu «Histaryčnaja pamiać» Alaksandra Dziukava, jaki supracoŭničaje ź biełaruskaj prakuraturaj — sa stvareńniem kamisii ŭ jaho zjavicca jašče bolš mahčymaściaŭ šyroka ŭpłyvać na histaryčnuju navuku i palityku Biełarusi, a taksama traktoŭku histaryčnych padziej abo cełych pieryjadaŭ historyi Biełarusi.
Budzie bolš intensiŭna adbyvacca vybudoŭvańnie suviaziej z užo isnujučymi prarasiejskimi arhanizacyjami (Rassupracoŭnictva, arhanizacyi KSARS i h.d.) i vykarystańnie ich resursaŭ i ŭpłyvu na aŭdytoryju ŭnutry Biełarusi.
Taksama, vidavočna, novaja kamisija (asobnyja jaje siabry) buduć aktyŭna supracoŭničać ź biełaruskimi aktarami i arhanizacyjami, jakija zajmajuć jaŭnuju prarasiejskuju pazicyju ŭnutry Biełarusi. Naprykład, dyrektar Nacyjanalnaj biblijateki Vadzim Hihin i jahonaja placoŭka ŭ Nacyjanalnaj biblijatecy, na jakoj užo prajšoŭ šerah mierapryjemstvaŭ, jakija nasili vidavočny prarasiejski charaktar, partyja «Biełaja Ruś» na čale z Aleham Ramanavym i inšyja», — kaža ekśpiert.
Pa słovach ekśpierta iSANS, dziejnaść kamisii budzie skancentravana na pierahladzie traktoŭki histaryčnych padziej, uviadzieńni ŭ navučalnyja prahramy i histaryjahrafiju čužych Biełarusi piersanažaŭ i idealizacyi histaryčnych padziej, źviazanych z Rasiejaj.
«Jak zajaŭlajuć sami padpisanty damovy: padpisańnie Miemaranduma ab uzajemarazumieńni adkryvaje jakasna novy etap kaardynacyi ŭzajemadziejańnia biełaruskich i rasiejskich aficyjnych historykaŭ. U karotkaterminovaj pierśpiektyvie my ŭbačym sprobu pierahladu traktovak niekatorych pieryjadaŭ historyi Biełarusi. Sierhiejenka zajaviŭ, što heta budzie tyčycca «abarony histaryčnaj pamiaci i praŭdy ab tych etapach, jakija my prajšli i prachodzim razam». Adpaviedna, varta čakać źmieny dyskursu, asabliva pa pieryjadzie historyi, kali ziemli Biełarusi ŭvajšli ŭ skład Rasiejskaj impieryi, vajna 1812 hoda, Pieršaja suśvietnaja vajna, Druhaja suśvietnaja vajna, pieryjad SSSR i inšyja padziei. Vidavočna, što ŭsie hetyja mierapryjemstvy buduć prasoŭvać rasiejski pohlad na historyju Biełarusi, nacyjanalnamu pohladu na historyju miesca praktyčna nie zastaniecca.
Budzie adbyvacca vyvad na histaryčnuju arenu Biełarusi novych histaryčnych asob, jakija nie majuć jaŭnaha dačynieńnia da historyi krainy, ci ŭvohule zjaŭlajucca admoŭnymi piersanažami. My ŭžo nazirajem pomnik Alaksandru Nieŭskamu ŭ Miensku.
Nieŭzabavie možna čakać kampanii pa abialeńni Michaiła Muraŭjova, jakoha buduć pradstaŭlać u vyklučna stanoŭčym klučy, i inšych histaryčnych dziejačaŭ. Adnačasova praciahniecca i ŭzmocnicca šalmavańnie biełaruskich nacyjanalnych dziejačaŭ i simvałaŭ: Kastusia Kalinoŭskaha, Tadevuša Kaściuški, zasnavalnikaŭ BNR i inšych», — skazaŭ jon.
Na dumku ekśpierta, novy orhan budzie mieć taksama i represiŭnuju funkcyju.
«Kamisija moža stać jašče i represiŭnym orhanam. Aŭtary lubych navukovych prac i publikacyj, jakija supiarečać adzinamu pohladu na historyju, buduć padviarhacca cisku z boku kamisii. Tryvožnym momantam tut zjaŭlajecca toj fakt, što kali raniej publikacyi pavinny byli adpaviadać praŭładnaj ideałohii, to zaraz jany musiać zadavalniać patrabavańni i rasiejskaha boku.
Stanie bolš rasiejskaj prapahandy va ŭstanovach adukacyi, što dazvolić rasiejskamu boku prasoŭvać svoj pohlad na charaktar rasiejska-ŭkrainskaj vajny jak praz pramuju pracu z ustanovami adukacyi, tak i praz roznyja mierapryjemstvy. Adlustravańnie ahulnych traktovak i pazicyj pa niekatorych histaryčnych padziejach i pieryjadach my možam ubačyć u novaj navučalnaj i navukovaj litaratury», — skazaŭ na zakančeńnie jon.
Čytajcie taksama:
Alaksandr Nieŭski i teŭtonskaja śvińnia, vysmaktanaja z palca
Što stała z rasijskimi pomnikami, jakija impieryja staviła ŭ nacyjanalnych pravincyjach